Owoce

Podział owoców

Podział owoców na różne kategorie jest kwestią umowną i opiera się najczęściej na ich cechach użytkowych, porze dojrzewania i zbioru oraz kraju pochodzenia. Chociaż takie klasyfikacje są powszechnie stosowane i zrozumiałe dla konsumentów, nie zawsze dokładnie odzwierciedlają botaniczną morfologię owoców.

Ze względu na sezonowość tych produktów, wyróżnia się:

• owoce wczesne/letnie- np. truskawki, wiśnie, maliny,
• owoce o średniej porze dojrzewania/jesienne- np. jabłka, gruszki, śliwki,
• owoce późne/zimowe- np. pomarańcze, mandarynki, granaty.

Biorąc pod uwagę pochodzenie owoców, można podzielić je na:

• krajowe- np. jabłka, truskawki, maliny, śliwki,
• zagraniczne- np. banany, mango, awokado, ananas.

Po kątem cech organoleptycznych oraz użytkowych owoce dzieli się również na soczyste i suche. Owoce soczyste posiadają soczystą, aromatyczną i miękką owocnię. Owocnia owoców suchych jest twarda i zdrewniała.

Owoce soczyste:

• owoce ziarnkowe: charakteryzują się obecnością gniazda nasiennego zbudowanego z pięciu komór, w każdej z nich znajduje się po 2-3 nasiona. Miąższ ma zwykle słodko-kwaśny smak. Główni przedstawiciele to jabłka, gruszki, pigwy;
• owoce pestkowe: wyróżniają się jednym dużym, zdrewniałym nasionem otoczonym mięsistym, soczystym miąższem. Owoce te mają delikatną skórkę. Do tej grupy zaliczają się: brzoskwinie, czereśnie, morele, nektarynki, śliwki, wiśnie;
• owoce jagodowe: są to małe owoce, w których miąższ jest soczysty i zawiera wiele drobnych nasion. Przykłady to aronia, agrest, borówki, jagody, jeżyny, maliny, miechunka, porzeczki, truskawki, winogrona, żurawina;
• owoce dziko rosnące: obejmują owoce, które można znaleźć w naturalnym środowisku, np. na łąkach, w lesie, na torfowiskach. Ich przedstawicielami są m.in.: berberys, czarny bez, czeremcha, dereń, dzika róża, głóg, jarzębina, kalina, morwa biała, rokitnik, tarnina;
• owoce egzotyczne (tropikalne): to owoce pochodzące z klimatu śródziemnomorskiego i gorącego, są zwykle soczyste i mają intensywny smak. Do tej grupy zalicza się m.in. ananasy, arbuzy, banany, cytryny, daktyle, granaty, grejpfruty, kaki, karambola, kiwi, liczi, mandarynki, mango, opuncje, pomarańcze.

Owoce suche:

• orzechy: odznaczają się wysoką zawartością tłuszczy i składników mineralnych. Do tej grupy zalicza się m.in.: orzechy: brazylijskie, kokosowe, laskowe, makadamia, nerkowce, pekany, pistacjowe, włoskie, migdały, orzeszki piniowe, orzeszki ziemne, kasztany jadalne  .

Wpływ owoców na zdrowie

Owoce są źródłem wielu witamin, składników mineralnych, błonnika pokarmowego oraz różnorodnych związków bioaktywnych o działaniu prozdrowotnym. Regularne włączanie tych produktów spożywczych do codziennej diety warunkuje poprawę ogólnego stanu zdrowia oraz zapewnia organizmowi podaż niezbędnych składników odżywczych. Najlepszą formą spożycia jest jedzenie owoców na surowo, gdyż podczas obróbki termicznej tracą część cennych związków- m.in. witaminę C, karotenoidy, polifenole.

Zalecana dzienna ilość warzyw i owoców w diecie wynosi co najmniej 400 g- z czego ¾ powinny stanowić warzywa a ¼ owoce. Warzywa powinny być spożywane w trzech porcjach, natomiast owoce w dwóch i stanowić łącznie minimum 100 g. Jedna porcja owoców to np.:

• 1 średniej wielkości owoc, np. jabłko, gruszka, banan,
• 2 sztuki małych owoców, np. mandarynka, morele, śliwki,
• 1/2 szklanki świeżych lub mrożonych owoców jagodowych, np. malin, borówek, porzeczek,
• 1/4 szklanki (40 g) suszonych owoców,
• 3/4 szklanki (175 ml) 100% soku owocowego  .

Wartości odżywcze owoców

Większość soczystych owoców cechuje się średnią lub niską kalorycznością. W swoim składzie zawierają przede wszystkim wodę oraz węglowodany - monosacharydy i disacharydy, takie jak glukoza, fruktoza oraz sacharoza. W bananach obecna jest również skrobia. Owoce soczyste są bogatym źródłem błonnika pokarmowego, natomiast dostarczają znikomej ilości białka i tłuszczów  .

Owoce suche, tj. orzechy charakteryzują się z kolei wysoką kalorycznością wynikającą z dużej ilości tłuszczów (44,0-66,0%) oraz białka roślinnego (14,0-27,0%). Wśród lipidów przeważają jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe, m.in. kwas oleinowy, alfa-linolenowy, eikozapentaenowy, dokozaheksaenowy. Owce suche są również dobrym źródłem błonnika  .

Witaminy i składniki mineralne w owocach

Owoce soczyste są źródłem wielu witamin i składników mineralnych, wśród których dominują:

• witamina C,
• witaminy z grupy B,
• witamina K,
• witamina E,
• potas,
• wapń,
• magnez .

Owoce suche różnią się nieco składem chemicznym od owoców soczystych. Nie zawierają witaminy C, a wśród minerałów poza wapniem, potasem i magnezem w dużych ilościach występują w nich również selen, cynk i miedź   . 

Składniki bioaktywne w owocach

Owoce to produkty spożywce obfitujące w związki biologicznie czynne, takie jak:

• karotenoidy (m.in. beta-karoten, luteina, zeaksantyna, likopen),
• flawonoidy (m.in. epikatechina, kwercetyna, kemferol, naringenina, epigalokatechina, galusan epikatechiny),
• kwasy fenolowe (m.in. kwas kawowy, kumarynowy, ferulowy, wanilinowy, syringowy),
• fitosterole (m.in. stigmasterol, kampesterol, beta-sitosterol),
• fitochemikalia (m.in. glukozynolany, terpeny, saponiny),
• oligosacharydy (m.in. fruktooligosacharydy, rafinoza, stachioza)
• enzymy (m.in. bromelina, papaina)    .

Właściwości owoców

Regularna konsumpcja różnorodnych owoców soczystych niesie ze sobą wiele korzyści zdrowotnych, m.in.:

• mniejsze ryzyko śmiertelności z jakichkolwiek przyczyn ,
• większą kontrolę apetytu, redukcję masy ciała i mniejsze ryzyko rozwoju nadwagi i otyłości ,
• działanie przeciwnowotworowe wobec takich rodzajów raka jak: nowotwór płuc, piersi, przełyku, gardła, krtani, endometrium, pęcherza moczowego, trzustki ,
• profilaktykę i działanie terapeutyczne wobec chorób sercowo-naczyniowych, takich jak: nadciśnienie tętniczne, choroba wieńcowa, zawał, udar ,
• profilaktykę cukrzycy typu II oraz niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby (NAFLD) ,
• niższe ryzyko chorób zapalnych jelit i kamicy żółciowej ,
• poprawę perystaltyki jelit i zapobieganie zaparciom ,
• pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne oraz zmniejszenie ryzyka wystąpienia depresji ,
• zapobieganie niedoborom witamin i składników mineralnych .

Wpływ owoców suchych na zdrowie

Spożywanie różnych rodzajów orzechów, kasztanów jadalnych oraz migdałów również pozytywnie oddziałowuje na ogólny stan zdrowia. Owoce suche zmniejszenią ryzyko wystąpienia zespołu metabolicznego, chorób układu krążenia, cukrzycy typu II i insulinooporności, zwalczają stan zapalny oraz stres oksydacyjny, wpływają na poprawę pamięci, funkcji poznawczych oraz chronią przed chorobami neurodegeneracyjnymi   .

Lista owoców ziarnkowych

Jabłko

Jabłko zawiera niewiele kalorii  (52 kcal/100 g) i cechuje się niskim indeksem glikemicznym (IG=36), dzięki czemu jest produktem bezpiecznym dla diabetyków. Owoc ten jest bogactem błonnika pokarmowego, potasu, polifenoli (m.in. kwercetyna, kwas chlorogenowy, epikatechina) oraz kwasów organicznych (np. kwas jabłkowy, kwas cytrynowy, kwas octowy, kwas bursztynowy) .  

Właściwości:

• regularne spożywanie jabłek chroni przed rozwojem raka przewodu pokarmowego, piersi oraz płuc ,
• jabłka obniżają ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego i cukrzycy typu II ,
• konsumpcja jabłek może sprzyjać redukcji masy ciała oraz zapobiegać zaparciom .

Gruszka

Gruszka jest niskokaloryczna (57 kcal/100 g) oraz posiada niski indeks glikemiczny (IG=38). Owoc stanowi źródło błonnika, miedzi, wielu witamin (m.in. witamina K, C, kwas foliowy) oraz licznych związków bioaktywnych (m.in. kwas chlorogenowy, kawowy, p-kumarynowy, arbutyna, katechina, epikatechina) .

Właściwości:

• gruszki działają ochronnie wobec schorzeń układu krążenia- nadciśnienia tętniczego oraz udaru mózgu ,
• jedzenie gruszek zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy typu II ,
• wprowadzenie gruszek do prawidłowo zbilansowanej diety może przyczynić się do nieznacznego obniżenia masy ciała .

Pigwa

Pigwa charakteryzuje się niską kalorycznością (57 kcal/100 g) oraz niskim indeksem glikemicznym (IG= 35). W swoim składzie zawiera wysoką ilość witaminy C, miedzi oraz potasu. Ponadto obfituje w związki aktywne (m.in. kwas chlorogenowy, procyjanidy, kwercetyna, rutyna, kemferol) .

Właściwości:

• pigwa ma właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze   ,
• owoc wykazuje zdolność do łagodzenia objawów nieswoistych chorób zapalnych jelit ,
• pigwa może łagodzić objawy alergii poprzez hamowanie wydzialania przeciwciał IgE .

Lista owoców pestkowych

Brzoskwinia

Brzoskwinia to niskoenergetyczny owoc (42 kcal/100 g), który posiada niski indeks glikemiczny (IG= 42). Jest zasobna w potas oraz wiele witamin (m.in. witamina C, E, B3), jednak ich poziom jest stosunkowo niewielki. Brzoskwinia jest źródłem karotenoidów (beta-karoten, beta-kryptoksantyna, luteina, likopen) oraz polifenoli (kwas chlorogenowy, kwas galusowy, katechiny). W pestkach brzoskwini obecna jest amigdalina, która spożyta w wysokich dawkach jest toksyczna   .

Właściwości:

• brzoskwinia wykazuje działanie przeciwutleniające, przeciwbakteryjne oraz przeciwnowotworowe wobec raka płuc, piersi i okrężnicy .
• spożywanie brzoskiwiń wpływa na regulację gospodarki węglowodanowej oraz zmniejszenie insulinooporności ,
• ze względu na wysoką zawartość potasu, brozskwinie mogą przyczyniać się do obniżenia wartości ciśnienia tętniczego .

Czereśnie

Czereśnie to owoce stosunkowo wysokokaloryczne (63 kcal/100 g) o średnim indeksie glikemicznym. Są one dobrym źródłem witaminy C, potasu oraz miedzi. Czereśnie są źródłem licznych polifenoli (m.in. kwas hydroksycynamonowy, kwercetyna) oraz antocyjanów, które odpowiadają za ich bordowo-fioletową barwę. Ponadto zawierają również melatoninę, regulującą rytm dobowy człowieka .

Właściwości:

• czereśnie wykazują potencjał przeciwzapalny i przeciwnowotworowy ,
• spożywanie tych owoców wpływa na obniżenie wartości ciśnienia tętniczego krwi ,
• wysoka konsumpcja czereśni zmniejsza napady dny moczanowej .

Morele

Morele są niskoenergetyczne (48 kcal/100 g) i mają niski indeks glikemiczny (IG= 34). Stanowią bogate źródło potasu oraz witaminy C. Spośród związków biologicznie czynnych zawartych w morelach przeważają karotenoidy (m.in. beta- karoten, beta-kryptoksantyna, fitoen, fitofluen, luteina), polifenole (m.in. kwas kawowy, chlorogenowy, galusowy, ferulowy, kwercetyna, resweratrol) oraz kwasy organiczne (m.in. kwas cytrynowy, kwas jabłkowy). Podobnie jak w przypadku pestek brzoskwiń- w pestach moreli również obecna jest amigdalina .

Właściwości:

• morele wykazują potencjał antyoksydacyjny oraz przeciwnowotworowy wobec raka piersi, jelita grubego, jamy ustnej, żołądka, wątroby, płuc, pęcherza moczowego oraz skóry ,
• regularne spożywanie moreli działa kardioprotekcyjnie oraz hepatoprotekcyjnie ,
• owoce te przeciwdziałają tworzeniu się kamieni żółciowych oraz wpływają pozytywnie na profil lipidowy ,
• morele wykazują działanie przeciwdrobnoustojowe i przeciwzapalne .

Nektarynka 

Nektarynka zawiera niewiele kalorii (44 kcal/100 g) oraz cechuje się niskim indeksem glikemicznym (IG= 35). Jest owocem, który dostarcza wielu różnorodnych witamin (witamina B3, C, E) i składników mineralnych (potas, miedź, fosfor). Nektarynka dostarcza również wielu karotenoidów (luteina, zeaksantyna, β-kryptoksantyna) oraz kwasu chlorogenowego .

Właściwości:

• jedzenie nektarynek może wspomagać proces odchudzania oraz zmniejszać ryzyko chorób przewlekłych, m.in. chorób układu krażenia ,
• nektarynki mają potencjalne właściwości przeciwnowotworowe ,
• z uwagi na wysoką ilość karotenoidów obecnych w tym owocu, może on pozytywnie oddziaływać na kondycję skóry .

Śliwki

Śliwki są niskokaloryczne (46 kcal/100 g) i posiadają niski indeks glikemiczny (IG= 53). Zawierają różnorodne witaminy (witamina C, K, witaminy z grupy B) oraz minerały (potas, miedź, mangan). W śliwkach obecne są spore ilości karotenoidów (m.in. beta-karoten, beta-kryptoksantyna, luteina i zeaksantyna) i związków fenolowych (m.in. kwas neochlorogenowy, kwas chlorogenowy, antocyjany, katechiny) .

Właściwości:

• wysokie spożycie śliwek wiąże się z poprawą funkcji poznawczych oraz zmniejszeniem ryzyka wystąpienia nowotworów ,
• suszone śliwki zapobiegają zaparciom oraz pozytywnie wpływają na gęstość mineralną kości ,
• suszone śliwki korzystnie oddziałują na profil lipidowy i obniżają wartość ciśnienia krwi .

Wiśnie

Wiśnie to owoce niskoenergetyczne (50 kcal/100 g) o niskim indeksie glikemicznym (IG= 22). Są one dobrym źródłem witaminy C, miedzi, potasu i manganu. W wiśniach występują liczne związki bioaktywne należące do polifenoli (m.in. kwas galusowy, antocyjany) .

Właściwości:

• wiśnie wykazują potencjał antyoksydacyjny i przeciwzapalny ,
• owoce te wpływają na łagodzenie bólu oraz szybszą regenerację mięśni po treninu ,
• spożywanie wiśni zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia, cukrzycy typu II oraz dny moczanowej ,
• wiśnie pozytywnie oddziałują na jakość snu, poprawiają pamięć oraz funkcje kognitywne .

Lista owoców jagodowych

Aronia

Aronia dostarcza niewielką ilość energii (47 kcal/100 g). Ma charakterystyczny cierpki smak, dostarcza wielu różnych witamin (witamina C, E, K, kwas foliowy) i składników mineralnych (wapń, żelazo, potas), jednak ich ilość nie jest zbyt wysoka. Aronia zawiera sporo błonnika pokarmowego oraz polifenoli (m.in. antocyjany, rutyna, mirycetyna, kemferol, epikatechina, kwas chlorogenowy, kwas neochlorogenowy, kwas kawowy)  .

Właściwości:

• aronia pozytywnie wpływa na profil lipidowy oraz obniża wartość ciśnienia tętniczego krwi ,
• aronia wpływa na obniżenie stężenia glukozy we krwi oraz zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę  ,
• aronia wykazuje działanie przeciwutleniające oraz przeciwbakteryjne .

Agrest

Właściwie porzeczka agrest- to owoce zawierające mało kalorii (44 kcal/100 g) i niski indeks glikemiczny (IG= 25). Stanowią one bogactwo witaminy C, witaminy E, potasu, fosforu i wapnia. Wśród związków bioaktywnych agrestu wyróżnia się liczne polifenole (kwas neochlorogenowy, kwas protokatechowy, kwas galusowy, kwercetyna, rutyna, antocyjany) .

Właściwości:

• agrest wykazuje silny potencjał przeciwutleniający i przeciwzapalny ,
• ze względu na profil składników bioaktywnych, witamin i minerałów obecnych w owocach agrestu można przypisać im potencjalne właściwości kardioprotekcyjne oraz działanie przeciwcukrzycowe .

Borówka

Najpopularniejszym przedstawicielem borówek jest borówka amerykańska, która cechuje się niską wartością energetyczną (57 kcal/100 g) oraz niskim indeksem glikemicznym (IG= 40). Borówki są dobrym źródłem witaminy K oraz różnorodnych polifenoli (kwas chlorogenowy, p-hydroksybenzoesowy, wanilinowy, ferulowy, kempferol, kwercetyna, mirycetyna, antocyjany) .

Właściwości:

• borówki posiadają silne właściwości antyokydacyjne przez co chronią organizm przed rozwojem miażdżycy oraz działają korzystnie na przepływ krwi w naczyniach krwionośnych ,
• spożywanie borówek może zmniejszać insulinooporność i obniżać ryzyko rozwoju cukrzycy typu II ,
• owoce te wpływają pozytywnie ne funkcje poznawcze i poprawiają pamięć .

Jagody

Czarne jagody to owoce mało kaloryczne (57 kcal/100g) o niskim indeksie glikemicznym (IG= 53). Obfitują w witaminy C, E, K, składniki mineralne, takie jak: mangan, miedź, potas oraz błonnik pokarmowy. Jagody są jednym z najbogatszych źródeł pokarmowych antocyjanów. Zawierają również inne składniki aktywne, m.in. proantocyjanidyny, flawonole, kwas chlorogenowy oraz kwasy organiczne (np. cytrynowy) .

Właściwości:

• jagody działają kardioprotekcyjnie oraz przeciwcukrzycowo   ,
• regularne jedzenie jagód polepsza funkcje poznawcze oraz chroni przed rozwojem chorób neurodegeneracyjnych ,
• jagody wywierają korzystny wpływ na funkcjonowanie narządu wzroku, zwłaszcza u osób z zaćmą oraz zwyrodnieniem plamki żółtej związanej z wiekiem ,
• ponadto owoce te wykazują właściwości przeciwutleniające, przeciwnowotworowe oraz wpływają na wzmocnienie odporności organizmu .

Jagody goji

Jagody goji są produktami wysokokalorycznymi (350 kcal/100 g). Cechują się dużą zawartością węglowodanów, błonnika pokarmowego, potasu oraz witaminy A. W swoim składzie posiadają kompleks polisacharydowy, karotenoidy oraz polifenole (m.in. rutyna, hiperozyd, katechina, epikatechina, kwas galusowy, kwas kawowy, kwas chlorogenowy, kwas kumarowy, kwas ferulowy) .

Właściwości:

• jedzenie jagód goji może prawdopodobnie wpływać korzystnie na wzrok i może być pomocne w zapobieganiu chorób oczu ,
• jagody goji mają potencjalne działanie przeciwnowotworowe   .

Jeżyny

Jeżyny to owoce o niskiej kaloryczności (43 kcal/100 g) i niskim indeksie glikemicznym (IG = 25). Są stosunkowo zasobne w błonnik pokarmowy, witaminę K i C oraz mangan. Zawierają kwasy organiczne (kwas cytrynowy, jabłkowy, winowy) oraz wiele polifenoli (procyjanidyny, cyjanidyno-3-glukozyd, kwercetyna, kwas ferulowy, kwas galusowy, elagotaniny) .

Właściwości:

• jeżyny poprawiają krzepliwość krwi oraz zmniejszają ryzyko występowania chorób sercowo-naczyniowych, takich jak choroba wieńcowa i udar mózgu ,
• jeżyny mają dobroczynny wpływ na układ kostny- wzmacniają kości i zapobiegają osteoporozie ,
• owoce te mają działanie przeciwbakteryjne i mogą zapobiegać powstawaniu chorób przyzębia .

Maliny

Maliny są niskoenergetyczne (52 kcal/100 g) i posiadają niski indeks glikemiczny (IG= 26). Owoce te są doskonałym źródłem błonnika pokarmowego, witaminy C i manganu. W swoim składzie zawierają składniki biologicznie czynne- elagotaniny, w tym związki takie jak sanguina H-6 i kwas elagowy. Dodatkowo maliny dostarczają również innych polifenoli (procyjanidyny, antocyjany, izokwercetyna, katechina, kwas galusowy, kwas chlorogenowy, hyperozyd) .

Właściwości:

• maliny wykazują potencjał przeciwutleniający, przeciwzapalny i przeciwnowotworowy wobec raka okrężnicy, piersi, jajnika, płuc i jamy nsowo-gardłowej   ,
• maliny zapobiegają miażdżycy oraz pomagają zachować odpowiedni poziom glukozy we krwi po zjedzeniu posiłku ,
• spożywanie malin chroni przed wirusami (m.in. wirusem grypy), reguluje pracę jelit oraz wspomaga odchudzanie . 

Porzeczki 

Do najpopularniejszych gatunków tych owoców należy czarna porzeczka oraz czerwona porzeczka. Porzeczki są niskokaloryczne (63 kcal/100 g) i mają niski indeks glikemiczny (IG= 25). Charakteryzują się wysoką ilością błonnika, witaminy C oraz potasu. Obfitują w antocyjany, proantocyjanidyny oraz polifenole (mirycetyna, kwercetyna, kempferol, kwas kawowy) .

Właściwości:

• porzeczki mogą poprawiać krążenie i hamować utlenianie cholesterolu ,
• spożywanie porzeczek może wspomagać leczenie jaskry ,
• konsumpcja czarnych porzeczek może prawdopodobnie wspomagać regenerację po wysiłku fizycznym ,
• czarna porzeczka może być pomocna w profilaktycze i leczeniu kamicy moczanowej .

Truskawki

Truskawki mają niską wartość energetyczną (32 kcal/100 g) oraz niski indeks glikemiczny (IG= 40). Stanowią dobre źródło błonnika pokarmowego, witaminy C, kwasu foliwego, manganu oraz potasu. Ponadto w ich składzie obecne są polifenole (m.in. pelargonidyna, cyjanidyna, kwercetyna, katechiny, kwas elagowy, elagitaniny) .

Właściwości:

• truskawki wpływają na obniżenie wartości ciśnienia tętniczego oraz korzystnie oddziałują na profil lipidowy ,
• owoce te mają właściwości przeciwzapalne i przeciwnowotworowe ,
• truskawki działają neuroprotekcyjnie, przeciwdepresyjnie oraz przeciwlękowo   .

Winogrona

Winogrona mają umiarkowaną ilość kalorii (69 kcal/100 g) oraz niski indeks glikemiczny (IG= 49). Zawierają jednak stosunkowo dużo cukrów prostych (11 g w 1 porcji-70 g), dlatego powinny na nie uważać osoby z zaburzeniemi gospodarki węglowodanowej. Są zasobne w witaminę K, miedź i potas. W winogronach obecne są polifenole (m.in. kwasy fenolowe, proantocyjanidyny, antocyjany, stylbeny), wśród których najbardziej znany jest resweratrol. Ich suszoną formą są rodzynki  .

Właściwości:

• winogrona wykazują potencjał antyoksydacyjny i przeciwzapalny ,
• regularne spożywanie winogron zapobiega rozwojowi chorób sercowo-naczyniowych oraz cukrzycy typu II ,
• owoce te mają zdolność do hamowania rozwoju nowotworów .

Żurawina

Świeża żurawina jest owocem niskokalorycznym (46 kcal/100 g), natomiast jej suszona postać charakteryzuje się wysoką wartością kaloryczną (308 kcal/100 g) i dużą zawartością cukrów prostych (29 g/1 garść- 40 g). Żurawina nie dostarcza znaczących ilości witamin i składników mineralnych, natomiast cechuje się obecnością licznych polifenoli (kwercetyna, mirycetyna, kempferol, katechina, epikatechina, protocyjanidyny, antocyjanidyny) i kwasów organicznych (kwas p-kumarowy, kwas kawowy, kwas ferulowy, kwas sinapowy, kwas benzoesowy)   .

Właściwości:

• żurawina zapobiega powstawaniu infekcji dróg moczowych ,
• spożywanie żurawiny może przyczynić się do obniżenia wartości ciśnienia tętniczego i wzrostu poziomu dobroczynnego cholesterolu HDL ,
• żurawina może być pomocna w zapobieganiu i zwalczaniu zakażenia wywołanego Helicobacter pylori .

Lista owoców dziko rosnących

Berberys

Owoce berberysu zwyczajnego charakteryzują się umiarkowaną kalorycznością (86 kcal/100 g). Są one bogatym źródłem witaminy C, K i E oraz wielu związków bioaktywnych, takich jak alkaloidy izochinolinowe, zwłaszcza berberyna oraz polifenoli (m.in. kwas kawowy, kwas chlorogenowy, kwas jabłkowy, kwas cytrynowy) i karotenoidów (m.in. beta-karoten) .

Właściwości:

• owocom berberysu przypisuje się właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne ,
• spożywanie owoców berberysu może obniżać wartość ciśnienia tętniczego oraz wpływać pozytywnie na profil lipidowy ,
• owoce berberysu za sprawą obecnej w nich berebryny obniżają stężenie glukozy we krwi, działają hepatoprotekcyjnie oraz mogą zapobiegać rozwojowi demencji u osób starszych .

Czarny bez

Owoce czarnego bzu należy spożywać jedynie po poddaniu obróbce termicznej, która umożliwia zneutralizowanie toksycznych glikozydów cyjanogennych. Ich surowa postać jest średniokaloryczna (73 kcal/100 g produktu), posiada niski indeks glikemiczny (IG= 40) i zawiera znaczne ilości błonnika pokarmowego. Owoce czarnego bzu obfitują w witaminę C, B6, potas oraz żelazo. Zawierają również szeroki wachlarz związków bioaktywnych z grupy polifenoli (m.in. kwas galusowy, rutyna, kwercetyna, sambicyjanina) i terpenów .

Właściwości:

• owoce czarnego bzu cechują się właściwościami przeciwdrobnoustrojowymi oraz przeciwnowotworowymi ,
• owoce czarnego bzu obniżają poziom glukozy we krwi ,
• owoce czarnego bzu mają działanie kardioprotekcyjne oraz neuroprotekcyjne .

Czeremcha

Owoce czeremchy pospolitej są niskoenergetyczne (46 kcal/100 g). W swoim składzie zawierają duże ilości witaminy C i E, kobaltu i manganu. Ponadto są źródłem beta-karotenu,  kwasów organicznych (m.in. kwas jabłkowy, kwas cytrynowy, kwas chinowy, kwas fumarynowy), atocyjanów i polifenoli (m.in. kwercetyna, rutyna, kemferol) .

Właściwości:

• owoce czeremchy wykazują silny potencjał antyoksydacyjny i przeciwbakteryjny ,
• owoce czeremchy mają działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe ,
• ekstrakty z owoców czeremchy wykorzystywane są w przemyśle kosmetycznym- chronią skórę przed promieniowaniem UV oraz opóźniają prces jej starzenia .

Dereń

Owoce derenia mają niewiele kalorii (52 kcal/100 g). Zawierają znaczne ilości witaminy C i E, potasu, wapnia i magnezu. Wśród związków bioaktywnych przeważają w nich liczne polifenole (m.in. kemferol, kwercetyna, mirycetyna, kwas kawowy, kwas galusowy, kwas elagowy), kwasy organiczne (m.in. kwas cytrynowy, fumarynowy, chinowy, bursztynowy, winowy), karotenoidy (m.in. beta-karoten, beta- kryptoksantyna, luteina) oraz irydoidy .

Właściwości:

• owoce derenia mają właściwości przeciwutleniające i przeciwdrobnoustrojowe ,
• owoce derenia działają przeciwnowotworowo ,
• produkty te przeciwdziałają powstawaniu cukrzycy typu II, insulinooporności i pozytywnie wpływają na metabolizm komórkowy ,
• spożywanie owoców derenia może obniżyć ryzyko miażdżycy oraz dobroczynnie wpływać na układ sercowo-naczyniowy .

Dzika róża

Owoce dzikiej róży to produkty cechujące się stosunkowo wysoką kalorycznością (162 kcal/100 g) i niskim indeksem glikemicznym (IG= 25). Ich spożywanie dostarcza organizmowi bardzo dużej dawki błonnika pokarmowego, witaminy C oraz manganu. Dzika róża jest bogata w składniki biologicznie czynne, takie jak karotenoidy (m.in. likopen, beta-karoten), przeciwutleniacze (m.in. kwercetyna, katechiny, kwas elagowy, kwasy fenolowe), galaktolipidy i tilirozyd .

Właściwości:

• jedzenie owoców dzikiej róży przyczynia się do złagodzenia bólu stawów u osób z chorobą zwyrodnieniową stawów oraz wzmacnia mineralizację kości i zmniejsza ryzyko ich złamań ,
• dzika różna może pozytywnie wpływać na układ krążenia oraz sprzyjać utracie masy ciała i tłuszczu trzewnego ,
• owoce te działają dobrodzynnie na kondycję skóry, zapobiegają niedokrwistości  i wzmacniają odporność .

Głóg

Brakuje szczegółowych informacji na temat wartości odżywczych głogu, wiadomo natomiast, że owoce tej rośliny są doskonałym źrodłem błonnika pokarmowy, pektyn, białka, witaminy C i składników mineralnych (m.in. wapń, potas, fosfor) oraz kwasów organicznych. Głóg zawiera również wiele związków bioaktywnych, m.in. polifenole (m.in. kwas chlorogenowy, epikatechina, hiperozyd, kwercetyna, rutyna, witeksyna, procyjanidyny), triterpenoidy, ligany i saponiny .

Właściwości:

• głóg wykazuje potencjał przeciwutleniający oraz przeciwzapalny ,
• głóg działa przeciwmiażdzycowo, kardioprotekcyjnie oraz obniża wartość ciśnienia tętniczego krwi ,
• głóg może również potencjalnie leczyć niestrawność oraz bóle żołądka .

Jarzębina 

Na temat wartości kalorycznej i odżywczej owoców jarzębiny brakuje dostępnych danych. Wiadomo, że jarzębina jest zasobna w witaminy C, E i K oraz składniki mineralne: potas, fosfor, wapń, cynk, magnez, żelazo, miedź i mangan. Wśród składników aktywnych występujących w jarzębinie wymienić można karotenoidy (m.in. beta-karoten) oraz polifenole (m.in. kwercetyna, izokwercetyna, kemferol, rutyna, antocyjany, kwas galusowy, kwas elagowy, kwas kawowy). Wiele cennych dla zdrowia człowieka bioaktywnych związków znajduje się zarówno w owocach jarzębiny, jak również w jej kwiatach i liściach .

Właściwości:

• jarzębina ma właściwości antyoksydacyjne oraz przeciwnowotworowe ,
• stosowanie ekstraktu z owoców jarzębiny może zmniejszać poposiłkowe stężenie glukozy we krwi i zapobiegać powikłaniom cukrzycy .

Kalina

Spośród wielu gatunków kaliny, w Polsce najpowszechniej występuje kalina koralowa. Działanie prozdrowotne wykazują jej owoce, liście, kwiaty oraz kora. Dotychczas nie ustalono szczegółowej wartości odżywczej owoców kaliny. Są one dobrym źródłem błonnika pokarmowego, pektyn, witaminy C i E oraz minerałów- potasu, wapnia, foforu, magnezu, żelaza, miedzi i cynku. W kalinie znajdują się silne przeciwutleniacze, takie jak: karotenoidy (m.in. beta-karoten) oraz związki fenolowe (m.in. kwercetyna, katechiny, kwas kawowy, kwas kumarynowy, kwas ferulowy, kwas chlorogenowy, kwas galusowy) .

Właściwości:

• kalina ma działanie antyoksydacyjne, przeciwdrobnoustrojowe i przeciwzapalne ,
• owoce kaliny przeciwdziałają tworzeniu się kamieni nerkowych oraz mogą być pomocne w terapii endometriozy oraz łagodzeniu bolesnych skurczów macicy ,
• owoce kaliny chronią przed zachorowaniem na raka okrężnicy i szyjki macicy oraz zwalczają komórki nowotworowe .

Morwa biała

Owoce morwy białej są niskokaloryczne (43 kcal/100 g). Zawierają wiele witamin (m.in. witamina C, B1, B2, PP) i składników mineralnych (potas, wapń, żelazo, magnez), jednak ich ilość nie jest zbyt wielka. Zarówno owoce jak i liście mory białej są żródłem licznych polifenoli (m.in. kwas protokatechowy, chlorogenowy, galusowy, kwercetyna, rutyna, mirycetyna, kempferol, katechiny) .

Właściwości:

• liście tej rośliny są bogate w związek o nazwie 1-dezoksynojirimycyna (DNJ), która ma działanie przeciwcukrzycowe .

Rokitnik

Owoce rokitnika mają niski indeks glikemiczny (IG= 30). Rokitnik jest bogactwem witamin (C, B12, B6, A, E, niacyny, ryboflawiny i kwasu pantotenowego), minerałów (żelaza, magnezu, fosforu, wapnia i potasu) oraz związków bioaktywnych- karotenoidów (m.in. beta-karoten, luteina i zeaksantyna), polifenoli (m.in. kwercetyna, kempferol) i steroli roślinnych (m.in. β-sitosterol, stigmasterol, kampesterol). Z owoców rokitnika pozyskuje się olej o wyjątkowym składzie kwasów tłuszczowych (m.in. kwas linolowy, alfa-linolenowy, oleinowy) .

Właściwości:

• rokitnik oddziałuje pozytywnie na profil lipidowy, obniżając poziom cholesterolu całkowitego oraz frakcji LDL ,
• ekstrakt oraz olej z rokitnika wpływają korzystnie na zdrowie skóry- wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciłuszczycowe i przeciwatopowe ,
• rokitnik może łagodzić objawy zespołu suchego oka oraz działa neuroprotekcyjnie .

Tarnina

Właściwie śliwa tarnina, to roślina o granatowo-czarnych owocach, które obfitują w wiele prozdrowotnych składników. Dostarczają witaminy C i E, karotenoidów (m.in. beta-karoten), antocyjanów oraz wielu polifenoli (m.in. kwercetyna, cyjanidyna, kwas kawowy, katechina, rutyna, epikatechina, kemferol, kwas galusowy, kwas chlorogenowy) .

Właściwości:

• tarnina wykazuje potencjał antyoksydacyjny, przeciwdrobnoustrojowy i przeciwzapalny ,
• owoce tarniny mają właściwości przeciwcukrzycowe ,
• owoce tarniny działają przeciwnowotworowo wobec raka piersi, watroby, jelita grubego i mózgu ,
• stosowanie ekstraktu z suszonych owoców tarniny przyspiesza proces gojenia się ran .

Lista owoców egzotycznych (tropikalnych)

Do najbardziej popularnych w Polsce owoców egzotycznych należą:

• Banany - są źródłem potasu miedzi, manganu, witaminy B6, witaminy C i związków fenolowych. Do ich najważniejszych właściwości należy działanie: hipotensyjne, przeciwnowotworowe, przeciwcukrzycowe oraz łagodzenie biegunek i wrzodów żołądka .
• Cytrusy - do owoców cytrusowych zalicza się: pomarańcze, mandarynki, grejpfruty, pomelo, cytryny i limonki. Są one zasobne w witaminę C, kwas foliowy, witaminy z grupy B oraz przeciwutleniacze, w szczególności - hesperedynę i naringeninę. Cytrysy wykazują potencjał przeciwnowotworowy, kardioprotekcyjny oraz są pomocne w łagodzeniu objawów przeziębienia .
• Awokado - jest najbardziej kalorycznym owocem, który zawiera dużą ilość jednonienasyconych kwasów tłuszczowych. Ponadto jest bogactwem potasu, karotenoidów i polifenoli. Spożywanie awokado ma korzystny wpływ na profil lipidowy oraz układ sercowo-naczyniowy .
• Kiwi - to owoc obfitujący w witaminę C, witaminę K, potas, karotenoidy oraz liczne polifenole. Do jego prozdrowotnych właściwości zalicza się: działanie kardioprotekcyjne, poprawę perystaltyki jelit i zapobieganie zaparciom oraz poprawę jakości snu .
• Arbuz - owoc składający się głównie z wody. W swoim składzie zawiera witaminę C, kwas pantotenowy, witaminę A, potas, miedź oraz karotenoidy (szczególnie likopen). Arbuz wykazuje działanie kardioprotekcyjne a jego regularne spożywanie może sprzyjać redukcji masy ciała .
• Melon - jest źródłem witaminy C, kwasu foliowego, witaminy B6 oraz potasu. Spożywanie tego owocu może wpływać na redukcję stanu zapalnego w organizmie .
• Mango - to owoc będący bogactwem  witaminy C, A, kwasu foliowego, witaminy z grupy B, karotenoidów (m.in. beta-karoten, likopen) oraz wielu polifenoli. Mango działa przeciwzapalnie, kardioprotekcyjnie, obniża poziom glukozy oraz dobroczynnie wpływa na jelita   .
• Ananas - dostarcza dużych ilości witaminy C, manganu i związków fenolowych, w tym bromelainę, która jest enzymem proteolitycznym o działaniu przeciwzapalnym i przeciwobrzękowym. Ananas wkazuje potencjał przeciwnowotworowy, przeciwutleniający i przeciwzapalny .
• Granat - obfituje w witaminę K, C i kwas foliowy, miedź i potas. Wśród obecnych w nim polifenoli, największe znaczenie prozdrowone mają elagotaniny. Spożywanie pestek granatu lub soku z nich ma działanie kardioprotekcyjne oraz może zmniejszać objawy reumatoidalnego zapalenia stawów .
• Kaki - jest dobrym źródłem witaminy A i C, manganu, miedzi oraz potasu. Dodatkowo ma wysoką zawartość związków fenolowych, szczególnie- kwasu galusowego i kwercetyny. Regularne jedzenie kaki wpływa na obniżenie wartości cholesterolu i glukozy we krwi.
• Daktyle - są wysokoenergetycznymi owocami o wysokiej zawartości cukrów prostych, błonnika pokarmowego, witamin z grupy B, miedzi, potasu, manganu , magnezu oraz związków fenolowych. Konsumpcja daktyli działa ochronnie na profil lipidowy oraz układ sercowo-naczyniowy .

Inne owoce tropikalne, które również można spotkać na krajowym rynku to: papaja, marakuja, karambola, smoczy owoc, liczi, miechunka, guawa, kiwano, owoc chlebowca, jagody acai.

Lista owoców suchych

Orzechy bazylijskie 

Orzechy brazylijskie są wysokokaloryczne (659 kcal/100 g) i mają niski indeks glikemiczny (IG=10). Za ich wysoką wartość energetyczną odpowiadają obecne w nich wielonienasycone (głównie kwas linolowy) i jednonienasycone kwasy tłuszczowe (w szczególności kwas oleinowy). Ten rodzaj orzechów jest bogatym źródłem selenu, witaminy B1 i E .

Właściwości:

• jedzenie orzeczów brazylijskich obniża poziom ”złego” cholesterolu LDL oraz może wyrównać niedobór selenu w organizmie ,
• orzechy brazylijskie mają właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne ,
• możliwe, że spożywanie orzechów brazylijskich przyczynia się do ochrony przed nowotworami i zwiększenia jakości nasienia .

Kokos

Kokos nazywany również orzechem kokosowym jest produktem bogatoenergetycznym (354 kcal/100 g) o niskim indeksie gikemicznym (IG= 45). Dominują w nim nasycone kwasy tłuszczowe w postaci średniołańcuchowych trójglicerydów (m.in. kwas laurynowy). Kokos zawiera znaczną ilość manganu, miedzi oraz przeciwutleniaczy (m.in. kwas galusowy, kwas kawowy, kwas salicylowy, kwas p-kumarowy) .

Właściwości:

• orzech kokosowy ma właściwości przeciwbakteryjne ,
• spożycie miąższu z kokosa wykazuje prawdopodobnie pozytywny wpływ na parametry profilu lipidowego, jednak efekt ten nie został potwierdzony w przypadku wyizolowanego z kokosa tłuszczu- oleju kokosowego ,
• możliwe, że miąższ kokosa wspomaga terapię choroby Alzhemiera.

Orzechy laskowe 

Orzechy laskowe są wysokokaloryczne (628 kcal/100 g), ale mają niski indeks glikemiczny (IG = 15). Są źródłem jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, błonnika pokarmowego, witaminy E, B1, kwasu foliowego, składników mineralnych, takich jak: potas, magnez, żelazo, fosfor oraz związków fenolowych (m.in. kwas galusowy, katechina, kwas syryngowy, kwas kawowy, apigenina, kwercetyna, kempferol) .

Właściwości:

• orzechy laskowe wykazują pozytywny wpływ na profil lipidowy ,
• regularne jedzenie orzechów laskowych zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób układu krażenia [ [,
• spożywanie orzechów laskowych może zapobiec niedoborom manganu, żelaza, magnezu i witaminy E.

Orzechy makadamia

Orzechy makadamia dostarczają dużo kalorii (718 kcal/100 g) i posiadają niski indeks glikemiczny (IG= 10). Cechują się wysokim poziomem jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (m.in. kwas oleinowy, kwas palmitooleinowy), minerałów (m.in. mangan, miedź, żelazo), witaminy B1 oraz steroli roślinnych (m.in. beta-sitosterol) .

Właściwości:

• częste jedzenie orzechów makadamia przyczynia się do obniżenia stężenia cholesterolu we krwi ,
• orzechy makadamia wykazują potencjał przeciwutleniający i przeciwzapalny ,
• orzechy makadamia chronią przed rakiem jelita grubego oraz zwiększają gęstość mineralną kości .

Orzechy nerkowca

Orzechy nerkowca, zwane nerkowcami są to wysokoenergetyczne orzechy (553 kcal/100 g), które cechują się niskim indeksem glikemicznym (IG = 22). Stanowią dobre źródło jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (m.in. kwas oleinowy), białka, żelaza, magnezu i cynku .

Właściwości:

• nerkowce pozytywnie wpływają na profil lipidowy oraz zmniejszają wartość ciśnienia tętniczego krwi ,
• spożywanie orzechów nerkowca redukuje ryzyko chorób sercowo-naczyniowych .

Orzechy pekan

Orzechy pekan są produktem kalorycznym (691 kcal/100 g) i cechują się niskim indeksem glikemicznym (IG = 10). Dostarczają znacznych ilości jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (m.in. kwasu oleinowego), błonnika pokarmowego, witaminy B1, manganu, miedzi, cynku i polifenoli .

Właściwości:

• orzechy pekan obniżają insulinooporność i wpływają pozytywnie na profil lipidowy ,
• orzechy pekan działają kardioprotekcyjnie i wzmacniają odporność ,
• produkty te dobroczynnie oddziałują na układ nerwowy oraz przeciwdziałają depresji .

Orzechy pistacjowe

Pistacje to orzechy wysokoenergetyczne (560 kcal/100 g) o niskim indeksie glikemicznym (IG= 18). Są bogactwem białka, tłuszczu, błonnika pokarmowego, miedzi, fosforu, manganu, witaminy B1 i B6. W ich składzie obecne są również związki bioaktywne- karotenoidy (m.in. beta-karoten, luteina i zeaksantyna) i polifenole (m.in. kwas galusowy, katechina, genisteina, apigenina) .

Właściwości:

• pistacje obniżają wartość ciśnienia tętniczego oraz cholesterolu całkowitego, frakcji LDL i trójglicerydów ,
• pistacje redukują poziom glukozy we krwi i obniżają ryzyko sercowo-naczyniowe ,
• orzechy te mają działanie przeciwutleniające .

Orzechy włoskie

Orzechy włoskie dostarczają wysokiej ilości kalorii (654 kcal/100 g) oraz mają niski indeks glikemiczny (IG= 20). Obfitują w wielonienasycone (m.in. kwas liniolowy, kwas alfa-linolenowy) i jednonienasycone kwasy tłuszczowe. Są dobrym źródłem manganu, miedzi, witamin z grupy B oraz polifenoli .

Właściwości:

• spożywanie orzechów włoskich sprzyja obniżeniu poziomu cholesterolu całkowitego, frakcji LDL i trójglierydów ,
• orzechy włoskie poprawiają funkcjonowanie naczyń krwionośnych oraz zmniejszają ryzyko chorób układu krążenia ,
• produkty te korzystnie oddziałują na mikroflorę jelit oraz zwiększają żywotność i ruchliwość plemników ,
• orzechy włoskie wykazują potencjał przeciwutleniający i przeciwnowotworowy .

Migdały

Migdały to nasiona o wysokiej wartości energetycznej (579 kcal/100 g), posiadające niski indeks glikemiczny (IG= 10). Dostarczają głównie kwasów jednonienasyconych (m.in. kwas oleinowy) oraz w mniejszych ilościach kwasów wielonienasyconych. Stanowią bogactwo błonnika pokarmowego, wapnia, witaminy E oraz wielu związków fenolowych (m.in. naringenina, kwercetyna, kempferol, resweratrol, katechiny, kwas chlorogenowy, kwas ferulowy, kwas wanilinowy) .

Właściwości:

• migdały wpływają na obniżenie wartości ciśnienia tętniczego oraz działają kardioprotekcyjnie ,
• nasiona te poprawiają profil lipidowy, obniżają stężenie glukozy we krwi i zmniejszają insulinooporność ,
• regularne spożywanie migdałów może przyczynić się do mniejszego ryzyka wystąpienia wielu chorób, m.in. neurodegeneracyjnych, zakaźnych.

Orzeszki piniowe

Orzeszki piniowe to wysokokaloryczne jadalne nasiona (673 kcal/100 g) o niskim indeksie glikemicznym (IG= 15). Ich głównym składnikiem są wielonienasycone (m.in. kwas linolowy) oraz jednonienasycone kwasy tłuszczowe (m.in. kwas oleinowy). Orzeszki piniowe są również bogate w mangan, miedź, fosfor, magnez oraz witaminy E i K. Ponadto zawierają prozdrowotne fitosterole (m.in. beta-sitosterol, stigmasterol) .

Właściwości:

• orzeszki piniowe mogą redukować poziom glukozy we krwi ,
• z uwagi na wysoką zawartość witaminy E i cynku, spożywanie orzeszków piniowych może wpłynąć na zwiększenie płodności ,
• orzeszki piniowe mają potencjalne działanie przeciwdepresyjne oraz wzmacniające kości .

Orzeszki ziemne (arachidowe)

Orzeszki ziemnie, nazywane również fistaszkami są wysokoenergetycznymi nasionami (567 kcal/100 g), cechującymi się niskim indeksem glikemicznym (IG= 14). Dostarczają sporych ilości tłuszczu- głównie kwasów jednonienasyconych (m.in. kwas oleinowy), białka, błonnika pokarmowego, minerałów: manganu i miedzi oraz witamin, takich jak: kwas foliowy, niacyna, witamina E. W orzeszkach arachidowych znajdują się izoflawony oraz fitosterole .

Właściwości:

• orzeszki ziemne zwiększają poziom dobroczynnej frakcji cholesterolu HDL oraz obniżają ryzyko śmiertelności z powodu chorób sercowo- naczyniowych ,
• orzeszki arachidowe mają działanie przeciwcukrzycowe i neuroprotekcyjne ,
• ich spożywanie może przyczynić się również do zmniejszenia ryzyka wystapienia kamicy żółciowej .

Kasztany jadalne

Kasztany jadalne są stosunkowo wysokoenergetyczne (196 kcal/100 g), ale mają mniejszą kaloryczność od orzechów. W swoim składzie zawierają spore ilości skrobi, jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, błonnika pokarmowego, witaminy C, kwasu foliwego, witamin z grupy B oraz składników mineralnych, takich jak: potas, żelazo, wapń, magnez, mangan i fosfor. Ponadto kasztany jadalne odznaczają się dużą ilością polifenoli (m.in. kwas galusowy, protokatechowy, p-kumarynowy, chlorogenowy) .

Właściwości:

• kasztany jadalne wykazują silny potencjał antyoksydacyjny oraz przeciwzapalny ,
• kasztany jadane mają potencjalne właściwości hepatoprotekcyjne i przeciwcukrzycowe .