Pektyna

Co to jest pektyna?

Pektyny są mieszaniną polisacharydów i pełnią funkcje strukturalne w roślinach. Są głównie odpowiedzialne za ich porowatość, a także utrzymanie prawidłowego pH i równowagi jonowej. Obecność pektyn chroni rośliny przed wysuszaniem.

Pektyny składają się z kwasu D-galakturonowego i różnych cukrów, w tym m.in. z D-galaktozy, D-ksylozy, L-fukozy, L-ramnozy i L-arabinozy. 

Najwyższe ilości pektyn znajdują się naturalnie przede wszystkim w takich roślinach, jak:

• Jabłka (w tym wytłoki jabłkowe)
• Owoce cytrusowe (głównie w skórkach cytryn, pomarańczy, grejpfrutów)
• Łupinach sojowych
• Burakach cukrowych
• Mango (głównie w skórkach)

Szacuje się, że w postaci warzyw i owoców oraz dodatków do żywności, spożywamy ok. 4-5 g pektyn dziennie.

Jakie właściwości mają pektyny?

Pektyny są zaliczane do błonnika pokarmowego

Pektyny stanowią frakcję rozpuszczalnego błonnika pokarmowego. 

Pomimo, że nie przeprowadzono zbyt wielu badań naukowych dotyczących wpływu spożywania pektyn na zdrowie, to z wysokim prawdopodobieństwem można przypuszczać, że posiadają one wiele właściwości zdrowotnych charakterystycznych ogólnie dla błonnika pokarmowego.

Pektyny mogą nieznacznie obniżać poziom cukru we krwi

Aktualny stan wiedzy pokazuje, że spożywanie pektyn w trakcie posiłku może w pewny stopniu hamować wzrost stężenia glukozy we krwi. Choć należy zaznaczyć, że wyniki badań nie są jednoznaczne w tej kwestii.

Jest to zjawisko bardzo korzystne w przypadku osób, które zmagają się z podwyższonym poziomem cukru we krwi i/lub cierpią na cukrzycę.

Sugeruje się, że mechanizm obniżający poziom cukru polega na tym, że pektyny spowalniają opróżnianie żołądka i jelit.

Dodatkowo uważa się, że pektyny mogą przyczyniać się do wzrostu grubości śłuzu wyściełającego jelita, ograniczając w ten sposób wchłanianie glukozy.

Przyjmuje się, że skuteczna porcja pektyn w redukcji stężenia glukozy to ok. 10 g.

Pektyny powoduje redukcję poziomu cholesterolu

Przeprowadzone badanie pokazało, że spożywanie pektyn może wiązać się z obniżeniem stężenia "złego" cholesterolu LDL.

Naukowcy zaobserwowali, że podawanie pektyny może skutkować redukcją cholesterolu LDL o ok. 6-10%.

W jaki sposób pektyny przyczyniają się do obniżania stężenia cholesterolu we krwi? Możliwych przyczyn jest kilka:

• Wzmagają usuwanie kwasów żółciowych wraz z kałem
• Tworzą śluz ograniczający wchłanianie cholesterolu
• Hamują reabsorpcję kwasów żółciowych

Uważa się, że korzystny efekt zdrowotny można osiągnąć przy spożyciu pektyn na poziomie ok. 6 g dziennie.

Pektyna może być pomocna w zaparciach

Naukowcy wykazali, że podawanie wysokich ilości pektyn (24 g/dzień) przez cztery tygodnie spowodowało przyspieszenie pasażu jelita grubego i jednocześnie przyczyniło się do złagodzenia objawów klinicznych u osób cierpiących na zaparcia.

Pektyny są pomocne w usuwaniu metali ciężkich

Szereg przeprowadzonych badań in vitro pokazał, że pektyny mają zdolność wiązania metali ciężkich (np. kadmu, ołowiu, rtęci, niklu).

W efekcie, pektyny przyspieszają usuwanie metali ciężkich z organizmu człowieka.

Stąd mówi się, że mają one pewne działanie detoksykujące.

Czy pektyna może wspomagać odchudzanie?

Badania przeprowadzone w USA pokazały, że spożywanie 5 g pektyny wymieszanej z sokiem pomarańczowym może zwiększać sytość, a tym samym potencjalnie zmniejszać spożycie żywności.

Jednakże opublikowano również wyniki badań, które pokazują, że stosowanie pektyny nie ma istotnego znaczenia dla zapewniania uczucia sytości i tym samym nie jest skuteczna w redukcji masy ciała.

Biorąc pod uwagę niewielką ilość badań, w których analizowano możliwe działanie wspomagające odchudzanie oraz rozbieżne wyniki dotychczas przeprowadzonych badań należy wskazać, że pektyna raczej nie ma istotnego znaczenia dla utraty zbędnych kilogramów.

Zastosowanie pektyn

Pektyna jako dodatek do żywności (E440)

Pektyny wykazują działanie żelujące, zagęszczające, emulgujące i stabilizujące, przez co są stosowane jako dodatek do wielu produktów spożywczych. Najczęściej można je spotkać w:

• Dżemach
• Galaretkach
• Ciastkach z nadzieniem
• Jogurtach owocowych
• Deserach owocowych i mlecznych
• Serkach smakowych
• Serach topionych
• Żelkach
• Ketchupach
• Majonezach
• Nektarach owocowych
• Sosach sałatkowych
• Lodach

Pektyny występują w produktach spożywczych jako dodatek do żywności pod numerem E440.

Pektyny wykorzystuje się w produkcji żywności zazwyczaj w stężeniach ok. 0,3-3,5%.

Pektyny mogą być dodawane do żywności na zasadzie quantum satis, czyli bez konkretnych ograniczeń, ale w ilości minimalnej, niezbędnej do osiągnięcia zamierzonego celu.

Dla pektyn nie ustalono limitu dziennego dopuszczalnego spożycia (ADI).

Pektyny jako suplement diety

Pektynę można kupić jako rodzaj błonnika pokarmowego w formie suplementów diety. Zazwyczaj występuje w postaci proszku lub kapsułek.

Pektynę w formie proszku spożywa się zazwyczaj jako dodatek do ciepłej wody lub soku.

Pektynę można spożywać zarówno na czczo, przed posiłkiem, jak i po posiłku.

Zgodnie z danymi naukowymi, pektyna może wykazywać korzystnie działanie w ilości ok. 5-10 g/dzień. Stąd taką dawkę warto rozpatrywać w kontekście suplementacji.

Jak stosować pektyny?

Pektyna jest szeroko stosowana na co dzień w kuchni do sporządzania dżemów.

Zazwyczaj wykorzystuje się ok. 8-15 g pektyny na 1 kg owoców.

Pektynę dodaje się na dwa sposoby:

• Rozpuszcza się ją w niewielkiej ilości wody (60°C) i dodaje chwilę przed końcem gotowania owoców na dżem
• Miesza się ją z cukrem i dodaje przed końcem gotowania

Pektyna najczęściej jest sprzedawana w opakowaniach 30 g. Koszt takiego opakowania to ok. 5-6 zł.

Bardziej korzystny wydaje się być zakup większych opakowań. Dla przykładu, cena opakowania 250 g wynosi ok. 35-40 zł

Przeciwwskazania

Pektyna a alergia na cytrusy

Pektyny sprzedawane w formie suplementów diety najczęściej otrzymywane są ze skórek cytrusów. Z tego względu, jeżeli jesteś uczulony na cytrusy (np. pomarańcza, grejfruty), to powinieneś unikać tego rodzaju produktów.

Pektyna a zaburzenia połykania

Szczególną ostrożność podczas stosowania pektyn powinny zachować osoby cierpiące na zaburzenia połykania. 

U tych osób, spożywanie pektyn (w tym głównie w połączeniu ze zbyt małą ilością płynów) grozi zadławieniem.

Interakcje z lekami

Pektyny mogą obniżać wchłanianie niektórych leków, tym samym zmniejszając ich skutecznóść działania.

Z tego względu nie powinno zalecać się stosowania suplementów diety z pektyną w porze przyjmowania leków. 

Pomiędzy przyjmowaniem leków, a spożywaniem pektyny najlepiej jest zrobić przerwę trwającą ok. 3-4h.

Skutki uboczne

Pektyny są ogólnie bezpiecznym składnikiem dla zdrowia człowieka.

Jednakże podobnie jak inne rodzaje błonnika pokarmowego, spożywane w nadmiarze mogą prowadzić do wystąpienia dolegliwości żołądkowo-jelitowych, np.: wzdęć, gazów, bólów brzucha.

Pektyny a ciąża

Pektyny są bezpieczne dla kobiet ciężarnych i karmiących piersią.

Nie ma żadnych przeciwwskazań do spożywania tych związków przez wspomniane grupy osób.