Kaki (persymona)

Hurma wschodnia jest najszerzej rozpowszechnionym gatunkiem drzewa z rodzaju Hurma. Chociaż jej pochodzenie nadal nie jest dokładnie ustalone, prawdopodobnie wywodzi się z rejonów południowych Chin lub Japonii. Obecnie uprawiana jest na całym świecie, jednak nadal około 90% eksportowanych i spożywanych owoców kaki pochodzi z rejonów Wschodniej Azji .

Persymona odgrywała bardzo ważną rolę w chińskiej medycynie ludowej. Co ciekawe, nie tylko jej owoce, ale również liście oraz skórka były wykorzystywane jako naturalny medykament .

Owoc kaki może być spożywany na surowo albo po obróbce termicznej - solo lub jako dodatek do deserów i posiłków na słodko. Chociaż zazwyczaj jest obierany, można go zjadać także ze skórką. Do tego celu musi być jednak bardzo dojrzały, aby obecne w skórce taniny uległy rozkładowi i nie powodowały cierpkiego smaku.

Owoc kaki - wartości odżywcze

Kaki zaliczamy do kategorii owoców wysokokalorycznych (70 kcal/100 g produktu), głównie przez wysoką zawartość węglowodanów. Nie mniej jednak, persymona zawiera także znaczną ilość wody, która stanowi około 80% całego owocu.

Wartości odżywcze w przeliczeniu na 1 owoc kaki (ok. 170 g):

• Kalorie - 119 kcal
• Białko - 0,99 g
• Tłuszcz - 0,32 g
• Węglowodany - 31,62 g
  • Cukry proste - 21,25 g
  • Błonnik pokarmowy - 6,12 g (24,5% RWS) .

Indeks glikemiczny i ładunek glikemiczny

Owoc kaki ma niski indeks glikemiczny (IG = 50), jednak średni ładunek glikemiczny (ŁG = 15,8). Warto pamiętać, że jest to produkt bogaty w cukry proste . Osoby z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej powinny zatem uważać, ponieważ podwyższony poziom glukozy może utrzymywać się przez dłuższy czas po jego spożyciu.

Owoc kaki jest bogatym źródłem błonnika

Standardowa porcja persymony (1 owoc = ok. 170 g) dostarcza nieco ponad 6 g błonnika, co stanowi prawie 25% dziennego zapotrzebowania na ten składnik pokarmowy. 

Błonnik pokarmowy w organizmie odgrywa ważną rolę w:

• regulowaniu perystaltyki jelit, co pomaga zachować prawidłowy rytm wypróżnień,
• zapewnianiu uczucia sytości poposiłkowej, co przekłada się na utrzymywanie optymalnej masy ciała,
• zmniejszaniu wchłaniania cholesterolu i glukozy z przewodu pokarmowego.

Owoc kaki - witaminy i składniki mineralne

Owoc kaki jest bogatym źródłem witamin i składników mineralnych, choć na pierwsze miejsce pod względem ilości wysuwają się witaminy A i C, a także pierwiastki śladowe: mangan i miedź.

Kaki zawiera znaczne ilości witaminy A i witaminy C

Porcja owocu kaki (1 owoc = ok. 170 g) dostarcza 137,7 μg witaminy A, co pozwala na pokrycie dziennego zapotrzebowania na nią w 17,2%. Taka sama porcja owocu dostarcza również 12,75 mg witaminy C, co zapewnia pokrycie dobowego zapotrzebowania na kwas askorbinowy w 15,9%.

Witamina A w organizmie odpowiada za:

• prawidłowy proces widzenia, ponieważ jest obecna w rodopsynie, czyli białku w receptorach siatkówki,
• poprawę stanu skóry, ze względu na udział w procesie różnicowania się komórek nabłonka,
• prawidłowy metabolizm żelaza, dzięki czemu może łagodzić objawy niedokrwistości,
• optymalny rozwój narządów w życiu płodowym.

Witamina C bierze udział w:

• procesie tworzenia kolagenu, przez co wpływa na stan skóry oraz na prawidłową budowę kości,
• prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego,
• metabolizmie żelaza, ponieważ zwiększa jego wchłanianie z przewodu pokarmowego,
• prewencji i łagodzeniu objawów chorób układu krążenia.

Zawartość witamin w 1 owocu kaki (ok. 170 g):

• Witamina A - 137,7 µg (17,2% RWS),
• Witamina C - 12,75 mg (15,9% RWS),
• Witamina B6 - 0,17 mg (12,1% RWS),
• Witamina E - 1,24 mg (10,3% RWS),
• Kwas foliowy - 13,6 µg (6,8% RWS),
• Witamina K - 4,42 µg (5,9% RWS),
• Witamina B1 - 0,05 mg (4,6% RWS),
• Witamina B2 - 0,03 mg (2,4% RWS),
• Witamina B3 - 0,17 mg (1,1% RWS).

Owoc kaki jest bogatym źródłem manganu i miedzi

Standardowa porcja kaki, czyli 1 owoc (ok. 170 g) dostarcza 0,6 mg manganu, co pokrywa dobowe zapotrzebowanie na ten mikroelement w 30,2%. Wraz z taką porcją owocu dostarczymy również 0,19 mg miedzi, czyli 19,2% dziennego zapotrzebowania na nią.

Mangan w organizmie uczestniczy w:

• neutralizowaniu wolnych rodników tlenowych, ponieważ jest ważnym elementem budulcowym enzymów przeciwutleniających,
• metabolizmie węglowodanów i lipidów oraz utrzymywaniu prawidłowego poziomu glukozy we krwi,
• prawidłowym przebiegu procesu krzepnięcia krwi,
• zachowywaniu prawidłowej budowy kości.

Miedź odpowiada za:

• obronę antyoksydacyjną organizmu, jako enzym przeciwutleniający - dysmutaza ponadtlenkowa,
• optymalny metabolizm i wchłanianie żelaza z przewodu pokarmowego,
• prawidłową pigmentację skóry i włosów,
• wspieranie funkcjonowania układu immunologicznego.

Zawartość składników mineralnych w 1 owocu kaki (ok. 170 g):

• Mangan - 0,6 mg (30,2% RWS),
• Miedź - 0,19 mg (19,2% RWS),
• Potas - 273,7 mg (13,7% RWS),
• Fosfor - 28,9 mg (4,1% RWS),
• Magnez - 15,3 mg (4,1% RWS),
• Cynk - 0,19 mg (1,9% RWS),
• Selen - 1,02 µg (1,9% RWS),
• Żelazo - 0,26 mg (1,8% RWS),
• Wapń - 13,6 mg (1,7% RWS).

Owoc kaki - składniki aktywne

Owoc kaki, znany inaczej jako persymona, jest bogatym źródłem wielu składników aktywnych. Szczególnie wyróżnia się pod kątem zawartości polifenoli, która jest znacznie wyższa, niż w wielu innych owocach, na przykład jabłkach lub winogronach .

Polifenole są grupą organicznych związków aktywnych, które mają udowodniony pozytywny wpływ na zdrowie człowieka. Efekt ten jest głównie związany z ich potencjałem przeciwutleniającym. Zwalczając wolne rodniki tlenowe, zapobiegają rozwojowi wielu chorób. Głównymi polifenolami wykrytymi w owocach kaki były: kwas galusowy oraz kwercetyna .

W wielu badaniach naukowcy podkreślali również wysoką zawartość tanin i karotenoidów (głównie β-karotenu oraz kryptoksantyny) w owocach kaki . Są to związki, które sprzyjają:

• zwalczaniu wolnych rodników tlenowych,
• obniżeniu ryzyka zachorowania na choroby układu krążenia,
• zmniejszeniu ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2,
• zapobieganiu rozwoju chorób nowotworowych .

Owoc kaki - właściwości

Owoc kaki sprzyja zmniejszeniu ryzyka zachorowania na choroby układu krążenia

Choroby układu krążenia są jednym z głównych problemów zdrowotnych ludności na całym świecie, a także jedną z wiodących przyczyn zgonów. Ich wystąpieniu sprzyja między innymi: dyslipidemia, zbyt wysokie ciśnienie krwi, nadmierna agregacja płytek krwi, czy też nadprodukcja wolnych rodników tlenowych. Większości tych zjawisk można natomiast zapobiec poprzez wprowadzenie zmian w codziennej diecie .

Persymona zawiera znaczne ilości polifenoli, będących silnymi antyoksydantami, a także dużo błonnika i karotenoidów. Badania na zwierzętach laboratoryjnych udowodniły, że zwiększone spożycie owoców kaki prowadzi zatem do zmniejszenia ilości wolnych rodników w organizmie, a także do poprawy profilu lipidowego (obniżenia poziomu lipoproteiny LDL, cholesterolu całkowitego i trójglicerydów) .

Kaki zapobiega rozwojowi cukrzycy typu 2

Zbyt wysoki poziom glukozy we krwi po posiłku, a także nieprawidłowy jej wychwyt przez komórki mięśni oraz wątroby prowadzą do zaburzeń gospodarki węglowodanowej, w tym cukrzycy typu 2. Jak się okazuje, zwiększone spożycie owoców kaki, może zapobiec tym negatywnym zjawiskom, a co za tym idzie - powstrzymać rozwój choroby.

W badaniach na zwierzętach laboratoryjnych naukowcy udowodnili, że spożycie persymony sprzyjało obniżeniu stężenia glukozy we krwi, a także zmniejszeniu aktywności enzymów odpowiadających za jej wchłanianie w jelitach . Powyższe działanie przypisywane jest wysokiej zawartości proantocyjanidyn, czyli frakcji polifenoli, w owocach kaki. 

Owoce kaki wykazują zdolności do zwalczania zmian nowotworowych

Na przestrzeni lat naukowcy badali wpływ ekstraktów z owocu kaki na linie komórkowe różnych nowotworów. Jak się okazało, persymona wykazuje działanie zapobiegające rozwojowi raka prostaty, piersi, trzustki, raka jamy ustnej, białaczki limfatycznej, a także przedrakowych polipów okrężnicy u kobiet .

Efekt ten przypisywany jest wysokiej zawartości związków fenolowych, tanin oraz karotenoidów (szczególnie likopenu) w persymonie. Wielokrotnie udowodniono, że powyższe składniki aktywne wykazują potencjał przeciwnowotworowy . Ponadto, naukowcy wykazali, że owoce kaki mogą modulować i zmniejszać oporność wielolekową, która jest znacznym problemem w leczeniu nowotworów .

Dodatkowo, związki fenolowe obecne w persymonie zmniejszają stres oksydacyjny, który również jest bardzo istotnym czynnikiem ryzyka rozwoju nowotworów.

Owoc kaki - przeciwwskazania

Owoc kaki jest bogaty w składniki odżywcze oraz składniki aktywne, przez co warto go uwzględnić w swojej diecie. Na jego nadmierne spożycie powinny jednak uważać osoby, które mają:

• stwierdzoną alergię - ponieważ kontakt z alergenem może wywołać niepożądaną reakcję organizmu,
• cukrzycę - ze względu na znaczną zawartość cukrów prostych, należy ograniczyć ilość spożywanego owocu oraz odpowiednio wkomponować go w posiłek, aby zapobiec wahaniom glukozy we krwi.