Smoczy owoc (pitaja)

Smoczy owoc pochodzi z Meksyku oraz Ameryki Środkowej. Obecnie uprawiany jest także w wielu rejonach Azji Południowo - Wschodniej. Pitaję można coraz częściej dostać w supermarketach w Europie i Stanach Zjednoczonych .

Smoczy owoc - wartości odżywcze

Smoczy owoc składa się w 85,9% z wody, 1,2% z białka i 12,9% węglowodanów.

Wartości odżywcze w przeliczeniu na jedną pitaję (250 g cały owoc, 170 g części jadalnych):

• Kalorie - 102 kcal
• Białko - 2,01 g
• Tłuszcz - 0 g
• Węglowodany - 21,9 g
  • Cukry proste - 13 g
  • Błonnik pokarmowy - 4,93 g (20% RWS)

Pitaja jest bogatym źródłem błonnika pokarmowego

Jedna pitaja zawiera aż 4,93 g błonnika pokarmowego co pokrywa dzienne zalecane spożycie na ten składnik w 20%. Błonnik pokarmowy pełni mnóstwo ważnych funkcji w organizmie, m.in.:

• reguluje pracę jelit i zapobiega zaparciom,
• daje poczucie sytości, sprzyjając utracie masy ciała u osób z nadwagą,
• obniża poziom cholesterolu i glukozy we krwi,
• zmniejsza ryzyko wielu chorób przewlekłych (np. cukrzycy typu 2, schorzeń układu krążenia, nowotworu jelita grubego).

Smoczy owoc ma mało kalorii i niski indeks glikemiczny (IG)

Wartość energetyczna 100 g smoczego owocu wynosi 60 kcal. Jedna porcja pitai (1 sztuka = 250g przed obraniem) dostarcza 102 kcal, co czyni go owocem niskokalorycznym.

Indeks glikemiczny dla pitai nie został dokładnie określony, chociaż w jednym z badań oszacowano, że wynosi on od 48 do 52 (IG = 48 - 52), czyli podobnie jak w przypadku banana. Na tej podstawie uznaje się, że owoc ten ma niski indeks glikemiczny .

Smoczy owoc - witaminy i składniki mineralne

Pitaja zawiera dużo ryboflawiny i witaminy A

W jednej pitai znajduje się 59 µg witaminy A oraz 0,1 mg witaminy B2. Ilości te odpowiadają ok. 12% dziennego zalecanego spożycia dla obu witamin.

Witaminy te posiadają następujące właściwości:

• Witamina A: wpływa na funkcjonowanie wzroku, odporność, stan skóry, pracę układu rozrodczego u mężczyzn, rozwój płodu, metabolizm żelaza,
• Witamina B2 (ryboflawina): bierze udział w wytwarzaniu energii, zmniejsza zajady, wpływa korzystnie na układ nerwowy i wzrok, redukuje częstotliwość i czas trwania migren, zmniejsza ryzyko nowotworów piersi i jelita grubego.

Zawartość witamin w jednej sztuce smoczego owocu:

• Witamina A - 59 µg (12,5% RWS)
• Ryboflawina - 0,1 mg (12% RWS)
• Witamina C - 2,5 mg (5% RWS)
• Niacyna - 0,35 mg (4% RWS)

Smoczy owoc wyróżnia się dużą ilością magnezu

Jeden owoc dostarcza aż 40 mg magnezu, co odpowiada 18% dziennego zapotrzebowania na ten składnik mineralny. Magnez jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu i pełni wiele ważnych funkcji:

• zapewnia prawidłową pracę mięśni,
• wpływa na przewodzenie impulsów nerwowych,
• reguluje ciśnienie krwi,
• kontroluje poziom cukru we krwi,
• biere udział w wytwarzaniu energii.

Zawartość składników mineralnych w jednej pitai:

• Magnez - 40 mg (18% RWS)
• Żelazo - 0,74 mg (9% RWS)
• Wapń - 18 mg (4% RWS)

Smoczy owoc - składniki aktywne

Pitaja zawiera liczne związki bioaktywne:

• flawonoidy, które redukują stres oksydacyjny w organizmie i zmniejszają stany zapalne ,
• betalainy (głównie betacyjaniny), czyli naturalne barwniki, chroniące cholesterol LDL przed utlenianiem oraz wykazujące działanie antyoksydacyjne ,
• likopen, posiadający udokumentowaną rolę w zapobieganiu chorobom układu krążenia oraz nowotworom ,
• oligosacharydy, czyli naturalne prebiotyki, wspierające rozwój korzystnej mikroflory jelitowej .

Pitaja - właściwości

Pitaja reguluje poziom cukru we krwi u osób ze stanem przedcukrzycowym

Metaanaliza, obejmująca badania na ludziach ze stanem przedcukrzycowym i cukrzycą typu 2, wykazała, że smoczy owoc może przynieść korzyści w zakresie poprawy poziomu glukozy we krwi u osób ze stanem przedcukrzycowym. Choć efekt ten nie był znaczący w przypadku chorych na cukrzycę typu 2, zaobserwowano tendencję do większego obniżania poziomu glukozy we krwi przy wyższych porcjach smoczego owocu .

Naukowcy podkreślają, że ze względu na ograniczone dane, konieczne jest przeprowadzenie większej ilości badań klinicznych, mających na celu ocenę wpływu spożycia pitai u pacjentów z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej.

Pitaja zmniejsza zaburzenia metaboliczne

W badaniu na szczurach z insulinoopornością wykazano, że podaż świeżej pitai czerwonej łagodziła oporność na insulinę, zmniejszała zmiany miażdżycowe i redukowała poziom triglicerydów. Efekt ten przypisuje się wysokiej zawartości przeciwutleniaczy i rozpuszczalnego błonnika pokarmowego w pitai, ponieważ podaż owocu poddanego obróbce termicznej nie wykazywała już takiego działania .

Inne badanie na zwierzętach z wywołaną dyslipdemią donosi, że wzbogacenie diety w miazgę z pitai prowadzi do znaczącego obniżenia poziomu: cholesterolu całkowitego i LDL, triglicerydów oraz glukozy. Jednocześnie zaobserwowano wzrost stężenia tzw. "dobrego" cholesterolu (HDL). Autorzy pracy podkreślają, że działanie to związane jest z obecnością licznych składników bioaktywnych w pitai (m.in. oligosacharydów i betalain) .

Smoczy owoc wspiera zdrowie jelit

Pitaja zawiera oligosacharydy - naturalne prebiotyki, stymulujące wzrost dobrych bakterii jelitowych. Wykazano, że oligosacharydy, pochodzące ze smoczego owocu stymulują szczególnie wzrost populacji bifidobakterii oraz bakterii kwasu mlekowego (Lactobacillus) .

Regularne spożycie prebiotyków sprzyja zmniejszeniu ryzyka biegunek, stanów zapalnych i infekcji przewodu pokarmowego, a także zwiększa poziom wchłaniania składników mineralnych. Oprócz tego prebiotyki mają udokumentowany korzystny wpływ we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego oraz zespole jelita drażliwego . Coraz więcej doniesień naukowych mówi o istotnym znaczeniu mikroflory jelitowej na rozwój otyłości oraz związanych z nią zaburzeń metabolicznych .

Smoczy owoc wspomaga odchudzanie

W badaniu na szczurach zaobserwowano, że podaż betacyjanin z czerwonej pitai, wraz z dietą wysokotłuszczową, ogranicza przyrost masy ciała i rozwój otyłości trzewnej w stosunku do zwierząt na tej samej diecie, ale bez dodatku betacyjanin. Dodatkowo odnotowano poprawę w zakresie stłuszczenia wątroby i zmniejszenie insulinooporności. Naukowcy informują, że betacyjaniny z pitai chronią przed otyłością wywołaną dietą, poprzez wpływ na stan zapalny oraz modulację mikroflory jelitowej .

Smoczy owoc zmniejsza stres oksydacyjny

Smoczy owoc, z uwagi na wysoką zawartość antyoksydantów, bierze czynny udział w walce ze stresem oksydacyjnym, będącym podłożem do rozwoju wielu chorób przewlekłych. Na podstawie badań in vitro ekstraktów pitai czerwonej ustalono wysoką aktywność antyoksydacyjną oraz działanie ochronne w zakresie stresu oksydacyjnego .

W badaniu na szczurach z wywołaną cukrzycą wykazano, że podaż wodnego ekstraktu z pitai oprócz tego, że spowodowała spadek poziomu glukozy, dodatkowo zwiększyła obronę antyoksydacyjną organizmu .

Smoczy owoc - przeciwwskazania

Smoczy owoc może powodować reakcję alergiczną

Smoczy owoc jest dobrze tolerowany, jednak może być źródłem reakcji alergicznych. Jak dotąd odnotowano zaledwie dwa przypadki uczulenia, obejmujące wymioty, świąd, obrzęk języka, rumień i pokrzywkę .

Smoczy owoc może wchodzić w interakcje z lekami

Istnieją skąpe dane dotyczące możliwych interakcji pomiędzy pitają a przyjmowanymi lekami. Mówią one o potencjalnym hamującym wpływie na enzym CYP3A4 wątroby (podobnie jak w przypadku grejpfruta). Niemniej jednak nie potwierdzono dotąd poważnych skutków ubocznych o znaczeniu klinicznym, wynikających ze spożycia smoczego owocu podczas przyjmowania leków .

Smoczy owoc w kuchni

Jak jeść smoczy owoc?

Smoczy owoc najlepiej jeść na surowo. Należy obrać niejadalną skórę, lub przekroić owoc na pół i wydrążyć miąższ ze środka.

Pitaję można jeść solo, lub też dodawać do owocowych koktajli (np. razem z bananem i ananasem), jogurtu naturalnego, a nawet sałatki.

Jak przechowywać smoczy owoc?

Pitaję można trzymać w temperaturze pokojowej przez kilka dni. Nakrojone owoce należy przechowywać w zamykanym pojemniku w lodówce.