Fosfor

Zapasy fosforu zmagazynowane są głównie (w ok. 85%) w kościach i zębach. W tych miejscach fosfor związany jest (połączony) z wapniem tworząc struktury nazywane hydroksyapatytem. We krwi i płynach pozakomórkowych znajduje się zaledwie 1% fosforu.

Ze względu na fakt, że fosfor jest bardzo reaktywny, to rzadko występuje w organizmie jako wolny pierwiastek i zazwyczaj obecny jest w formie jonów fosforanowych.

Fosfor – właściwości

Fosfor odgrywa ważną rolę dla naszego zdrowia. Co prawda nie przypisuje mu się szerokich właściwości prozdrowotnych, to jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu:

• Wraz z wapniem buduje kości i zęby (uczestniczy w mineralizacji)

• Jest składnikiem lipidów, białek, węglowodanów i kwasów nukleinowych (DNA)
• Odgrywa rolę w przewodzeniu impulsów nerwowych
• Bierze udział w wytwarzaniu i magazynowaniu energii potrzebnej do właściwej pracy komórek naszego organizmu
• Jest potrzebny do wzrostu i naprawy (regeneracji) komórek
• Wpływa na równowagę kwasowo-zasadową ustroju

Fosfor – źródła

Fosfor jest szeroko obecny w wielu różnych produktach spożywczych

Dobrym źródłem fosforu w naszej diecie są zazwyczaj produkty bogate w białko, takie jak np.: mięso (głównie podroby: wątróbka, móżdżek, serca; produkty konserwowe, pasztety), ryby (w tym konserwy rybne, ryby świeże, solone i wędzone), jaja (żółtka jaj), produkty mleczne, orzechy i rośliny strączkowe (np. soja, fasola, groch, soczewica, ciecierzyca), grzyby.

Większość fosforu znajdującego się naturalnie w żywności występuje w formie związków organicznych. Te związki zanim zostaną wchłonięte muszą zostać najpierw w zhydrolizowane (rozłożone) przewodzie pokarmowym, przez co cechują się niższą biodostępnością. Fosfor obecny w produktach pochodzenia roślinnego (głownie w fasoli, nasionach, orzechach) występuje w formie fitynianu, przez co uważa się, że fosfor z produktów roślinnych jest trudniej wchłaniany niż fosfor występujący w produktach zwierzęcych. Dla przykładu, poziom wchłaniania fosforu z wspomnianych nasion, orzechów czy nasion roślin strączkowych wynosi tylko ok. 10-30%.

Wysokie ilości fosforu znajdują się również w wyrobach czekoladowych (i kakao). Z dużym prawdopodobieństwem im więcej kakao w produkcie, tym więcej fosforu.

Duże ilości fosforu znajdują się w dodatkach do żywności

Dane naukowe pokazują, że nawet ok. 30% spożytego fosforu w formie nieorganicznej pochodzi z dodatków do żywności. Warto w tym miejscu zauważyć, że formy nieorganiczne są bardzo łatwo przyswajalne (ich biodostępność wynosi prawie 100%). Fosforany (w postaci dodatków do żywności) znajdują się przede wszystkim w żywności wysoko przetworzonej. Są one dodawane m.in. do:

• Napojów typu cola
• Napojów gazowanych
• Mięsa, wędlin
• Płatków śniadaniowych
• Mieszanek piekarniczych
• Mleka zagęszczanego
• Produktów seropodobnych
• Serów topionych
• Bitej śmietany
• Przetworów ziemniaczanych
• Budyniów w proszku, ciast w proszku

W większości tych produktów występuje bardzo niekorzystny stosunek fosforu do wapnia. Fosforu może być nawet ok. 3-30 krotnie więcej niż wapnia (a według zaleceń właściwy stosunek to ok. 1:1, czyli tyle samo fosforu co wapnia).

Osoby spożywające duże ilości produktów wysoko przetworzonych mogą tylko z nich (w postaci obecnych w nich dodatków do żywności) dostarczać dodatkowo aż 500-1000 mg fosforu dziennie, czyli nawet 70-140% dziennego zapotrzebowania.

Fosforany pełnią w produkcji żywności kilka ważnych funkcji technologicznych. Są one odpowiedzialne m.in. za:

• Regulowanie pH żywności (kwasowości)
• Właściwości bakteriobójcze
• Działanie emulgujące
• Właściwości przeciwzbrylające
• Działanie wiążące
• Zwiększanie wodochłonności (wiązania wody przez np. mięso)
• Hamowanie utleniania tłuszczów
• Działanie teksturotwórcze, spulchniające, żelujące, stabilizujące
• Działanie wzmacniające smak

Przykładami fosforanów stosowanych jako dodatki do żywności są:

• Kwas ortofosforowy (E 338)
• Fosforan mono-, dwu- i trisodowy (E339, E339a, E339b)
• Fosforan dwuwapniowy (E341)
• Polifosforan sodu (E451i)
• Trójpolifosforan sodu (E451)
• Polifosforan tetrasodu (E452)

Dodatki do żywności w postaci fosforanów nie są szkodliwe dla naszego zdrowia. Problem polega głównie na tym, że nasza dieta jest zbyt obfita w fosfor. A każda z wymienionych powyżej substancji dodatkowych dostarcza nam dodatkowe ilości tego składnika. Stąd, aby ograniczyć spożycie fosforu, jednym z rozwiązań może być zmniejszenie spożycia produktów spożywczych, które zawierają w swoim składzie fosforany. To, czy do produktu zostały dodane te substancje można sprawdzić na etykiecie produktu w wykazie składników.

Wśród produktów o niskiej zawartości fosforu znajdują się m.in. warzywa, owoce, niektóre produkty zbożowe, chude mięso

Co najlepiej spożywać na diecie ubogofosforanowej? Wśród produktów o stosunkowo niskiej zawartości fosforu warto wymienić:

• Pieczywo pszenne, razowe i graham
• Makaron, ryż, kaszę manną, kaszę jęczmienną
• Chude mleko
• Jogurty naturalne
• Napoje sojowe
• Sery twarogowe chude
• Białka jaj
• Chude mięso (drób, cielęcina, wołowina, królik, polędwica)
• Wędliny drobiowe
• Masło
• Margarynę
• Śmietanę
• Oleje
• Ziemniaki
• Warzywa i owoce świeże, mrożone, w puszce
• Miody
• Dżemy

Ograniczenie fosforu jest ważne u osób z niewydolnością nerek

U osób cierpiących na niewydolność nerek istotne znaczenie ma stosunek zawartości fosforu do białka w spożywanych produktach spożywczych. Mówiąc ogólnie, im mniej fosforu przypadającego na 1 g białka tym lepiej. Za korzystny stosunek fosforu do białka uważa się 12 mg:1 g. Oznacza to, że najbardziej odpowiednimi produktami są te, które w porcji zawierającej 1 g białka nie dostarczają więcej niż 12 mg fosforu.

Tabela 1. Stosunek fosforu do białka w wybranych produktach spożywczych.

Produkt	Zawartość fosforu (mg/100 g)	Zawartość białka (g/100 g)	Stosunek fosforu (mg) do białka (g)
Halibut	236	18,56	12,72
Tempeh	266	20,29	13,11
Pstrąg tęczowy	271	20,48	13,23
Jaja kurze	198	12,56	15,76
Dorsz	203	17,81	11,40
Mięso z piesi kurczaka	174	20,85	8,35
Białko jaja	15	10,9	1,38
Łosoś	200	19,84	10,08

Piramida żywienia dla osób na diecie ubogofosforanowej

Dla osób wymagających ograniczenia spożycia fosforu opracowano tzw. "fosforową piramidę żywienia". Jest to proste, schematyczne pogrupowanie produktów spożywczych wg zawartości w nich fosforu, stosunku fosforu do białka i biodostępności (poziomu wchłaniania) fosforu. Dla piramidy tej ustalono 6 poziomów (od najniższej do najwyższej zawartości fosforu):

• Poziom 1 (podstawa piramidy) - żywność o bardzo niskiej zawartości fosforu (produkty bezbiałkowe, cukier, oliwa z oliwek, owoce, warzywa, białka jaja); poziom spożycia tych produktów jest nieograniczony
• Poziom 2 - produkty roślinne o wyższej zawartości fosforu ale związanego z fitynianami, o niższym poziomie wchłaniania (płatki zbożowe, pieczywo pszenne, makaron, ryż, płatki kukurydziane, groch, bób, soja); sugerowane spożycie: 2-3 porcje dziennie
• Poziom 3 - produkty pochodzenia zwierzęcego (mleko, jogurty, jagnięcina, mięso z królika, szynki, ryby - pstrąg, tuńczyk, dorsz, morszczuk); w przypadku ryb hodowlanych poziom fosforu może być zdecydowanie wyższy - wynika to z faktu, że hodowcy karmią ryby mąką i/lub preparatami przyspieszającym ich wzrost, które są bogate w fosfor; sugerowane spożycie: nie więcej niż 1 porcja dziennie
• Poziom 4 – produkty spożywcze o wysokim stosunku fosforu do białka (mięso z indyka, podroby (wątroba, mózg), krewetki, kalmary, łosoś, sery miękkie); sugerowane spożycie: jedna porcja na tydzień
• Poziom 5 - produkty o bardzo wysokiej zawartości fosforu (orzechy, sery twarde, żółtko jaj); sugerowane spożycie: nie więcej niż 2-3 porcje miesięcznie
• Poziom 6 (szczyt piramidy) - produkty zawierające dodatki do żywności będące źródłem fosforu (napoje typu cola, przetworzone mięso, ryby konserwowe, sery przetworzone); produktów tych należy unikać w jak największym stopniu.

Dodatkowym elementem takiej piramidy jest gotowanie żywności (mięsa, warzyw, roślin strączkowych), które może prowadzić do obniżenia zawartości fosforu nawet o ok. 40-50%.

Warto zauważyć, że gotowanie powoduje redukcję poziomu fosforu, przy jednoczesnym zachowaniu zawartości białka, co prowadzi do jeszcze bardziej korzystnego stosunku fosforu:białka. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że wraz z gotowaniem obniżeniu ulega nie tylko zawartość fosforu ale też innych składników mineralnych, np. potasu, wapnia, sodu.

Fosfor – dawkowanie

Zalecana wysokość spożycia fosforu jest taka sama dla mężczyzn i kobiet. Najwięcej fosforu potrzebuje młodzież w okresie rozwoju (1250 mg/dzień). Osoby starsze potrzebują stosunkowo niewiele fosforu do prawidłowego funkcjonowania (700 mg/dzień).

Uważa się, że podczas ciąży wchłanianie fosforu w jelitach wzrasta o ok. 10%. Mechanizm ten rekompensuje nieco zwiększone zapotrzebowanie na fosfor przez kobiety w ciężarne. I z tego względu kobiety ciężarne nie muszą dostarczać więcej fosforu niż kobiety nie będące w ciąży.

Tabela 2. Zapotrzebowanie człowieka na fosfor.

Płeć i wiek	Dawka fosforu (mg/dzień)
Niemowlęta
0-0,5	150
0,5-1,0	300
Dzieci
1-3 lat	460
4-6 lat	500
7-9 lat	600
Chłopcy
10-12 lat	1250
13-15 lat	1250
16-18 lat	1250
Dziewczęta
10-12 lat	1250
13-15 lat	1250
16-18 lat	1250
Mężczyźni
19-30 lat	700
31-50 lat	700
51-65 lat	700
66-75 lat	700
>75 lat	700
Kobiety
19-30 lat	700
31-50 lat	700
51-65 lat	700
66-75 lat	700
>75 lat	700
Kobiety cięzarne <19 lat	1250
Kobiety cięzarne >19 lat	700
Kobiety karmiące <19 lat	1250
Kobiety karmiące >19 lat	700

Fosfor – przyczyny i skutki niedoboru

Za utrzymanie ogólnoustrojowej homeostazy fosforanowej (odpowiedniego poziomu fosforu w organizmie) odpowiadają trzy mechanizmy:

• Wchłanianie fosforu z jelit
• Zatrzymywanie lub uwalnianie fosforu z kości

• Reabsorpcja nerkowa (ponowne wchłanianie fosforu w nerkach; w nerkach „odzyskiwane” jest ok. 80% fosforanów)

W jelitach wchłaniane jest ok. 30-70% spożytego fosforu. Wchłanianie fosforu odbywa się głównie w jelicie cienkim (35% w dwunastnicy, 25% w jelicie czczym i 40% w jelicie krętym). Fosfor wydalany jest głównie wraz z moczem (ok. 2/3 spożytego fosforu).

Bardzo rzadko dochodzi do niedoboru fosforu

Niskie spożycie fosforu wraz z dietą spotyka się bardzo rzadko. Po pierwsze, nasza codzienna dieta zazwyczaj dostarcza nadmiernych ilości fosforu. Po drugie, w przypadku faktycznego niskiego spożycia fosforu nasze nerki „włączają tryb oszczędzania” i odzyskują fosfor, który miał zostać usunięty z organizmu (jest to tzw. reabsorpcja zwrotna). Jednak jeżeli niedobór fosforu wystąpi, to może prowadzić do rozregulowania homeostazy fosforanowej i powodować m.in.:

• Miopatie (uszkodzenia mięśni)
• Utratę apetytu
• Zaburzenia pracy serca
• Drętwienie i mrowienie kończyn
• Osłabienie odporności (nieprawidłowe funkcjonowanie neutrofili)
• Zaburzenia płytek krwi
• Kruchość błony erytrocytów (w konsekwencji niedokrwistość)
• Ból kości
• Upośledzoną mineralizację kości
• Krzywicę lub osteomalację
• Drgawki
• śpiączkę
• Niewydolność oddechową

Hipofosfatemia (niedobór fosforu) jest stwierdzana, gdy poziom fosforanów w surowicy krwi jest niższy niż 2,5 mg/dl lub 0,8 mmol/l.

Wśród trzech głównych przyczyn hipofosfatemii należy wymienić:

• Zbyt niskie spożycie fosforanów (co zdarza się bardzo rzadko)
• Nadmierne straty i zwiększone wydalanie fosforanów wraz z moczem
• Redystrybucja (przemieszczenie się) fosforanów z płynu pozakomórkowego do komórek

Niski pobór fosforanów wraz z dietą może wynikać ze zmniejszonego wchłaniania fosforu w przebiegu np.:

• Alkoholizmu
• Zaburzeń jedzenia
• Zespołów złego wchłaniania (np. w chorobie Leśniowskiego-Crohna)
• Niedoboru witaminy D

Nadmierna utrata fosforu może wynikać m.in. z:

• Występowania pierwotnej nadczynności przytarczyc
• Przyjmowania niektórych leków (np. diuretyków pętlowych)
• Zatrucia metalami ciężkimi po przeszczepie nerek
• Wystąpienia onkogennej osteomalacji

Przesunięcie fosforanów z płynu pozakomórkowego do wnętrza komórek może następować w wyniku:

• Zwiększonego wydzielania insuliny (np. w zespole ponownego odżywienia)
• Ostrej zasadowicy oddechowej
• Zespołu głodnych kości
• Zatrucia salicylanami
• Posocznicy

Poziom fosforu może zostać również obniżony na skutek długotrwałego stosowania substytutów (zamienników) soli zawierających wysokie ilości potasu.

Fosfor – jak zbadać poziom w organizmie

Sposobem na sprawdzenie poziomu fosforu jest wykonanie badań laboratoryjnych i oznaczenie jego zawartości w surowicy krwi.

Hiperfosfatemia (zbyt wysoki poziom fosforu we krwi) stwierdzana jest, gdy stężenie fosforanów w surowicy jest większe niż 4,5 mg/dl lub 1,4 mmol/l.

Na zbyt niskie stężenie fosforu (hipofosfatemia) wskazuje jego zawartość w surowicy krwi poniżej 2,5 mg/dl lub 0,8 mmol/l.

Podczas wykonywania badania poziomu fosforanów we krwi należy pamiętać, że wzrost ich stężenia może być zafałszowany w przypadku, gdy pacjent cierpi na hiperlipidemię (podwyższony poziom cholesterolu we krwi), hiperbilirubinemię lub paraproteinemię.

Osoby, u których stwierdzono hiperfosfatemię powinny wykonać dodatkowo (poza oznaczeniem poziomu fosforu) badania laboratoryjne, takie jak:

• Stężenie wapnia i magnezu w surowicy
• Poziom PTH (parathormonu)
• Stężenie kreatyniny
• Poziom mocznika we krwi
• Stężenie witaminy D3 i jej metabolitów

Dla kogo jest dedykowane oznaczenie zawartości fosforu we krwi? Badanie to powinny szczególnie rozważyć osoby, u których podejrzewa się m.in.:

• Ostrą lub przewlekłą niewydolność nerek
• Zaburzenia pracy przytarczyc (np. nadczynność i niedoczynność przytarczyc)
• Choroby kości
• Zaburzenia przemian witaminy D

Wykonanie badania poziomu fosforu w surowicy zaleca się również u osób po operacji tarczycy i pacjentom poddawanym dializom.

Fosfor – przyczyny i skutki nadmiaru

Większość osób dostarcza zbyt wysokich ilości fosforu

Dane naukowe pokazują, że spożywamy za dużo fosforu. Dla przykładu, średnie spożycie fosforu w Szwecji i Niemczech wynosi ok. 1600-2500 mg/dzień. Z kolei w USA średnie dzienne spożycie fosforu u mężczyzn wynosi 1655 mg, a u kobiet – 1190 mg .

Duża ilość fosforu działa niekorzystnie na mięśnie, kości i naczynia krwionośne

Nadmiar fosforu w organizmie może być toksyczny. Zbyt wysoka ilość fosforu może powodować m.in.:

• Zwapnienie (stwardnienie) narządów i tkanek miękkich
• Zmniejszenie zdolności wykorzystania żelaza, wapnia, magnezu i cynku przez organizm

Objawy kliniczne hiperfosfatemii (podwyższonego poziomu fosforu we krwi) nie są szczególnie specyficzne. Bardzo często u wielu pacjentów hiperfosfatemia jest bezobjawowa. U niektórych osób mogą jednak występować np.:

• Skurcze mięśni
• Bóle kości
• Zmęczenie
• Drętwienie okołooczodołowe
• Odkładanie się soli wapniowo-fosforanowych w spojówkach (zespół czerwonych oczu), skórze (świąd skóry) i naczyniach krwionośnych (ryzyko rozwoju miażdżycy)

Do nadmiaru fosforu w ustroju prowadzą różne choroby (np. niewydolność nerek i niedoczynność przytarczyc)

Najczęstszą przyczyną hiperfosfatemii jest niewydolność nerek. Uważa się, że gdy czynność nerek wynosi tylko 20% normy, to nawet spożycie fosforu w zalecanych ilościach może prowadzić do hiperfosfatemii. Podwyższenie poziomu fosforu w surowicy u osób z niewydolnością nerek prowadzi do przyspieszenia postępów tej choroby i zaostrzenia jej objawów.

Nadmiar fosforanów w organizmie może wynikać też ze zbyt szerokiego stosowania środków przeczyszczających na bazie fosforanów, zatrucia witaminą D, czy też wystąpienia tzw. zespołu mleczno-alkalicznego (zazwyczaj wywołanego nadmiernym spożywaniem suplementów wapnia).

Rozwój hiperfosfatemii może powstać też w przebiegu:

• Niedoczynności przytarczyc
• Kwasicy (mleczanowej, cukrzycowej, oddechowej)
• Akromegalii
• Rabdiomiolizy
• Hemolizy wewnątrznaczyiowej
• Białaczki
• Chłoniaków

Aby obniżyć poziom fosforu należy ograniczyć jego spożycie wraz z dietą i/lub zastosować odpowiednie leki

W przypadku stwierdzenia hiperfosfatemii zaleca się ograniczenie spożycia fosforanów. Dodatkowo w niektórych przypadkach zaleca się przyjmowanie związków wiążących fosforany (pod okiem lekarza!). Wśród nich wymienia się:

• Związki wiążące fosforany na bazie wapnia - np. węglan wapnia, cytrynian wapnia, octan wapnia; są one bardzo skuteczne, ale w niektórych przypadkach mogą powodować hiperkalcemię (nadmiar wapnia we krwi)
• Inne związki wiążące fosforany - tlenowodorotlenek sukroferu (cukrożelazowy tlenowodorotlenek, np. velphoro), sewelamer (np. renagel), węglan lantanu, cytrynian żelazawy. W przypadku stosowania tych związków mogą wystąpić pewne działania niepożądane:
  • Tlenowodorotlenek sukroferu – biegunka, przebarwienia stolca, nudności
  • Sewelamer – zaparcia, czarne stolce (wynikające z krwawienia z przewodu pokarmowego)
  • Węglan lantanu – dolegliwości żołądkowo-jelitowe, bóle mięśni, skurcze mięśni
  • Cytrynian żelazawy – może prowadzić do nadmiaru żelazu w organizmie

Oczywiście jeżeli podwyższony poziom fosforu we krwi jest spowodowany wystąpieniem jakieś choroby, to bardzo ważne jest podjęcie się jej wyleczenia.

Osoby dorosłe nie powinny spożywać więcej niż 4000 mg fosforu dziennie

Aby uniknąć negatywnych skutków hiperfosfatemii, ustalono górny tolerowany poziom spożycia dla fosforu. Według rekomendacji, osoby dorosłe nie powinny przekraczać dziennej dawki fosforu w ilości 4000 mg. Przy czym dla osób w wieku powyżej 70 roku życia granica ta jest niższa i wynosi 3000 mg fosforu/dzień. Wynika to z faktu, że w tym wieku istnieje duże prawdopodobieństwo rozwoju chorób nerek, dla których nadmiar fosforu jest wyjątkowo szkodliwy.

Oczywiście określony poziom spożycia fosforu nie ma zastosowania dla osób cierpiących na niewydolność nerek. 

Tabela 3. Górny tolerowany poziom spożycia fosforu.

Wiek	Dawka fosforu (mg/dzień)
	Mężczyźni	Kobiety
0-12 mc.	-	-
1-3 lat	3000	3000
4-8 lat	3000	3000
9-13 lat	4000	4000
14-18 lat	4000	4000
19-70 lat	4000	4000
>70 lat	3000	3000
Kobiety ciężarne	-	3500
Kobiety karmiące	-	4000

Powinniśmy spożywać tyle samo fosforu co wapnia

Zaleca się, aby spożywać wraz z dietą podobne ilości wapnia i fosforu. Uważa się, że dla naszego zdrowia jest istotna nie tylko ilość spożytego fosforu i wapnia ale przede wszystkim to, jak dużo spożywamy fosforu w stosunku do spożytego wapnia.

Według danych naukowych, najbardziej optymalny stosunek wapnia do fosforu w diecie powinien wynosić ok. 1:1 lub nawet 1,5:1. To znaczy, że na każdy spożyty jeden gram wapnia powinniśmy spożywać nie więcej niż ok. 1 g fosforu. Niestety w diecie większości osób przeważa fosfor, którego jest nawet 2-4 razy więcej niż wapnia. Dlaczego jest to tak istotny problem? Gdy w organizmie jest więcej fosforu niż wapnia, wówczas nasz ustrój zużywa wapń znajdujący się w kościach. To w konsekwencji może prowadzić do osłabienia kości, osteoporozy, a także problemów z dziąsłami i zębami.

Tabela 4. Stosunek wapnia do fosforu w wybranych produktach spożywczych.

Produkt	Zawartość wapnia (mg/100 g)	Zawartość fosforu (mg/100 g)	Stosunek wapnia do fosforu
Maślanka	115	85	1,35:1
Ser Camembert	388	347	1,12:1
Ser Ricotta	206	154	1,33:1
Jogurt naturalny	121	95	1,27:1
Jarmuż	254	55	4,62:1
Ser Mozzarella	575	412	1,40:1
Ser Feta	493	337	1,46:1
Ser Brie	184	188	0,98:1
Ser Gouda	700	546	1,28:1
Rukola	160	52	3,08:1
Chleb pszenny	125	129	0,97:1

Fosfor – interakcje z lekami

Niektóre leki mogą obniżać poziom fosforu w organizmie

Wiele z powszechnie stosowanych leków przyczynią się do zmniejszonego stężenia fosforu:

• Stosowanie leków zobojętniających sok żołądkowy, zawierających w swoim składzie glin, wapń lub magnez (takich jak np. Mylanta, Amphojel, Maalox, Riopan, Alternagel) może ograniczać wchłanianie fosforanów i prowadzić do hipofosfatemii (obniżonego poziomu fosforu we krwi)
• Przyjmowanie niektórych leków przeciwdrgawkowych (np. fenobarbitalu, karbamazepiny, tegretolu) może zmniejszać wchłanianie fosforu poprzez zwiększony rozkład witaminy D3
• Wchłanianie fosforanów mogą obniżać również leki wiążące kwas żółciowy (np. cholestyramina, kolestypol) stosowane w obniżaniu poziomu cholesterolu
• Inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę, stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego mogą obniżać stężenie fosforanów w surowicy
• Kortykosteroidy (takie jak np. prednizon lub metyloprednizolon) mogą zwiększać utratę fosforanów wraz z moczem
• Wysokie dawki insuliny mogą obniżać stężenie fosforu we krwi u osób z cukrzycową kwasicą ketonową

Przyjmowanie doustnych suplementów z fosforem zaleca się co najmniej 1h przed lub 4h po zastosowaniu tych leków

Do hipofosfatemii mogą przyczyniać się też leki, takie jak:

• Środki immunosupresyjne (np. cyklosporyna)
• Glikozydy nasercowe (np. digoksyna, lanoksyna)
• Leki rozrzedzające krew (heparyny)
• Niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen)