Polifenole

Polifenole – właściwości

Polifenole są silnymi przeciwutleniaczami

Polifenole mają charakterystyczną budowę chemiczną, za sprawą której wykazują silne właściwości przeciwutleniające (antyoksydacyjne). W ten sposób związki te hamują aktywność wolnych rodników, których nadmiar w organizmie może prowadzić do rozwoju wielu chorób, w tym: miażdżycy, nadciśnienia tętniczego krwi, cukrzycy typu 2, chorób neurodegeneracyjnych (np. choroby Alzheimera i Parkinsona), nowotworów.

Spożywanie polifenoli zmniejsza ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2

W 2018 roku na łamach czasopisma American Journal of Clinical Nutrition opublikowano obszerną metaanalizę, której wyniki jednoznacznie pokazują, że dostarczanie wysokich ilości polifenoli powoduje zmniejszenie ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2. Jako, że polifenole to obszerna grupa związków, autorzy pracy podzielili te składniki na kilka kategorii i dla każdej z nich określili, jak bardzo zmniejszają one ryzyko cukrzycy typu 2:

• Polifenole ogółem (o 44%)
• Flawonoidy (o 12%)
• Flawonole (o 8%)
• Flawan-3-ole (o 11%)
• Katechiny (o 14%)
• Antocyjanidyny (o 14%)
• Isoflawony (o 8%)
• Stilbeny - głównie resweratrol (o 56%)
• Daidzeina (o 11%)
• Geinisteina (o 21%)

W dwóch kolejnych pracach naukowych dowiedziono, że spożywanie flawonoidów obniża ryzyko pojawienia się cukrzycy typu 2 o średnio 9-11%.

Inni naukowcy stwierdzili, że stosowanie diet bogatych w polifenole (np. diety śródziemnomorskiej) może przyczyniać się do zmniejszenia ryzyka wystąpienia cukrzycy ciążowej.

Polifenole mogą być cenne dla osób aktywnych fizycznie

Naukowcy analizując wiele wyników badań doszli do wniosku, że spożywanie wysokich ilości polifenoli może przyczyniać się do zwiększenia wydolności fizycznej.

Polifenole regulują ciśnienie tętnicze krwi

Uważa się, że polifenole mogą oddziaływać korzystnie na funkcje naczyń krwionośnych. Z tego względu wielokrotnie sugerowano, że w ten sposób mogą wpływać na redukcję ciśnienia tętniczego krwi.

W 2019 roku opublikowano wyniki analizy wielu badań obserwacyjnych, w których stwierdzono, że polifenole mogą w niewielkim stopniu zmniejszać ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego. Wykazano, że spożywanie produktów bogatych w polifenole wiąże się z obniżeniem ryzyka wystąpienia nadciśnienia tętniczego o 4-8%.

Flawonoidy zmniejszają ryzyko chorób sercowo-naczyniowych

W obszernym opracowaniu naukowym potwierdzono, że flawonoidy (czyli związki należące do polifenoli) wpływają korzystnie na zdrowie układu krążenia. Autorzy publikacji stwierdzili, że spożywanie flawonoidów zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych ogółem i w zależności od konkretnej grupy składników efekt ten jest odmienny:

• Antocyjanidyny (o 11%)
• Proantocyjanidyny (o 10%)
• Flawony (o 12%)
• Flawanony (o 12%)
• Flawan-3-ole (o 13%)

Dieta obfitująca we flawonoidy może w pewnym stopniu zapobiegać też wystąpieniu udarów mózgu. Na podstawie przeprowadzonej metaanalizy zauważono, że osoby, które spożywają wysokie ilości flawonoidów mają mniejsze ryzyko pojawienia się udaru mózgu o 11%, w porównaniu do osób dostarczających niewiele tych związków.

Naukowcy odnotowali również, że wysokie spożycie flawonoidów wiąże się z mniejszym ryzykiem zgonu (o 14%) z powodu chorób sercowo-naczyniowych.

Polifenole mogą działać przeciwnowotworowo

Analiza 7 badań naukowych pokazała, że spożywanie poszczególnych polifenoli może zmniejszać ryzyko rozwoju raka przełyku o:

• 40% (antocyjanidyny)
• 35% (flawanony)
• 22% (flawony)

Biorąc pod uwagę wszystkie flawonoidy łącznie, ich spożycie zmniejsza ryzyko wystąpienia raka przełyku o 22% . Trzeba jednak podkreślić, że nie wszystkie wyniki badań potwierdzają skuteczność polifenoli w tym zakresie.

Szczegółowa analiza badań naukowych pokazała, że wysokie spożycie flawonoidów przez Europejczyków może wiązać się ze zmniejszonym ryzykiem raka żołądka (o 22%).

Z kolei spożywanie polifenoli takich jak procyjanidyny i izoflawony może przyczyniać się do zmniejszenia ryzyka wystąpienia raka jelita grubego o kolejno 25 i 13%.

Flawonoidy mogą być też pomocne w zmniejszaniu ryzyka raka jajników. Odnotowano, że spożywanie flawonoidów ogółem wiąże się z obniżeniem ryzyka raka jajników o 18%. Jednak biorąc pod uwagę bardziej konkretne grupy związków, skuteczność ta jest jeszcze większa:

• Izoflawony (o 33%)
• Flawonole (o 32%)

Polifenole działają korzystnie w chorobach górnych dróg oddechowych

Naukowcy zebrali dane pochodzące z 14 badań naukowych, które szczegółowo przeanalizowali. Na ich podstawie wykazali, że spożywanie flawonoidów może zmniejszać częstość występowania zakażenia górnych dróg oddechowych o 33%. Co więcej, podawanie tych związków może skracać również czas choroby o aż 40%.

Polifenole – podział

Polifenole to bardzo obszerna grupa związków bioaktywnych. Dla zachowania pewnego porządku, jest ona podzielona na różne mniejsze grupy składników. Wśród polifenoli można wyróżnić:

• Kwasy fenolowe (np. kwas galusowy, kawowy, ferulowy, p-kumarowy, kwas protokatechowy)
• Flawonoidy
  • Flawonole (np. kwercetyna, kaempferol, mirycetyna)
  • Flawony (np. apigenina, luteolina)
  • Flawanole (np. katechiny, galusan epigallokatechiny)
  • Flawanony (np. naringenina, hesperydyna)
  • Antocyjanidyny (np. cyjanidyny, malwidyny, pelargonidyny, delfinidyny)
  • Izoflawony (np. genisteina, daidzeina)
• Stilbeny (np. resweratrol)
• Kumaryny
• Lignany
• Taniny

Polifenole – źródła

Najlepszym źródłem polifenoli są produkty roślinne

Praktycznie wszystkie produkty pochodzenia roślinnego zawierają w swoim składzie polifenole. Jednak niektóre z nich są szczególnie bogate w te związki. Chcąc dowiedzieć się więcej o polifenolach bardzo często można spotkać się z informacją, że najlepszym źródłem tych składników są: czerwone wino, gorzka czekolada, zielona herbata, owoce jagodowe. Jest to prawdą, jednak warto wiedzieć, że również inne produkty zawierają wysokie ilości związków polifenolowych.

Aby dieta była bogata w związki polifenolowe, warto włączyć na stałe do swojego menu warzywa, owoce, orzechy, ziarna, zioła, przyprawy.

Warto podkreślić, że w większości przypadków, najwięcej polifenoli znajduje się w skórce. Stąd obierając np. owoce przed spożyciem pozbywamy się porządnej dawki dobroczynnych dla zdrowia związków.

Niestety produkty zwierzęce, takie jak mięso, ryby, mleko i produkty mleczne, jaja nie zawierają znaczących ilości polifenoli.

Wiele różnych związków polifenolowych sprzedawanych jest w formie suplementów diety. Jednak uważa się, że najlepszym ich źródłem jest tradycyjna żywność.

Polifenole – szkodliwość

Polifenole spożywane w formie produktów spożywczych są bezpieczne dla naszego zdrowia. Nie stwierdzono, aby mogły wykazywać działania niepożądane.

Uważa się, że jednoczesne spożywanie wysokiej ilości polifenoli i produktów zawierających żelazo może prowadzić do zmniejszenia wchłaniania żelaza (zarówno niehemowego, jak i hemowego). Dlatego też, aby zmaksymalizować wchłanianie żelaza z posiłków nie należy spożywać w tym samym momencie produktów bogatych w polifenole .

Polifenole – interakcje z lekami

Nie należy popijać leków sokiem grejpfrutowym

Polifenole mogą wchodzić w interakcje z lekami zaburzając ich działanie. Związki te mogą hamować aktywność enzymów rozkładających leki. W efekcie, leki są obecne we krwi dłużej niż zostało to przewidziane i w związku z tym mogą wykazywać skutki uboczne. Z tego względu nie zaleca się popijania leków sokiem z grejpfruta, który zawiera wysokie ilości jednego z polifenoli - naringeniny.

Zaburzone może być działanie głównie takich leków jak:

• Leki antyarytmiczne (np. amidaron)
• Leki przeciwhistaminowe (np. astemizol, terfenadin)
• Blokery kanału wapniowego (np. felodypina, nimodypina, nikardypina)
• Leki obniżające poziom cholesterolu we krwi (np. simwastatina, lowastatyna, atorwastatyna)
• Immunosupresanty (np. cyklosporyna, takrolimus)
• Leki stosowane w zakażeniach wirusem HIV (np. rytonawir, sakwinawir)
• Leki uspokajające, nasenne i przeciwlękowe (np. diazepam, triazolam, midazolam, alprazolam)