Karambola (owoc)

  • autor:

    Paulina Styś-Nowak

    Dietetyk

    Ukończyła studia na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu. Autorka wielu artykułów popularnonaukowych na temat żywienia i szeroko pojętej dietetyki.

Karambola (owoc)

Ostatnia aktualizacja: 29 maja 2023

  • Pisząc ten artykuł, korzystaliśmy z:
  • 26źródła
  • 12badań

Karambola (Averrhoa carambola L.) to owoc egzotyczny, pochodzący z drzewa karambolowego z rodziny szczawikowatych (Oxalidaceae). Posiada unikalny, słodko - kwaśny smak i dekoracyjny wygląd, przypominający gwiazdę. Pomimo, że karambola jest napakowana mnóstwem składników bioaktywnych, niektórzy nie powinni jej spożywać.


W pigułce

  • Karambola to niskokaloryczny owoc, dostarczający dużych ilości witaminy C oraz związków flawonoidowych (m.in. kwasu galusowego i epikatechiny).
  • Karambola może obniżać poziom glukozy we krwi i wpływać korzystnie na poziom cholesterolu, jednak potwierdzenie tych właściwości wymaga większej ilości badań.
  • Karambola może być powodem objawów alergii pokarmowej.
  • Wysokie spożycie karamboli stwarza ryzyko przyjęcia dużych ilości kwasu szczawiowego, co może powodować poważne uszkodzenie nerek.
  • Karambola zawiera karamboksynę, która w wysokim stężeniu działa neurotoksycznie.
  • Karambola nie powinna być spożywana przez osoby z chorobami nerek, gastroenteropatią, przewlekłym zapaleniem trzustki, a także przez kobiety w ciąży.
  • Karambola może wchodzić w interakcję z wieloma lekami.

Karambola naturalnie rośnie w Indiach, Indonezji, Filipinach i Malezji, lecz uprawia się ją także w Ameryce i Afryce. Inne nazwy karamboli to oskomian pospolity, a także gwiaździsty owoc (star fruit). Ta druga nawiązuje do jej charakterystycznego wyglądu - karambola przypomina pięcioramienną, podłużną gwiazdę. Owoce karamboli mają cienką skórkę o barwie od zielonej, przez żółtą, do pomarańczowej. Osiągają długość ok. 5 - 15 cm. Wewnątrz kryje się soczysty miąższ o aromatycznym zapachu i unikalnym, słodko - kwaśnym smaku.

Korzenie, liście, kwiaty i owoce karamboli były stosowane od tysięcy lat w tradycyjnej medycynie chińskiej, indyjskiej, malezyjskiej i brazylijskiej w leczeniu m.in. cukrzycy i nefropatii cukrzycowej, bólu stawów, nudności i wymiotów, bólu głowy, kaszlu i kaca .

Karambola - wartości odżywcze

Wartości odżywcze w przeliczeniu na jedną średnią karambolę (100 g):

  • Kalorie - 31 kcal
  • Białko - 1,04 g
  • Tłuszcz - 0,33 g
  • Węglowodany - 6,73 g
    • Cukry proste - 3,98 g
    • Błonnik pokarmowy - 2,8 g

Karambola jest niskokaloryczna i ma niski indeks glikemiczny (IG)

Jedna karambola jest źródłem zaledwie 31 kcal - owoce te zaliczają się do produktów niskokalorycznych.

Indeks glikemiczny karamboli wynosi 45 (IG = 45), zaś ładunek glikemiczny równa się 1 (ŁG = 1) co oznacza, że jest to owoc o niskim indeksie i ładunku glikemicznym .

Karambola zawiera sporo błonnika pokarmowego

Karambola jest dobrym źródłem błonnika nierozpuszczalnego i rozpuszczalnego. Błonnik pokarmowy karamboli składa się z celulozy (60%), hemicelulozy (27%) i pektyn (13%). Uważa się, że to właśnie błonnik obecny w karamboli odpowiada za jej właściwości regulowania poziomu cukru we krwi .

Karambola - witaminy i składniki mineralne

Karambola jest dobrym źródłem witaminy C

W jednej karamboli (100 g) znajduje się aż 34,4 mg witaminy C, co pozwala pokryć dzienne zapotrzebowanie na ten składnik w 43%.

Witamina C:

  • wpływa na stan skóry i produkcję kolagenu,
  • zwiększa przyswajanie żelaza,
  • jest silnym przeciwutleniaczem,
  • zmniejsza ryzyko chorób układu krążenia i niektórych nowotworów,
  • zapobiega złamaniom kości.

Zawartość witamin w jednym owocu karamboli (100 g):

  • Witamina C - 34,4 mg (43% RWS)
  • Kwas pantotenowy - 0,39 mg (6% RWS)
  • Kwas foliowy - 12 µg (6% RWS)
  • Niacyna - 0,37 mg (2% RWS)

Zawartość składników mineralnych w jednym owocu karamboli (100 g):

  • Miedź - 0,14 mg (14% RWS)
  • Potas - 133 mg (7% RWS)
  • Magnez - 10 mg (3% RWS)
  • Mangan - 0,04 mg (2% RWS)

zdrowe

Karambola - składniki aktywne

Karambola obfituje w liczne składniki bioaktywne, takie jak polifenole, terpeny, saponiny, alkaloidy i kwasy organiczne (szczególnie kwas szczawiowy, kwas cytrynowy i kwas winowy). Wśród dominujących związków flawonoidowych karamboli wyróżnia się epikatechiny i kwas galusowy. Dojrzałe owoce karamboli są również dobrym źródłem beta-karotenu  .

Obecność tak wielu substancji bioaktywnych w karamboli determinuje silne właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne ekstraktów z niej otrzymywanych .

Karambola - właściwości

Karambola ma potencjał przeciwcukrzycowy

Wysoka zawartość błonnika pokarmowego w karamboli czyni z niego owoc o potencjalnych właściwościach hipoglikemizujących.

W badaniach in vitro oraz na zwierzętach naukowcy wykazali, że ekstrakty z karamboli oraz wyizolowany z owoców związek o nazwie DMDD, skutecznie obniżają poziom glukozy we krwi, dzięki czemu mogą zapobiegać lub wspomagać terapię cukrzycy typu 2 .

Podsumowanie

Jak dotąd nie przeprowadzono żadnego badania z udziałem ludzi, które oceniało wpływ spożycia karamboli lub suplementację jej ekstraktu na poziom glukozy we krwi. Dlatego też przeciwcukrzycowe właściwości karamboli nie są na ten moment potwierdzone.

Karambola może obniżać poziom cholesterolu

Liczne wyniki badań przeprowadzonych na zwierzętach wskazują na pozytywny wpływ stosowania ekstraktów z karamboli na parametry profilu lipidowego. Zaobserwowano szczególnie obniżenie poziomu cholesterolu całkowitego (o 15,7% -17,0%) oraz triglicerydów (o 15,6% -17,8%). Naukowcy uważają, że efekt ten był związany ze zwiększonym wydalaniem cholesterolu i kwasów żółciowych z kałem .

Jak dotąd przeprowadzono tylko jedno badanie z udziałem 27 starszych ludzi, w którym wykazano, że spożycie 100 g soku z karamboli (2 razy dziennie przez 4 tygodnie) powoduje wzrost poziomu cholesterolu HDL (dobry cholesterol)i obniżenie poziomu cholesterolu LDL (zły cholesterol). Poziom cholesterolu całkowitego i triglicerydów nie uległ zmianie .

Podsumowanie

Karambola może wpływać pozytywnie na parametry profilu lipidowego, jednak aby potwierdzić te korzyści potrzeba większej ilości badań z udziałem ludzi.

Pozostałe właściwości karamboli

Wśród pozostałych właściwości karamboli wymienia się także możliwe działanie:

  • przeciwnowotworowe,
  • wspomagające odporność,
  • hipotensyjne (obniżanie ciśnienia krwi),
  • przeciw otyłości,
  • hepatoprotekcyjne (ochronne działanie na wątrobę),
  • neuroprotekcyjne (ochronne działanie na układ nerwowy).

Niemniej jednak na właściwości te wskazują jedynie pojedyncze badania in vitro lub z udziałem zwierząt. Dlatego też przypisywanie karamboli powyższych cech byłoby sporym nadużyciem .

Karambola - przeciwwskazania

Karambola spożywana w umiarkowanych ilościach jest produktem bezpiecznym dla większości zdrowych osób.

W rzadkich przypadkach karambola może powodować objawy alergii pokarmowej .

Karambola może działać nefrotoksycznie i neurotoksycznie

Nadmierne lub długotrwałe spożycie karamboli może stwarzać ryzyko uszkodzenia nerek. Na podstawie przeglądu literatury do 2017 roku ustalono, że doszło do 123 przypadków ostrego uszkodzenia nerek po spożyciu karamboli, z czego 28 skutkowało śmiercią (dane pochodziły z ośmiu krajów, w których owoc ten jest powszechnie jedzony) .

Nefrotoksyczny efekt spożycia dużych ilości karamboli związany jest z odkładaniem się kwasu szczawiowego w kanalikach nerkowych, co prowadzi do ich martwicy i śródmiąższowego zapalenia nerek .

Karambola zawiera także karamboksynę. Duże ilości tego związku mogą działać neurotoksycznie na ośrodkowy układ nerwowy (OUN), wywołując obserwowane podczas zatrucia karambolą:

  • czkawkę,
  • wymioty,
  • dezorientację,
  • zaburzenia świadomości
  • drgawki,
  • stany padaczkowe .
Uwaga

uwaga!

Poziom spożycia karamboli, przy którym może dojść do uszkodzenia nerek i objawów związanych z neurotoksycznością, nie został do tej pory określony. Dawka toksyczna jest trudna do ustalenia i zależy od wielu czynników (m.in. stanu zdrowia i chorób współistniejących, poziomu nawodnienia, odmiany karamboli oraz zawartości szczawianów w owocach) .

W związku z powyższym karambola nie powinna być spożywana przez:

  • osoby z przewlekłą chorobą nerek i niewydolnością nerek,
  • pacjentów z gastroenteropatią,
  • chorych na przewlekłe zapalenie trzustki,
  • kobiety w ciąży  .

Nie zaleca się spożycia karamboli na czczo i w stanie odwodnienia, ponieważ wtedy ma miejsce nadmierna absorpcja szczawianów (szczawiany wiążą się w przewodzie pokarmowym z pochodzącymi z pożywienia jonami wapnia i magnezu, dzięki czemu zmniejsza się poziom ich wchłaniania). Istnieją dane, które wskazują, że spożycie niewielkiej ilości karamboli na czczo może prowadzić do zatrucia.

Uwaga

uwaga!

Choć karambola może wpływać pozytywnie na obniżanie poziomu glukozy we krwi, niektórzy naukowcy odradzają spożywania jej w znaczących ilościach przez osoby chore na cukrzycę

Interakcje z lekami

Karambola - podobnie jak grejpfrut - może wchodzić w interakcje z wieloma lekami metabolizowanymi przez wątrobowe enzymy cytochromu P450. Stwierdzono, że sok z karamboli, w porównaniu do soku grejpfrutowego, jest bardzo silnym inhibitorem CYP3A4. Oznacza to, że karambola może w znacznym stopniu hamować aktywność tych enzymów i powodować wzrost stężenia przyjmowanych leków, zwiększając ryzyko działań niepożądanych .

Wśród leków, które mogą wchodzić w interakcję z karambolą wymienia się m.in.

  • statyny obniżające poziom cholesterolu,
  • leki przeciwlękowe,
  • leki obniżające ciśnienie krwi,
  • kortykosteroidy,
  • leki przeciwarytmiczne.

Ponadto karambola może zwiększać stężenie leków stosowanych w leczeniu nowotworów układu krwiotwórczego:

  • bosutynibu,
  • panobinostatu,
  • wenetoklaksu .

Jak jeść karambolę?

Karambolę najlepiej jeść na surowo, razem z jadalną skórką. W zależności od odmiany karamboli można napotkać na owoce o kwaśnym, lub o bardziej słodkim smaku.

Oto kilka pomysłów na użycie karamboli w kuchni:

  • pokrój karambolę w plastry (końcówki odetnij) i zjedz na przekąskę (pestki są jadalne, ale równie dobrze możesz je usunąć),
  • dodaj kawałki karamboli do owocowej sałatki,
  • zmiksuj karambolę w owocowym koktajlu,
  • wykorzystaj plasterki karamboli jako jadalną dekorację deserów i lodów,
  • udekoruj karambolą potrawy z owoców morza,
  • duś kawałki karamboli w daniach typu curry i gulaszach razem z mięsem, rybami lub owocami morza.

Z karamboli przygotowuje się także soki, sorbety, dżemy i napoje alkoholowe. Można je suszyć i kandyzować.

Porada

porada

Owoce karamboli można przechowywać w lodówce do 3 tygodni, lub w temperaturze pokojowej przez kilka dni.

Gdzie kupić karambolę?

Karambolę można dostać w Polsce głównie w dużych hipermarketach. Jest ona zwykle możliwa do kupienia w okresie jesienno - zimowym. Wysokie ceny, oscylujące w granicach 10 zł za jedną sztukę karamboli, sprawiają, że owoc ten nie cieszy się zbyt dużą popularnością w naszym kraju.

Wybieraj jędrne owoce o żółtej barwie i gładkiej, błyszczącej skórce. Owoce zielone będą jeszcze niedojrzałe i mocno kwaśne. 

Więcej podobnych treści

  • autor:

    Paulina Styś-Nowak

    Dietetyk

    Ukończyła studia na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu. Autorka wielu artykułów popularnonaukowych na temat żywienia i szeroko pojętej dietetyki.


Czy ten artykuł okazał się pomocny?

Oceń wpis i pomóż nam w stworzeniu najlepszego w polskim internecie źródła wiedzy o zdrowiu. Czekamy na Twoje uwagi :)

Dziękujemy za oddany głos!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Cieszymy się, że znalazłeś w tym artykule to, czego szukałeś ;)

Dziękujemy za komentarz!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Dołożymy wszelkich starań aby nasze artykuły były lepsze.

Twoim zdaniem czegoś tu zabrakło?

Daj nam znać, a wspólnie uzupełnimy ten artykuł


Spis badań i źródeł

  • https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/171715/nutrients
  • https://foodstruct.com/food/carambola
  • Muneaki Hidaka i wsp.: Potent inhibition by star fruit of human cytochrome P450 3A (CYP3A) activity. Drug Metab Dispos, 2004, 32(6), 581-3.
  • She-Ching Wu i wsp.: Improvement of the hypocholesterolemic activities of two common fruit fibers by micronization processing. J Agric Food Chem, 2009, 57(12), 5610-4.
  • Ni Zheng i wsp.: Effect of 2-dodecyl-6-methoxycyclohexa-2,5-diene-1,4-dione, isolated from Averrhoa carambola L. (Oxalidaceae) roots, on advanced glycation end-product-mediated renal injury in type 2 diabetic KKAy mice. Toxicol Lett, 2013, 219(1), 77-84.
  • Erasmo Herman-Lara i wsp.: Impact of micronized starfruit (Averrhoa carambola L.) fiber concentrate on lipid metabolism in mice. Int J Food Sci Nutr, 2014, 65(7), 862-7.

Masz pytanie?

Jeśli chciałbyś wiedzieć więcej na ten temat lub wiesz jak uzupełnić artykuł, napisz do nas. Nasi specjaliści udzielą Tobie szybkiej odpowiedzi i przeanalizują proponowane zmiany w treści.

Administratorem Twoich danych osobowych jest vitapedia.pl. Twoje dane posłużą nam wyłącznie do kontaktowania się z Tobą.

Newsletter