Kwas elagowy

Kwas elagowy występuje w roślinach w postaci wolnej lub jako złożone polimery zwane elagitaninami. Związki te ulegają rozkładowi w przewodzie pokarmowym pod wpływem fizjologicznego pH i mikroflory jelitowej, uwalniając kwas elagowy i inne bioaktywne substancje .

Z chemicznego punktu widzenia kwas elagowy jest dilaktonem kwasu heksahydroksydifenowego (HHDP), który można uznać za dimeryczną pochodną kwasu galusowego .

Kwas elagowy - właściwości

Zdecydowana większość właściwości kwasu elagowego wynika z jego działania przeciwutleniającego. Oznacza to, że kwas elagowy neutralizuje wolne rodniki tlenowe (ROS) i chroni komórki organizmu przed uszkodzeniem oraz negatywnymi skutkami stresu oksydacyjnego.

Kwas elagowy a nowotwory

Wykazano przeciwnowotworowe działanie kwasu elagowego wobec raka: żołądka, trzustki, okrężnicy, prostaty, piersi, jajnika, pęcherza moczowego, chłoniaka i glioblastomy . Związek ten może hamować wzrost komórek nowotworowych, a także indukować ich śmierć .

Warto jednak podkreślić, że opisany efekt udokumentowano włącznie w badaniach in vitro i na zwierzętach .

Kwas elagowy obniża ciśnienie krwi

Metaanaliza badań klinicznych wykazała, że elagitanina, będąca źródłem kwasu elagowego, posiada potencjał przeciwnadciśnieniowy.

U osób spożywających owoce bogate w elagitaninę zauważono znaczącą redukcję ciśnienia rozkurczowego krwi. Obniżenie ciśnienia skurczowego krwi odnotowano u osób z nadciśnieniem tętniczym na skutek spożycia 500 - 1000 mg polifenolu oraz wśród pacjentów z zespołem metabolicznym .

Kwas elagowy może działać przeciwcukrzycowo

Przegląd badań na zwierzętach wykazał, że kwas elagowy:

• posiada właściwości przeciwzapalne, antyoksydacyjne i antyglikacyjne,
• obniża poziom glukozy,
• zapobiega powikłaniom cukrzycy .

Kwas elagowy wydaje się być obiecującym składnikiem o działaniu przeciwcukrzycowym, jednak właściwości te będzie można potwierdzić dopiero po przeprowadzeniu badań klinicznych z udziałem ludzi.

Kwas elagowy może działać neuroprotekcyjnie

Neuroprotekcyjne właściwości kwasu elagowego związane są z jego silnym działaniem przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym. W badaniach na liniach komórkowych i na zwierzętach potwierdzono, że kwas elagowy może zwiększać żywotność komórek nerwowych i zmniejszać ich uszkodzenia w chorobach neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera czy Parkinsona   .

Kwas elagowy zmniejsza przebarwienia skóry

Naukowcy stwierdzili, że kwas elagowy może hamować melanogenezę (powstawanie melanin odpowiedzialnych za barwę skóry) poprzez wpływ na tyrozynazę - enzym biorący udział w pierwszych etapach tego procesu. To właśnie z tego powodu kwas elagowy jest wykorzystywany w kosmetykach jako bezpieczny środek rozjaśniający skórę i zmniejszający przebarwienia .

W badaniu z udziałem 54 osób porównano działanie preparatu, zawierającego 0,5% kwasu elagowego i 0,1% kwasu salicylowego z produktem, zawierającym hydrochinon (HQ) - standardowy związek stosowany w celu rozjaśnienia skóry. Jak się okazało, krem z kwasem elagowym dawał porównywalne korzyści w zakresie zmniejszenia przebarwień, a do tego był lepiej oceniany pod względem konsystencji i przyjemności stosowania .

Kwas elagowy - gdzie występuje

Kwas elagowy oraz elagitaniny występują w wielu owocach, warzywach i orzechach.

Do najbogatszych źródeł kwasu elagowego zalicza się:

• granat (270 mg/100g) i sok z granatu (>800 mg/L),
• maliny (270 mg/100g),
• jeżyny (150 mg/100g)
• truskawki (77,6 mg/100g),
• dzika róża (107 mg/100g),
• winogrona,
• ananas,
• żurawina,
• camu - camu (owoc tropikalny),
• orzechy włoskie (59 mg/100g),
• orzechy pekan (33 mg/100g) .

Wpływ na zawartość kwasu elagowego w owocach ma sposób ich przetwarzania i przechowywania. Wykazano, że na skutek przetwarzania granatu na sok zwiększa się ilość tego związku. Z kolei sok przygotowany z mrożonych owoców cechuje się dwa razy niższym stężeniem kwasu elagowego w porównaniu do soku ze świeżych owoców .

Kwas elagowy - przeciwwskazania

Kwas elagowy spożywany razem z owocami, warzywami i orzechami jest w pełni bezpiecznym związkiem.

Przyjmowanie wysokich dawek kwasu elagowego w formie suplementów diety nie zostało dokładnie przebadane, stąd nie są znane możliwe skutki uboczne ich długotrwałego stosowania .

Kwas elagowy może wchodzić w interakcję z lekami metabolizowanymi przez enzym wątrobowy CYP450 . Dotyczy to szerokiej gamy leków, m.in.:

• leków obniżających poziom cholesterolu (np. symwastatyna, atorwastatyna, lowastatyna),

• leków obniżających ciśnienie krwi (np. nifedypina, diltiazem, werapamil, warfaryna),

• leków przeciwlękowych (np. buspiron),

• leków przeciwhistaminowych (np. feksofenadyna),

• kortykosteroidów (np. budezonid),

• leków uspokajających (np. benzodiazepiny) .

Chęć zażycia suplementów diety z kwasem elagowym przez osoby przewlekle chore, przyjmujące jakiekolwiek leki, a także kobiety w ciąży, powinna być omówiona z lekarzem.