Miechunka (physalis)

Miechunka pochodzi z rejonów Ameryki Południowej, niemniej jednak można ją obecnie spotkać także w Europie, Azji i Afryce . Roślina ta od wieków była elementem tradycyjnej medycyny ludowej wielu krajów. Stosowano ją m.in. na ból gardła, reumatyzm, zapalenie wątroby, zapalenie dróg moczowych, malarię czy egzemę .

Rodzaj Physalis obejmuje ponad 90 gatunków, do których należą zarówno rośliny ozdobne, jadalne jak i lecznicze, charakteryzujące się wysoką wartością odżywczą . Do najważniejszych jadalnych gatunków miechunki należą:

• miechunka peruwiańska (Physalis peruviana L.) określana często jako rodzynek brazylijski, peruwiańska wiśnia, jagody Inków lub złote jagody, cechuje się soczystymi owocami o słodkim, lekko cierpkim smaku, 
• miechunka pomidorowa (Physalis ixocarpa Brot. ex Hornem, Physalis philadelphica Lam.) znana jako tomatillo lub pomidor skórzasty, posiada pomidorowy smak i jest niezwykle popularna w kuchni meksykańskiej,
• miechunka rozdęta (Physalis alkekengi L.), charakteryzująca się kwaskowatym , mało atrakcyjnym smakiem, uprawiana głównie jako roślina dekoracyjna.

W sklepach można najczęściej kupić miechunkę peruwiańską, która sprzedawana jest w postaci owoców świeżych lub suszonych.

Miechunka - wartości odżywcze

Miechunka składa się w 86,1% z wody, 11,3% z węglowodanów, 1,9% z białka, oraz śladowych ilości tłuszczów (0,7%).

Wartości odżywcze w przeliczeniu na 1 szklankę miechunki (140g):

• Kalorie - 74 kcal
• Białko - 2,66 g
• Tłuszcz - 0,98 g
• Węglowodany - 15,7 g

Miechunka zawiera niewiele kalorii i niski indeks glikemiczny (IG)

Wartość energetyczna 100 g miechunki wynosi 53 kcal. Jedna porcja (1 szklanka = 140 g) dostarcza natomiast 74 kcal, co czyni ją owocem niskokalorycznym.

Indeks glikemiczny i ładunek glikemiczny dla miechunki są niskie i wynoszą odpowiednio 15 (IG = 15) oraz 0,6 (ŁG = 0,6) .

Miechunka - witaminy i składniki mineralne

Miechunka jest dobrym źródłem niacyny

W jednej szklance miechunki znajduje się 3,92 mg niacyny, co pozwala pokryć dzienne zapotrzebowanie na ten składnik w 24%.

Niacyna pełni istotne funkcje w organizmie:

• zapewnia prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego,
• wpływa korzystnie na parametry profilu lipidowego,
• wzmacnia naczynia krwionośne,
• zapobiega rozwojowi pelagry.

Zawartość witamin w szklance miechunki (140g):

• Niacyna - 3,92 mg (24% RWS)
• Witamina C - 15,5 mg (19% RWS)
• Tiamina - 0,15 mg (14% RWS)
• Witamina A - 50,4 µg (6% RWS)
• Ryboflawina - 0,06 mg (4% RWS)

Miechunka dostarcza różnorodne składniki mineralne, przy czym żaden z nich nie wyróżnia się szczególnie wysoką zawartością.

Zawartość składników mineralnych w szklance miechunki (140g):

• Żelazo - 1,4 mg (10% RWS)
• Fosfor - 56 mg (8% RWS)
• Wapń - 12,6 mg (2% RWS)

Miechunka - składniki aktywne

Miechunka zawiera liczne związki bioaktywne:

• witanolidy - laktony steroidowe, posiadające właściwości przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, przeciwbakteryjne, hipotensyjne, a także działające ochronnie na wątrobę ,
• związki fenolowe (kwasy fenolowe, kumaryny, pochodne kwasu cynamonowego, flawonoidy i glukozydy), umożliwiające walkę z wolnymi rodnikami i stresem oksydacyjnym ,
• fitosterole (kampesterol, stygmasterol, β-sitosterol),
• terpeny .

Miechunka - właściwości

Miechunka może łagodzić stany zapalne

Badania na zwierzętach potwierdzają, że witanolidy zawarte w miechunce posiadają silne działanie przeciwzapalne .

Naukowcy wykazali, że Ekstrakt z Physalis peruviana zmniejsza stan zapalny u myszy z nieswoistym zapaleniem jelit. Oprócz korzystnych zmian w obrębie tkanek jelit, nastąpiło także obniżenie wykładników stanu zapalnego we krwi (m.in. IL-1β i TNF-α) .

Przeciwzapalne właściwości ekstraktu z miechunki wykazano w badaniu na myszach z zapaleniem płuc. Podaż Physalis peruviana spowodowała zmniejszenie napływu komórek zapalnych w płucach, obniżenie poziomu reaktywnych form tlenu (ROS), a także ilości cytokin prozapalnych, takich jak czynnik martwicy nowotworu-α (TNF-α) i interleukina-6 (IL-6) .

W małym badaniu z udziałem 18 zdrowych mężczyzn spożycie miechunki przez okres 3 tygodni doprowadziło do zmniejszenia poziomu markerów stresu oksydacyjnego, nieznacznej zmiany przepuszczalności jelit, a także zmiany mikroflory jelitowej w spersonalizowany sposób .

Miechunka może wspomagać terapię nowotworów

Przeprowadzone do tej pory badania wskazują na istotny potencjał antynowotworowy związków aktywnych zawartych w miechunce .

Badania na ludzkich liniach komórkowych raka płuc sugerują, że pochodzący ze złotych jagód 4beta-hydroksywitanolid (4betaHWE) może być skutecznym środkiem terapeutycznym przeciwko rakowi płuc. Naukowcy wykazali, że związek ten powoduje uszkodzenie DNA w komórkach nowotworowych . W badaniu przeprowadzonym na modelu raka okrężnicy zaobserwowano, że 4betaHWE promuje śmierć komórek nowotworowych, zaś spożycie miechunki może stanowić czynnik zmniejszający częstość występowania raka okrężnicy .

Inny witanolid - fizapruina A (PHA) hamuje namnażanie się trzech rodzajów komórek raka piersi , a także przyczynia się do śmierci komórek raka jamy ustnej .

Miechunka może wspomagać terapię cukrzycy

Naukowcy wykazali w badaniach na szczurach, że ekstrakt z liści miechunki peruwiańskiej powoduje istotne obniżenie poziomu glukozy na czczo. Badacze uznali, że ekstrakty z miechunki wykazują aktywność biologiczną w kontrolowaniu poziomu glukozy we krwi, dzięki czemu mogą być stosowane w leczeniu cukrzycy .

Podobne wnioski ustalono na podstawie wyników badania na świnkach morskich - podaż 100 mg/ kg masy ciała ekstraktu z miechunki wiązała się ze znaczącym obniżeniem maksymalnego stężenia glukozy we krwi .

Miechunka może chronić wątrobę

Na podstawie badań in vitro i in vivo naukowcy wykazali, że ekstrakt z korzeni miechunki (Physalis divaricata) posiada właściwości hepatoprotekcyjne: zapobiega stresowi oksydacyjnemu, obniża biomarkery wątrobowe (m.in. ALT, AST) oraz chroni prawidłową architekturę wątroby .

W badaniach na zwierzętach zaobserwowano, że ekstrakt z korzenia Physalis peruviana skutecznie chroni wątrobę i nerki przed zwłóknieniem .

Miechunka może wspierać zdrowy wzrok

Miechunka jest doskonałym źródłem luteiny i beta - karotenu - związków odgrywających istotną rolę w zapobieganiu chorobom oczu .

Naukowcy wykazali, że dieta obfitująca w karotenoidy koreluje z niższym ryzykiem zwyrodnienia plamki żółtej oka (AMD), wynikającej z procesów starzenia i będącej główną przyczyną ślepoty .

Miechunka - przeciwwskazania

Miechunka jest bezpiecznym produktem - jedzona w rozsądnych ilościach nie powoduje skutków ubocznych.

W jednym z badań na zwierzętach bardzo wysokie dawki liofilizowanego soku z miechunki peruwiańskiej (5000 mg na kg masy ciała) spowodowały uszkodzenie mięśnia sercowego u szczurów (u samic nie było takiego efektu) . W badaniu na świnkach morskich ustalono dawkę śmiertelną LD50 na około 1280 mg/kg masy ciała .

Spożycie tak dużych ilości miechunki przez człowieka jest nieosiągalne.

Niedojrzała miechunka - podobnie jak inne warzywa psiankowate (ziemniaki, pomidory) - zawiera solaninę. Solanina to naturalna toksyna, należąca do glikoalkaloidów. Zatrucie solaniną powoduje u człowieka objawy żołądkowo - jelitowe (ból brzucha, wymioty, biegunkę), neurologiczne (ból i zawroty głowy, halucynacje, paraliż), a w wysokich dawkach nawet śmierć .

Spożycie niedojrzałych owoców miechunki stwarza ryzyko zatrucia solaniną. Dlatego też wybieraj wyłącznie owoce dojrzałe, bez zielonych części.

Jak jeść physalis?

Miechunkę można spożywać świeżą lub gotowaną, jako składnik wielu dań. Owoce physalis nadają potrawom unikalny, egzotyczny smak podobny do agrestu, ananasa lub mango.

Oto kilka propozycji na wykorzystanie owoców Physalis:

1. Zjedz je jako przekąskę między posiłkami.
2. Dodaj do jogurtu naturalnego razem z płatkami owsianymi i orzechami.
3. Dodaj do sałatki, owocowego koktajlu, lub dowolnego deseru czy ciasta.
4. Wykorzystaj jako dodatek do sosu do makaronu, mięsa lub ryby.
5. Przygotuj z nich sok, dżem lub konfiturę.
6. Podawaj je z polewą z czekolady.

W sklepach ze zdrową żywnością można kupić miechunkę suszoną, która świetnie sprawdzi się jako składnik domowego musli lub szybka przekąska.