Banan

Banan - pochodzenie

Banan pochodzi z krainy indomalajskiej (południowa część Azji, Archipelag Malajski, Filipiny i Małe Wyspy Sundajskie) oraz Australii. Jednakże po raz pierwszy został udomowiony na terenach Papuy Nowej Gwinei. Do zachodniego świata sprowadził go Aleksander Wielki . Aktualnie, banan rozprzestrzenił się w ok. 135 krajach na całym świecie.

Według danych z 2016 roku, ponad 25% światowej produkcji bananów pochodzi z Indii i Chin. Jednakże największym ich eksporterem jest Ekwador. Pod względem ekonomicznym, banan zajmuje piąte miejsce jako roślina uprawna, tuż po kawie, zbożach, cukrze i kakao.

Uważa się, że banany są najczęściej spożywanymi owocami na świecie. Zwykle konsumowane są na surowo. Na bazie bananów przygotowuje się również wiele produktów spożywczych, m.in. soków, deserów, wypieków, chipsy bananowe.

Banan - kalorie i indeks glikemiczny

Banan jest wysoko kalorycznym produktem

Jeden banan dostarcza ok. 107 kcal. Oznacza to, że spożywając jednego banana dostarczamy organizmowi średnio ok. 5% dziennego zapotrzebowania na kalorie.

Wartość energetyczna bananów wynika z dużej zawartości węglowodanów. Pomimo ilości dostarczanych kalorii, banany nie muszą być wykluczane z diety osób z nadwagą czy też otyłych. W przypadku nadmiernej masy ciała, należy bardziej zwrócić uwagę na łączną ilość dostarczanych kalorii. Podobnie, banany nie przyczyniają się do rozwoju otyłości.

Indeks glikemiczny bananów waha się od 30 do 70

Średnia wartość indeksu glikemicznego (IG) świeżych, dojrzałych bananów wynosi ok. 52. Jednakże należy mieć świadomość, że jest to tylko uśredniona wartość. Niektóre dojrzałe banany mogą osiągać wartość indeksu glikemicznego na poziomie 70. Oznacza to, że banany mieszczą się w przedziale produktów sklasyfikowanych jako produkty o niskim/średnim indeksie glikemicznym (produkty o niskim indeksie glikemicznym - IG < 55, produkty o średnim indeksie glikemicznym – IG 56-69).

W przypadku bananów niedojrzałych, wartość indeksu glikemicznego jest zdecydowanie niższa i może wynosić ok. 30. Wynika to z faktu, że banany niedojrzałe zawierają mniej cukrów prostych niż banany dojrzałe.

Banany nie muszą być wykluczone z diety cukrzyków

Biorąc pod uwagę wartość indeksu glikemicznego, banany nie powinny być zbyt często spożywane przez osoby cierpiące na cukrzycę (ale nie muszą być też zupełnie wykluczane z ich diety).

Wśród produktów o niskim indeksie glikemicznym (dedykowanych np. osobom z cukrzycą) można wymienić m.in. jabłka (IG = 38), wiśnie (IG = 22), grejpfruty (IG = 25), pomarańcza (IG = 42), śliwki (IG = 39), gruszki (IG = 38).

Badania naukowe wykonane z udziałem niewielkiej grupy ochotników chorych na cukrzycę typu II pokazały, że spożywanie 250 g bananów dziennie (czyli ok. 2 sztuk) przez 12 tygodni nie miało negatywnego wpływu na poziom glikemii (stężenie glukozy we krwi).

Banany są szczególnie bogate w potas, miedź i mangan

Zawartość potasu w bananach to ok. 358 mg/100 g. Jeden badan pokrywa dzienne zapotrzebowanie człowieka na potas w ok. 10%. Biorąc pod uwagę fakt, że w populacji ogólnej nie dostarcza się rekomendowanych ilości potasu, banany mogą być wartościowym składnikiem naszej diety. Banany dostarczają również miedź (10% pokrycia zapotrzebowania) i mangan (13,9% pokrycia zapotrzebowania).

Banany zawierają najwięcej witaminy B6 oraz witaminy C

W przypadku witamin, banany są doskonałym źródłem witaminy B6, nazywanej pirydoksyną – pokrywają jej dzienne zapotrzebowanie na poziomie aż ok. 26%.

W mniejszej ilości obecna jest również witamina C (ok. 11,6% dziennego zapotrzebowania).

Banan są bogate w związki przeciwutleniające

Związki fenolowe obecne w owocach bananów są głównymi związkami bioaktywnymi o właściwościach przeciwutleniających. W owocach bananów stwierdzono obecność kwasu galusowego, katechin, epikatechin, tanin, cyjanidyn i antocyjanów.

Banany obniżają ciśnienie tętnicze krwi

Ze względu na fakt, że banany są bogatym źródłem potasu, a jednocześnie nie zawierają praktycznie sodu, są odpowiednim owocem dla osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze krwi. W wielu badaniach naukowych jednoznacznie potwierdzono, że spożywanie wysokich ilości potasu ma działanie hipotensyjne (obniżające ciśnienie tętnicze krwi).

Banany działają korzystnie na biegunki i wrzody żołądka

W Tajlandii i Indiach banany są powszechnie spożywane jako podstawowe pożywienie i są tradycyjnie stosowane w chorobach przewodu pokarmowego, takich jak biegunka i zapalenie żołądka.

Można spotkać się ze stwierdzeniem, że banany mogą łagodzić dolegliwości związane z występowaniem wrzodów żołądka.

Niektóre wyniki badań wskazują, że banany mogą charakteryzować się działaniem przeciwwrzodowym poprzez stymulowanie wzrostu błony śluzowej żołądka. Potencjalne działanie przeciwwrzodowe bananów może wynikać z obecności związków o nazwie leukocyjanidyny. Jednakże brakuje badań przeprowadzonych z udziałem ludzi, w których jednoznacznie stwierdzono by korzystny wpływ spożycia bananów na łagodzenie objawów wrzodów żołądka. Nie zmienia to jednak faktu, że banany są produktami zalecanymi do spożycia w przypadku wrzodów żołądka.

W przypadku biegunki czy też wymiotów, organizm człowieka traci cenne elektrolity (m.in. wspomniany potas). Dlatego też podczas występowania tych dolegliwości, banany będą dobrym uzupełnieniem diety.

Niedojrzałe banany mogą nasilać zaparcia

Niedojrzałe banany zawierają ok. 100-250 mg tanin i charakteryzują się wysoką zawartością skrobi opornej na amylazę. Z tego też względu mogą powodować lub nasilać istniejące wcześniej zaparcia. Ta właściwość została wykorzystana w tzw. diecie BRAT (od angielskich słów: banana, rice, apple sauce and toast), która znajduje zastosowanie w przypadku leczenia biegunek.

Banany mogą zmniejszać ryzyko raka nerki i piersi

W 2005 roku na łamach czasopisma International Journal of Cancer opublikowano wyniki badania, w którym wykazano, że spożywanie bananów może być związane z rzadszym występowaniem raka nerki

Zauważono, że większe spożycie bananów w okresie dojrzewania może skutkować zmniejszonym ryzykiem wystąpienia raka piersi w przyszłości.

Pozostałe właściwości Bananów: 

Banany mogą pomagać po odstawieniu nikotyny

Uważa się, że za sprawą obecnych w bananach witaminy B6, B12, a także potasu i magnezu, owoce te pomagają w regeneracji organizmu po odstawieniu nikotyny. Mówiąc inaczej, banany mogą teoretycznie pomóc osobom próbującym rzucić palenie.

Spożywanie bananów może obniżać ryzyko występowania cukrzycy

W przeprowadzonych badaniach prospektywnych zaobserwowano też, że osoby, które spożywały regularnie banany miały nieznacznie mniejsze ryzyko zachorowania na cukrzycę typu II.

Banany prawdopodobnie nie chronią przed depresją i nie poprawiają nastroju

Według źródeł tradycyjnej medycyny irańskiej, banany są przepisywane pacjentom cierpiącym na depresję Jednakże brakuje badań naukowych potwierdzających skuteczność takiego działania.

Banany można spożywać w ciąży

Nie istnieją żądne przeciwwskazania do spożywania bananów w ciąży. Kobiety cierpiące na cukrzycę ciążową powinny ograniczyć (ale nie eliminować!) spożywanie bananów ze względu na ich możliwy wpływ na wzrost poziomu glukozy we krwi.