Kwas foliowy (witamina B9)

Ostatnia aktualizacja: 18 sierpnia 2021

• Pisząc ten artykuł, korzystaliśmy z:
• 34źródła
• 36badań

Kwas foliowy – właściwości

Kwas foliowy bierze udział w produkcji krwinek czerwonych

Foliany biorą udział w przemianach kwasów nukleinowych zachodzących w ustroju człowieka, prowadzących do powstania krwinek czerwonych (erytrocytów) o prawidłowej budowie, które zdolne są do pełnienia swoich funkcji. Brak folianów w diecie może prowadzić do rozwoju tzw. anemii megaloblastycznej.

Foliany są niezbędne do prawidłowego rozwoju płodu

Kwas foliowy jest niezbędnym składnikiem dla właściwego rozwoju układu nerwowego płodu. Z tego też względu zaleca się, aby kobiety w trakcie ciąży jak i również w okresie laktacji przyjmowały dodatkowe dawki kwasu foliowego. Niedobór tej witaminy może być przyczyną bardzo poważnych komplikacji zdrowotnych, w tym samoistnych poronień.

Kwas foliowy zmniejsza ryzyko stanu przedrzucawkowego

W wielu przeprowadzonych badaniach zaobserwowano, że kobiety które przyjmowały dodatkowo kwas foliowy miały niższe ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego.

Kwas foliowy uczestniczy w produkcji aminokwasów

Kwas foliowy jest wykorzystywany w różnych procesach biochemicznych związanych z powstawaniem aminokwasów w organizmie człowieka. Kwas foliowy bierze udział w powstawaniu takich aminokwasów jak metionina, glicyna i kwas glutaminowy.

Foliany zmniejszają stężenie homocysteiny we krwi

Foliany obecne w organizmie uczestniczą w wielu przemianach, prowadząc m.in. do obniżenia poziomu homocysteiny we krwi. Ma to duże znaczenie dla zdrowia, ponieważ uważa się, że wysokie stężenie homocysteiny może być istotną przyczyną rozwoju wielu chorób sercowo-naczyniowych, w tym miażdżycy.

Kwas foliowy ma działanie przeciwzapalne

W wielu badaniach stwierdzono, że kwas foliowy zmniejsza stan zapalny organizmu. Niejednokrotnie zauważono, że spożycie kwasu foliowego wiązało się z obniżeniem poziomu związków prozapalnych, m.in. takich jak: białko C-reaktywne, (CRP, ang. C-reactive protein), interleukina 6 (IL-6, ang. interleukin), czynnik martwicy nowotworu (TNF-alfa, ang. tumor necrosis factor), interleukiny 8, czy też białko chemotaktyczne monocytów (MCP, ang. monocyte chemoattractant protein).

Kwas foliowy wpływa korzystnie na układ krążenia

Udowodniono, że kwas foliowy zapewnia prawidłowe funkcjonowanie naczyń krwionośnych. 

Dodatkowo wykazano, że spożywanie folianów może obniżać ryzyko wystąpienia udarów mózgu, nawet o 15-29%.

Kwas foliowy zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę

Na podstawie dwóch przeprowadzonych metaanaliz, w których przestudiowano łącznie 34 badania naukowe zauważono, że spożywanie wysokich ilości kwasu foliowego obniża insulinooporność. Fakt ten ma szczególne znaczenie w przypadku osób cierpiących na zaburzenia gospodarki węglowodanowej, w tym u osób z cukrzycą.

Foliany zmniejszają ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera

Autorzy wielu opracowań naukowych stwierdzają, że foliany mogą działać prewencyjnie w rozwoju choroby Alzheimera. Uważa się, że wysokie dawki folianów (powyżej 400 µg/dzień) przyczyniają się do obniżenia ryzyka wystąpienia choroby Alzheimera.

Kwas foliowy – rodzaje

Grupę związków chemicznych wchodzących w skład witaminy B9 powszechnie nazywa się kwasem foliowym. Jednakże warto zwrócić uwagę, że można wyszczególnić dwie podstawowe formy witaminy B9 jakimi są: foliany i kwas foliowy.

Foliany to naturalne związki występujące w żywności, które stosunkowo łatwo ulegają zniszczeniu pod wpływem wysokiej temperatury, tlenu czy też promieniowania UV. Dodatkowo, długotrwałe przechowywanie folianów może prowadzić do pewnych zmian w ich strukturze, w konsekwencji czego stają się trudniej przyswajalne w organizmie człowieka.

Kwas foliowy jest syntetyczną formą witaminy B9, która stosowana jest zarówno w suplementach diety jak i produktach spożywczych wzbogacanych w ten składnik. W odróżnieniu od folianów, kwas foliowy trudniej ulega degradacji.

Syntetyczny kwas foliowy w suplementach diety jest lepiej przyswajalny niż foliany występujące w żywności

Dane naukowe wskazują, że kwas foliowy pochodzący z suplementów diety wykazuje wyższą (ok. dwukrotnie) biodostępność (przyswajalność), w porównaniu do folianów obecnych w żywności.

Z drugiej strony uważa się, że foliany są szybciej przekształcane w organizmie człowieka niż kwas foliowy.

Formą aktywną kwasu foliowego jest 5-metylotetrahydrofolian (5-MTHF)

Zarówno kwas foliowy jak i foliany, które po spożyciu dostaną się do organizmu człowieka muszą zostać przekształcone do formy aktywnej przy pomocy specyficznych enzymów. Dopiero forma aktywna kwasu foliowego spełnia odpowiednie funkcje w ustroju.

Warto zauważyć, że poza zwykłym kwasem foliowym, w sprzedaży dostępny jest również właśnie aktywny kwas foliowy (5-MTHF). Według przeprowadzonych badań można stwierdzić, że prawdopodobnie jest on bardziej skuteczny w porównaniu do standardowego kwasu foliowego.

Kwas foliowy – źródła

Głównym źródłem folianów w diecie są ciemnozielone warzywa i przetwory zbożowe

Kwas foliowy obecny jest w wielu produktach spożywczych. Znajduje się on przede wszystkim w warzywach, takich jak: szpinak, natka pietruszki, jarmuż, brokuły, brukselka.

Dobrym źródłem folianów są również suche nasiona roślin strączkowych. Wśród nich, najbardziej obfite w kwas foliowy są: soja, fasola biała, groch i bób.

Zwyczajowo stosowana dieta człowieka dostarcza stosunkowo wysokie ilości folianów z przetworów zbożowych, głównie z otrębów pszennych i płatków owsianych. W sprzedaży dostępne są również płatki śniadaniowe wzbogacone dodatkowo w kwas foliowy.

Spośród produktów roślinnych, foliany można znaleźć także w niektórych orzechach, m.in. w orzechach arachidowych, orzechach włoskich i migdałach.

Wysokie ilości kwasu foliowego występują w podrobach mięsnych, przede wszystkim w wątrobie wołowej i wieprzowej. Foliany można również dostarczyć spożywając żółtka jaj i drożdże.

Kwas foliowy – dawkowanie

Wraz z wiekiem rośnie zapotrzebowanie na kwas foliowy

Zalecana wysokość spożycia folianów różni się w zależności od płci, wieku i stanu fizjologicznego organizmu.

Dzieci w wieku 1-9 lat powinny dostarczać organizmowi ok. 150-300 µg kwasu foliowego dziennie.

Wraz z wiekiem zapotrzebowanie na kwas foliowy wzrasta. Chłopcom w wieku 10-18 lat zaleca się spożywanie kwasu foliowego w ilości 250-330 µg/dzień. W ustaleniu wysokości zapotrzebowania na foliany znaczenie ma również płeć. W przypadku płci żeńskiej potrzebne są większe ilości kwasu foliowego i u dziewczynek w wieku 10-18 lat wynoszą one 300-400 µg/dzień.

Dla osób dorosłych ustalono dzienną, zalecaną dawkę kwasu foliowego w wysokości 400 µg/dzień.

Najwyższych ilości kwasu foliowego wymagają kobiety planujące ciążę, kobiety ciężarne i kobiety karmiące. Zapotrzebowanie na foliany wśród kobiet w ciąży wynosi 600 µg/dzień, zaś u kobiet w okresie laktacji – 500 µg/dzień.

Kobiety w ciąży i karmiące powinny przyjmować suplementy kwasu foliowego

Ze względu na fakt, jak bardzo kwas foliowy jest niezbędny dla kobiet w ciąży i karmiących, rekomenduje się obowiązkową suplementację kwasem foliowym w ilości 400 µg/dzień. Dodatkowo taką suplementację powinny prowadzić również kobiety na ok. 3 miesiące przed planowaną ciążą.

W przypadku zakwalifikowania kobiet do grupy podwyższonego ryzyka, należy zwiększyć ilość przyjmowanego kwasu foliowego w postaci suplementów diety do dawki 800 µg/dzień.

Podawanie zwiększonej ilości kwas foliowego można również rozważyć u kobiet ciężarnych, u których zdiagnozowano m.in. cukrzycę, otyłość, niewydolność wątroby, niewydolność nerek (z stosowaniem dializoterapii) wrzodziejące zapalenie jelita grubego, chorobę Leśniowskiego-Crohna, czy też celiakię.

Kobiety będące w grupie wysokiego ryzyka powinny jeszcze bardziej zwiększyć dawkę kwasu foliowego w okresie planowania ciąży i w I trymestrze ciąży do nawet 4-5 mg/dzień. Następnie w II i III trymestrze należy obniżyć ilość przyjmowanego kwasu foliowego w postaci suplementów diety do 800 µg/dzień.

Tabela 1. Zapotrzebowanie człowieka na kwas foliowy.

Płeć i wiek	Dawka kwasu foliowego (µg/dzień)
Niemowlęta
0-0,5	65
0,5-1,0	80
Dzieci
1-3 lat	150
4-6 lat	200
7-9 lat	300
Chłopcy
10-12 lat	250
13-15 lat	330
16-18 lat	330
Dziewczęta
10-12 lat	300
13-15 lat	400
16-18 lat	400
Mężczyźni
>18 lat	400
Kobiety
>18 lat	400
ciężarne	600
w okresie laktacji	500

W przypadku niektórych chorób i przyjmowania wybranych leków należy zwiększyć spożycie kwasu foliowego

W wielu stanach chorobowych może wzrastać zapotrzebowanie na kwas foliowy. Wśród nich wymienia się m.in.:

• Anemię megaloblastyczną
• Hemolizę krwi (rozpad krwinek czerwonych)
• Chorobę Leśniowskiego-Crohna
• Celiakię
• Wrzodziejące zapalenie jelita grubego

Wyższych dawek kwasu foliowego mogą wymagać również osoby nadużywające alkoholu (alkoholizm), osoby stosujące dializoterapię oraz osoby, u których stwierdzono polimorfizm genu MTHFR.

Niektóre leki mogą zmniejszać aktywność enzymów uczestniczących w metabolizowaniu (przetwarzaniu) kwasu foliowego, prowadząc do obniżonego jego wchłaniania w przewodzie pokarmowym. Zwiększenie dawki spożywanych folianów może mieć uzasadnienie w przypadku przyjmowania leków takich jak:

• Leki przeciwpadaczkowe
• Leki przeciwdepresyjne
• Niesteroidowe leki przeciwzapalne
• Doustne środki antykoncepcyjne
• Metotreksat

Zbyt wysokie ilości kwasu foliowego mogą maskować niedobór witaminy B12

W przypadku wystąpienia niezdiagnozowanej anemii megaloblastycznej, wysokie dawki kwasu foliowego mogą maskować niedobór witaminy B12 poprzez łagodzenie objawów hematologicznych (związanych z parametrami krwi). Z tego też względu trudniej wówczas zdiagnozować rozwój anemii megaloblastycznej, podczas którego dochodzi do niezauważalnych na początku zmian neurologicznych.

Warto wspomnieć, że wysokie dawki kwasu foliowego mogą przyczyniać się do wzmożonego rozwoju niektórych nowotworów, szczególnie u osób, u których wystąpiły już zmiany przedrakowe.

Kwas foliowy – przyczyny i skutki niedoboru

Organizm człowieka posiada niewielkie zapasy kwasu foliowego

Uważa się, że ustrojowe zapasy kwasu foliowego wynoszą ok. 5-10 mg. Około połowa tej ilości znajduje się w wątrobie. Szacuje się, że zmagazynowany kwas foliowy wystarcza na ok. 3-4 miesiące w przypadku zaprzestania jego spożycia. Jednakże w przypadku osób, które dostarczają jego niższe ilości, pierwsze objawy niedoboru kwasu foliowego mogą pojawić się dużo wcześniej.

Główną przyczyną niedoboru kwasu foliowego jest nieodpowiednie odżywianie

Istnieje wiele przyczyn potencjalnego niedoboru kwasu foliowego, spośród których wymienia się przede wszystkim:

• Niewłaściwy sposób żywienia (źle zbilansowana dieta)
• Palenie papierosów
• Nadużywanie alkoholu
• Przyjmowanie niektórych leków
• Obecność stanów zapalnych jelit
• Występowanie polimorfizmu genów. 

Niedoborem folianów zagrożone są głównie kobiety ciężarne, karmiące oraz osoby starsze.

Niebezpiecznym skutkiem niedoboru kwasu foliowego jest rozwój wad cewy nerwowej u noworodków

Niedostarczenie odpowiednich dawek kwasu foliowego przez kobiety planujące ciążę, ciężarne i karmiące wiąże się z poważnymi komplikacjami zdrowotnymi u noworodków.

Zbyt niskie spożycie kwasu foliowego może być przyczyną niedorozwoju układu nerwowego płodu, które może skutkować rozszczepieniem kręgosłupa, przepukliną mózgu i bezmózgowiem.

Dodatkowo niski poziom kwasu foliowego w organizmie może zwiększać ryzyko stanów przedrzucawkowych, przedwczesnych porodów i skutkować niższą masą urodzeniową noworodków.

W niektórych przypadkach, zbyt niska podaż kwasu foliowego może przyczyniać się do samoistnych poronień.

Niedobór kwasu foliowego może prowadzić do rozwoju wielu chorób

Wystąpienie niedoboru kwasu foliowego może skutkować rozwojem anemii megaloblastycznej, charakteryzującej się upośledzonym wytwarzaniem krwinek czerwonych. W efekcie mogą wystąpić objawy m.in. takie jak:

• Uczucie przemęczenia
• Bezsenność
• Problemy z koncentracją
• Nerwowość i drażliwość
• Bladość skóry
• Utrata apetytu

Niski poziom kwasu foliowego może prowadzić również do obniżenia stężenia trombocytów i limfocytów we krwi.

W wielu przeprowadzonych badaniach stwierdzono, że niedobór kwasu foliowego może zwiększać ryzyko rozwoju niektórych chorób, w tym chorób sercowo-naczyniowych (np. choroby niedokrwiennej serca i udarów mózgu), niektórych nowotworów (raka szyjki macicy, jelita grubego), choroby Alzheimera. Dodatkowo niski poziom kwasu foliowego może być przyczyną wystąpienia depresji i zaburzeń funkcji poznawczych.

Kwas foliowy – przyczyny i skutki nadmiaru

Kwas foliowy jest ogólnie bezpieczny w spożyciu. Nie ustalono limitu podaży folianów, których źródłem jest tradycyjna żywność.

Jednakże w przypadku stosowania syntetycznego kwasu foliowego w postaci suplementów diety i/lub żywności wzbogacanej w ten składnik określono górne granice jego spożycia.

Górny tolerowany poziom spożycia kwasu foliowego zależy przede wszystkim od wieku i kształtuje się on następująco:

• Dzieci w wieku 1-3 lat – max 300 µg/dzień
• Dzieci w wieku 4-8 lat – max 400 µg/dzień
• Dzieci w wieku 9-13 lat – max 600 µg/dzień
• Młodzież w wieku 14-18 lat – max 800 µg/dzień
• Dorośli w wieku 19+ - max 1000 µg/dzień

Dodatkowo zdrowe kobiety ciężarne i karmiące nie powinny dostarczać powyżej 1000 µg kwasu foliowego dziennie.

To był ciekawy tekst? Podziel się nim

• 

  autor:

  Żaneta Michalak

  Dietetyk

  Dietetyk, trener personalny, instruktor sportów siłowych, absolwentka ziołolecznictwa (UM Poznań).

---

Czy ten artykuł okazał się pomocny?

Oceń wpis i pomóż nam w stworzeniu najlepszego w polskim internecie źródła wiedzy o zdrowiu. Czekamy na Twoje uwagi :)

• tak, znalazłem odpowiedzi na moje pytania
• nie, czegoś tu zabrakło

Dziękujemy za oddany głos!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Cieszymy się, że znalazłeś w tym artykule to, czego szukałeś ;)

ok

Dziękujemy za komentarz!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Dołożymy wszelkich starań aby nasze artykuły były lepsze.

ok

Twoim zdaniem czegoś tu zabrakło?

Daj nam znać, a wspólnie uzupełnimy ten artykuł

• twoje uwagi

wyślij komentarz

---

Spis badań i źródeł

• http://perinatologia.umed.pl/wp-content/uploads/2018/02/56597-143992-2-PB.pdf
• http://www.efsa.europa.eu/sites/default/files/efsa_rep/blobserver_assets/ndatolerableuil.pdf
• http://www.efsa.europa.eu/sites/default/files/efsa_rep/blobserver_assets/ndatolerableuil.pdf
• http://www.h-ph.pl/pdf/hyg-2011/hyg-2011-4-431.pdf
• http://www.phmd.pl/fulltxt.php?icid=867080
• http://www.ptfarm.pl/pub/File/Bromatologia/2012/2/BR%202-2012%20s.%20144-151.pdf
• http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.agro-2c5f8eab-4aa3-4401-b43f-4024f7884a9f/c/fulltext733.pdf
• https://link.springer.com/article/10.1007%2FBF03179072
• https://ncez.pl/upload/normy-net-1.pdf
• https://ods.od.nih.gov/factsheets/Folate-HealthProfessional/#h6
• https://ods.od.nih.gov/factsheets/Folate-HealthProfessional/#h6
• https://pzwl.pl/Tabele-skladu-i-wartosci-odzywczej-zywnosci,56121347,p.html
• https://www.jogc.com/article/S1701-2163(15)30258-9/fulltext
• E H Reynolds i wsp.: Folic acid, ageing, depression, and dementia. BMJ., 2002, 324(7352), 1512–1515.
• J E Baggott i wsp.: Inhibition of folate-dependent enzymes by non-steroidal anti-inflammatory drugs.. Biochem J., 1992, 282(Pt 1), 197–202.
• Thorvardur R. Halfdanarson i wsp.: Hematologic manifestations of celiac disease. Blood., 2007, 109(2), 412–421.
• J.A. Luchsinger i wsp.: Higher Folate Intake is Related to Lower Risk of Alzheimer's Disease in the Elderly. J Nutr Health Aging., 2008, 12(9), 648–650.
• Marie A Caudill i wsp.: Folate bioavailability: implications for establishing dietary recommendations and optimizing status1,2,3,4. Am J Clin Nutr., 2010, 91(5), 1455S–1460S.
• Tale Norbye Wien i wsp.: Cancer risk with folic acid supplements: a systematic review and meta-analysis. BMJ Open., 2012, 2(1), e000653.
• María M. Corrada i wsp.: Reduced risk of Alzheimer’s disease with high folate intake: The Baltimore Longitudinal Study of Aging. Alzheimers Dement., 2005, 1(1), 11–18.
• Nils Milman i wsp.: Intestinal absorption of folic acid - new physiologic & molecular aspects. Indian J Med Res., 2012, 136(5), 725–728.
• Fei Ma i wsp.: Folic acid supplementation improves cognitive function by reducing the levels of peripheral inflammatory cytokines in elderly Chinese subjects with MCI. Sci Rep., 2016, 6, 37486.
• Mami Hiraoka i wsp.: Genetic polymorphisms and folate status. Congenit Anom (Kyoto)., 2017, 57(5), 142–149.
• F Bamonti-Catena i wsp.: Folate measurements in patients on regular hemodialysis treatment Folate measurements in patients on regular hemodialysis treatment. Am J Kidney Dis, 1999, 33(3), 492-7.
• W L Nelen i wsp.: Homocysteine and folate levels as risk factors for recurrent early pregnancy loss Homocysteine and folate levels as risk factors for recurrent early pregnancy loss. Obstet Gynecol, 2000, 95(4), 519-24.
• A G Ronnenberg i wsp.: Anemia and deficiencies of folate and vitamin B-6 are common and vary with season in Chinese women of childbearing age Anemia and deficiencies of folate and vitamin B-6 are common and vary with season in Chinese women of childbearing age. J Nutr, 2000, 130(11), 2703-10.
• L J Su i wsp.: Nutritional status of folate and colon cancer risk: evidence from NHANES I epidemiologic follow-up study Nutritional status of folate and colon cancer risk: evidence from NHANES I epidemiologic follow-up study. Ann Epidemiol, 2001, 11(1), 65-72.
• Homocysteine Studies Collaboration i wsp.: Homocysteine and risk of ischemic heart disease and stroke: a meta-analysis Homocysteine and risk of ischemic heart disease and stroke: a meta-analysis. JAMA, 2002, 288(16), 2015-22.
• Anna Maria Siega-Riz i wsp.: Second trimester folate status and preterm birth Second trimester folate status and preterm birth. Am J Obstet Gynecol, 2004, 191(6), 1851-7.
• Giovanni Ravaglia i wsp.: Homocysteine and folate as risk factors for dementia and Alzheimer disease Homocysteine and folate as risk factors for dementia and Alzheimer disease. Am J Clin Nutr, 2005, 82(3), 636-43.
• A Solini i wsp.: Effect of short-term folic acid supplementation on insulin sensitivity and inflammatory markers in overweight subjects Effect of short-term folic acid supplementation on insulin sensitivity and inflammatory markers in overweight subjects. Int J Obes (Lond), 2006, 30(8), 1197-202.
• Roy M Pitkin i wsp.: Folate and neural tube defects Folate and neural tube defects. Am J Clin Nutr, 2007, 85(1), 285S-288S.
• Xiaobin Wang i wsp.: Efficacy of folic acid supplementation in stroke prevention: a meta-analysis Efficacy of folic acid supplementation in stroke prevention: a meta-analysis. Lancet, 2007, 369(9576), 1876-1882.
• Angelika de Bree i wsp.: Folic acid improves vascular reactivity in humans: a meta-analysis of randomized controlled trials Folic acid improves vascular reactivity in humans: a meta-analysis of randomized controlled trials. Am J Clin Nutr, 2007, 86(3), 610-7.
• Mary Ann Johnson i wsp.: If high folic acid aggravates vitamin B12 deficiency what should be done about it? If high folic acid aggravates vitamin B12 deficiency what should be done about it?. Nutr Rev, 2007, 65(10), 451-8.
• Lindsay H Allen i wsp.: Causes of vitamin B12 and folate deficiency Causes of vitamin B12 and folate deficiency. Food Nutr Bull, 2008, 29(2 Suppl), S20-34.
• Mustafa Yakut i wsp.: Serum vitamin B12 and folate status in patients with inflammatory bowel diseases Serum vitamin B12 and folate status in patients with inflammatory bowel diseases. Eur J Intern Med, 2010, 21(4), 320-3.
• Michael Linnebank i wsp.: Antiepileptic drugs interact with folate and vitamin B12 serum levels Antiepileptic drugs interact with folate and vitamin B12 serum levels. Ann Neurol, 2011, 69(2), 352-9.
• M N Bassett i wsp.: Folate content and retention in selected raw and processed foods Folate content and retention in selected raw and processed foods. Arch Latinoam Nutr, 2010, 60(3), 298-305.
• Yvonne Lamers i wsp.: Folate recommendations for pregnancy, lactation, and infancy Folate recommendations for pregnancy, lactation, and infancy. Ann Nutr Metab, 2011;59(1):32-7., 59(1), 32-7.
• N E Bergen i wsp.: Homocysteine and folate concentrations in early pregnancy and the risk of adverse pregnancy outcomes: the Generation R Study Homocysteine and folate concentrations in early pregnancy and the risk of adverse pregnancy outcomes: the Generation R Study. BJOG, 2012, 119(6), 739-51.
• Viktoriya Clarke i wsp.: Severe folate-deficiency pancytopenia Severe folate-deficiency pancytopenia. BMJ Case Rep, 2010, 2010, bcr0320102851.
• Theodoros Michelakos i wsp.: Serum folate and B12 levels in association with cognitive impairment among seniors: results from the VELESTINO study in Greece and meta-analysis Serum folate and B12 levels in association with cognitive impairment among seniors: results from the VELESTINO study in Greece and meta-analysis. J Aging Health, 2013, 25(4), 589-616.
• Francesco Scaglione i wsp.: Folate, folic acid and 5-methyltetrahydrofolate are not the same thing Folate, folic acid and 5-methyltetrahydrofolate are not the same thing. Xenobiotica, 2014, 44(5), 480-8.
• Fereshteh Bahmani i wsp.: The effects of folate supplementation on inflammatory factors and biomarkers of oxidative stress in overweight and obese women with polycystic ovary syndrome: a randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial The effects of folate supplementation on inflammatory factors and biomarkers of oxidative stress in overweight and obese women with polycystic ovary syndrome: a randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial. Clin Endocrinol (Oxf), 2014, 81(4), 582-7.
• Vinod Devalia i wsp.: Guidelines for the diagnosis and treatment of cobalamin and folate disorders Guidelines for the diagnosis and treatment of cobalamin and folate disorders. Br J Haematol, 2014, 166(4), 496-513.
• Imran Patanwala i wsp.: Folic acid handling by the human gut: implications for food fortification and supplementation Folic acid handling by the human gut: implications for food fortification and supplementation. Am J Clin Nutr, 2014, 100(2), 593-9.
• Liang Shen i wsp.: Associations between Homocysteine, Folic Acid, Vitamin B12 and Alzheimer's Disease: Insights from Meta-Analyses Associations between Homocysteine, Folic Acid, Vitamin B12 and Alzheimer's Disease: Insights from Meta-Analyses. J Alzheimers Dis, 2015;46(3):777-90., 46(3), 777-90.
• Xinyue Zhou i wsp.: Association between serum folate level and cervical cancer: a meta-analysis Association between serum folate level and cervical cancer: a meta-analysis. Arch Gynecol Obstet, 2016, 293(4), 871-7.
• H Zhou i wsp.: Effect observation of anti epileptic drugs on serum folic acid and vitamin B12 of epileptic patients Effect observation of anti epileptic drugs on serum folic acid and vitamin B12 of epileptic patients. Minerva Med, 2015, 106(4), 215-9.
• Anke Weißenborn i wsp.: [A two-faced vitamin : Folic acid - prevention or promotion of colon cancer?] [A two-faced vitamin : Folic acid - prevention or promotion of colon cancer?]. Bundesgesundheitsblatt Gesundheitsforschung Gesundheitsschutz, 2017, 60(3), 332-340.
• Wen-Xing Li i wsp.: Folate Deficiency and Gene Polymorphisms of MTHFR, MTR and MTRR Elevate the Hyperhomocysteinemia Risk Folate Deficiency and Gene Polymorphisms of MTHFR, MTR and MTRR Elevate the Hyperhomocysteinemia Risk. Clin Lab, 2017, 63(3), 523-533.
• Yun Pan i wsp.: Associations between Folate and Vitamin B12 Levels and Inflammatory Bowel Disease: A Meta-Analysis Associations between Folate and Vitamin B12 Levels and Inflammatory Bowel Disease: A Meta-Analysis. Nutrients, 2017, 9(4), 382.
• K A Grindulis i wsp.: Does sulphasalazine cause folate deficiency in rheumatoid arthritis? Does sulphasalazine cause folate deficiency in rheumatoid arthritis?. Scand J Rheumatol, 1985;14(3):265-70., 14(3), 265-70.
• Ansley Bender i wsp.: The association of folate and depression: A meta-analysis The association of folate and depression: A meta-analysis. J Psychiatr Res, 2017, 95, 9-18.
• Maryam Akbari i wsp.: The Effects of Folate Supplementation on Diabetes Biomarkers Among Patients with Metabolic Diseases: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials The Effects of Folate Supplementation on Diabetes Biomarkers Among Patients with Metabolic Diseases: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Horm Metab Res, 2018, 50(2), 93-105.
• Chia-Yu Hsu i wsp.: Folic Acid in Stroke Prevention in Countries without Mandatory Folic Acid Food Fortification: A Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials Folic Acid in Stroke Prevention in Countries without Mandatory Folic Acid Food Fortification: A Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. J Stroke, 2018, 20(1), 99-109.
• Jie V Zhao i wsp.: The effects of folate supplementation on glucose metabolism and risk of type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials The effects of folate supplementation on glucose metabolism and risk of type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Ann Epidemiol, 2018, 28(4), 249-257e1.
• Rhodi E Bulloch i wsp.: Maternal folic acid supplementation for the prevention of preeclampsia: A systematic review and meta-analysis Maternal folic acid supplementation for the prevention of preeclampsia: A systematic review and meta-analysis. Paediatr Perinat Epidemiol, 2018, 32(4), 346-357.
• Steven G Chrysant i wsp.: The current status of homocysteine as a risk factor for cardiovascular disease: a mini review The current status of homocysteine as a risk factor for cardiovascular disease: a mini review. Expert Rev Cardiovasc Ther, 2018, 16(8), 559-565.
• A J Watson i wsp.: Severe thrombocytopenia secondary to acute folate deficiency Severe thrombocytopenia secondary to acute folate deficiency. Ir J Med Sci, 1981, 150(4), 125.
• T O Scholl i wsp.: Dietary and serum folate: their influence on the outcome of pregnancy Dietary and serum folate: their influence on the outcome of pregnancy. Am J Clin Nutr, 1996, 63(4), 520-5.
• L S Andersen i wsp.: Prospectively measured red cell folate levels in methotrexate treated patients with rheumatoid arthritis: relation to withdrawal and side effects Prospectively measured red cell folate levels in methotrexate treated patients with rheumatoid arthritis: relation to withdrawal and side effects. J Rheumatol, 1997, 24(5), 830-7.

zobacz wszystkie

---

Kategorie: Suplementy diety, Witaminy

Masz pytanie?

Jeśli chciałbyś wiedzieć więcej na ten temat lub wiesz jak uzupełnić artykuł, napisz do nas. Nasi specjaliści udzielą Tobie szybkiej odpowiedzi i przeanalizują proponowane zmiany w treści.

• Treść pytania
• Adres e-mail

  Podpis (opcjonalnie)

Administratorem Twoich danych osobowych jest vitapedia.pl. Twoje dane posłużą nam wyłącznie do kontaktowania się z Tobą.

Chcę dawkę zdrowej wiedzy raz w tygodniu – zapisz mnie do newslettera

Wyślij pytanie