Chlorek wapnia (E509)

Chlorek wapnia - co to jest?

Chlorek wapnia jest uznawany za jeden z najbezpieczniejszych dodatków do żywności (E509).

Chlorek wapnia dobrze rozpuszcza się w wodzie i  z tego też względu znajduje zastosowanie w wielu produktach spożywczych.

Składnik ten występuje zwykle w postaci białych grudek i granulek i jest pozbawiony zapachu. Ze względu na obecność w jego cząsteczce chloru, ma on nieco słonawy smak. 

Chlorek wapnia - gdzie występuje

Chlorek wapnia (E509) jest regulatorem kwasowości i stabilizatorem, dlatego jest dodawany do wielu produktów spożywczych.

Chlorek wapnia (E509) wykorzystywany jest w wielu gałęziach przemysłu spożywczego. Znajduje on szczególne zastosowanie w przemyśle serowarskim. Jednakże dzięki jego właściwościom technologicznym, stosowany jest też w przemyśle warzywno-owocowym, cukierniczym, piekarskim, a także w browarnictwie.

Zgodnie z Rozporządzeniem Komisji (UE) nr 1129/2011, chlorek wapnia może być dodawany do wielu produktów spożywczych na zasadzie quantum satis, czyli bez odgórnych ograniczeń ale w ilości niezbędnej do uzyskania zamierzonego efektu.

Chlorek wapnia występuje m.in. w takich produktach jak:

• Fermentowane przetwory mleczne
• Mleko odwodnione
• Sery niedojrzewające (z wyjątkiem sera mozzarella)
• Sery topione
• Lody
• Owoce i warzywa suszone
• Owoce i warzywa w occie, oleju lub solance
• Przetwory owocowe i warzywne
• Masła orzechowe i produkty do smarowania z orzechów
• Wyroby kakaowe i czekoladowe o obniżonej wartości energetycznej lub bez dodatku cukru
• Chleb i bułki
• Pieczywo cukiernicze i wyroby ciastkarskie
• Mięso przetworzone niepoddane obróbce cieplnej
• Mięso przetworzone poddane obróbce cieplnej
• Ikra rybia
• Substytuty soli
• Musztarda
• Sosy
• Soki warzywne
• Wino owocowe
• Miód pitny

Chlorek wapnia - właściwości

Chlorek wapnia jest źródłem wapnia dla naszego organizmu

Chlorek wapnia pełni nie tylko funkcję dodatku do żywności o określonych właściwościach technologicznych. Związek ten dostarcza nam wapń. W jednym gramie chlorku wapnia znajduje się 300 mg wapnia.

Z powyższego względu chlorek wapnia posiada te same właściwości prozdrowotne, które przypisuje się wapniowi. Jest on niezbędny m.in. do tworzenia kości i zębów. Bierze również udział w przewodnictwie nerwowym, skurczach mięśni, krzepnięciu krwi, czy też w regulacji równowagi kwasowo-zasadowej.

Oczywiście chlorek wapnia jest również źródłem chlorków, które naturalnie występują w organizmie człowieka (w ilości ok. 70-95 g). Związki te są odpowiedzialne za utrzymanie równowagi osmotycznej i kwasowo-zasadowej płynów ustrojowych.

Chlorek wapnia jest stosowany jako lek

Chlorek wapnia wykorzystywany jest w medycynie. Występuje w postaci roztworów do wstrzykiwań (podawania dożylnego). Podaje się go szczególnie w następujących przypadkach:

• W stanach deficytu wapnia wymagającego szybkiego jego uzupełnienia
• W zatruciach siarczanem magnezu, szczawianami, fluorkami i antagonistami kanału wapniowego (przy pojawiających się zaburzeniach układu krążenia)
• W zwalczaniu szkodliwych skutków hiperkaliemii (podwyższonego stężenia potasu we krwi)

Chlorek wapnia (E509) - funkcje w żywności

W przemyśle mleczarskim chlorek wapnia zwiększa koagulację białek mleka i zapewnia stabilny i kontrolowany proces produkcji. Dzięki niemu sery mają odpowiednią, jędrną i utwardzoną strukturę. Z tego też względu znajdziemy go m.in. w serach żółtych, twarogach czy też w serach dojrzewających.

W browarnictwie chlorek wapnia reguluje twardość wody, ma zakwaszający wpływ na brzeczkę, a także pomaga wytrącać niepożądane białka.

Chlorek wapnia stosowany w przetworach warzywno-owocowych (konserwach, marynatach) wydłuża okres przydatności do spożycia, jak również poprawia twardość i jędrność produktów.

Poza wyżej wymienionymi produktami, chlorek wapnia można spotkać również w dżemach i galaretkach.

Z chlorku wapnia (E509) korzysta się w kuchni molekularnej, np. do przygotowywania kawioru. W połączeniu z alginianami tworzy żele.

Chlorek wapnia - szkodliwość

Chlorek wapnia można określić mianem jednego z najbezpieczniejszych dodatków do żywności

Chlorek wapnia (E509) nie jest szkodliwy. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA, ang. Food Drug Administration) nadała mu status GRAS, czyli substancji powszechnie uznanej za bezpieczną.

Po spożyciu ulega on rozkładowi do wapnia i chlorków, czyli związków, które są obecne w organizmie człowieka i pełnią w nim ściśle określone funkcje.

Chlorek wapnia cechuje się bardzo niską toksycznością i z tego względu nie ustalono dla niego limitu dziennego bezpiecznego spożycia (ADI, ang. Acceptable Daily Intake).

Na podstawie badań naukowych przeprowadzonych na zwierzętach, doustną dawkę śmiertelną (LD₅₀) dla chlorku wapnia ustalono na poziomie ok. 500-4200 mg/kg masy ciała. Taka ilość chlorku wapnia jest niemożliwa do osiągnięcia w przypadku spożycia żywności wzbogaconej w tej związek, czy też podczas przyjmowania suplementów diety zawierających chlorek wapnia w dawce sugerowanej przez producenta.

W doświadczeniach z udziałem zwierząt naukowcy wykluczyli, aby chlorek wapnia miał działanie genotoksyczne – czyli negatywnie oddziaływał na nasze DNA.

Badacze nie stwierdzili niepożądanego wpływu chlorku wapnia na funkcje reprodukcyjne organizmów. Nie ma on również właściwości alergizujących.

Dożylne podanie chlorku wapnia może prowadzić do hiperkalcemii

Na skutek dożylnych iniekcji chlorkiem wapnia może nastąpić rozszerzenie naczyń krwionośnych prowadzące do spadku ciśnienia tętniczego krwi. Nadmierne dożylne podawanie chlorku wapnia może powodować też hiperkalcemię -podwyższony poziom wapnia we krwi (choć rzadko, najczęściej w przypadku występowania przewlekłej niewydolności nerek), objawiającą się m.in.: uczuciem pragnienia, nudnościami, wymiotami, wielomoczem, bólami brzucha, osłabieniem mięśni, czy też arytmią serca.

Chlorek wapnia spożywany w postaci produktów spożywczych, do których został dodany nie powoduje działań niepożądanych.

Chlorek wapnia - w ciąży

Nie ma badań naukowych, które wskazywałyby, że spożywanie chlorku wapnia (E509) jest niezalecane u kobiet w ciąży lub karmiących.

Jednakże pomimo to, kobiety ciężarne i karmiące nie powinny przekraczać ustalonego górnego tolerowanego poziomu spożycia wapnia, który wynosi 2500-3000 mg/dzień (2,5-3,0 g/dzień).

Chlorek wapnia - kupowanie i przechowywanie

Chlorek wapnia spożywczy (przeznaczony do spożycia, a nie na inne cele) można kupić w sklepach internetowych. Koszt jednego opakowania (1 kg) to ok. 8-10 zł.

Chlorek wapnia jest wysoce higroskopijny (pochłania wilgoć) i dlatego też powinien być przechowywany w szczelnie zamkniętych opakowaniach.