Cytrynian sodu (E331)
Ostatnia aktualizacja: 21 lipca 2021
- Pisząc ten artykuł, korzystaliśmy z:
- 23źródła
- 0badań
Cytrynian sodu (E331) to substancja stosowana jako dodatek do żywności pełniący funkcję regulującą kwasowość i konserwującą.
Wpływ na zdrowie: | Pozytywny |
Nazwa: | Cytrynian sodu |
Alternatywne nazwy: | E331 |
Grupa: | Dodatki do żywności |
Sposób otrzymywania: | Reakcja chemiczna kwasu cytrynowego z wodorotlenkiem lub węglanem sodu |
ADI (dopuszczalne spożycie): | Nie ustalono limitu |
Szkodliwość: | Nie wywołuje żadnych skutków ubocznych |
Gdzie występuje: | Paczkowane produkty mięsne, dżemy, konfitury, ciastka, sery topione, napoje gazowane, napoje energetyzujące |
W ciąży: | Bezpieczny do spożycia |
Funkcja technologiczna: | Regulator kwasowości, substancja emulgująca i konserwująca, sekwestrant |
W pigułce
- Cytrynian sodu stosowany jest jako dodatek do żywności (E331) o właściwościach regulujących pH, emulgujących i konserwujących
- Cytrynian sodu (E331) dodawany jest zwykle do paczkowanych produktów mięsnych, wyrobów cukierniczych, dżemów, napojów gazowanych i energetyzujących
- Cytrynian sodu (E331) jest bezpieczny w spożyciu, nie wywołuje żadnych skutków ubocznych
- Cytrynian sodu wykorzystywany jest również w formie leku i dedykowany jest osobom cierpiącym m.in. na kamicę i dnę moczanową, hiperkalcemię i kwasicę metaboliczną
- Cytrynian sodu wykazuje działanie antykoagulacyjne – zapobiega krzepnięciu krwi, przez co umożliwia jej przechowywanie i w dalszym okresie przetaczanie
- Nie stwierdzono (wbrew obiegowej opinii), aby cytrynian sodu miał znaczące działanie wspomagające osiąganie lepszych wyników sportowych
Cytrynian sodu - co to jest
Cytrynian sodu (E331), inaczej nazywany solą sodową kwasu cytrynowego jest związkiem chemicznym otrzymywanym w wyniku neutralizacji kwasu cytrynowego wodorotlenkiem lub węglanem sodu (E500). Jest to również składnik występujący naturalnie w przyrodzie. Obecny jest m.in. w owocach cytrusowych.
Po spożyciu cytrynian sodu jest metabolizowany (przetwarzany) w wątrobie do wodorowęglanów i uczestniczy w dalszych przemianach w organizmie - w cyklu kwasu cytrynowego (tzw. cyklu Krebsa).
Cytrynian sodu występuje w postaci białego lub bezbarwnego, krystalicznego proszku, dobrze rozpuszczalnego w wodzie. Charakteryzuje się lekko kwaśnym i słonawym smakiem oraz pozbawiony jest zapachu.
Cytrynian sodu - zastosowanie
Cytrynian sodu stosowany jest jako dodatek do żywności pod numerem E331. Jednakże pod symbolem E331 mogą występować trzy formy cytrynianu sodu:
- E331(i) – cytrynian monosodowy
- E331 (ii) – cytrynian disodowy
- E331 (iii) – cytrynian trisodowy
Cytrynian sodu (E331) pełni w produktach spożywczych funkcję regulującą kwasowość oraz emulgującą. Niejednokrotnie stosowany jest również jako środek konserwujący żywność oraz sekwestrant, czyli substancja tworząca związki z jonami metali.
Cytrynian sodu (E331) może być zastępowany w żywności cytrynianem potasu (E332), który pełni podobne funkcje. Zamiana ta pozwala na zmniejszenie w produkcie spożywczym zawartości sodu, gdyż cytrynian sodu, jak sama nazwa wskazuje – dostarcza sód, który w pojedynczych przypadkach (np. u osób będących na diecie niskosodowej) może być szczególnie niepożądany.
W jakich produktach można znaleźć cytrynian sodu?
Cytrynian sodu (E331) jako regulator kwasowości stosowany jest zwykle w: napojach bezalkoholowych (głównie w napojach gazowanych i napojach energetyzujących), deserach, wyrobach cukierniczych, wypiekach, konfiturach, dżemach.
Cytrynian sodu (E331) można spotkać również w: konserwach mięsnych i warzywno-owocowych, produktach mięsnych pakowanych (np. parówkach, kiełbasach, mięsie mielonym, filetach rybnych), koncentratach ciast, deserów i obiadów (w proszku), serach topionych, czy też majonezach.
Zgodnie z unijnym prawem, cytrynian sodu może być dodawany do wielu produktów spożywczych na zasadzie quantum satis, czyli bez narzuconego maksymalnego poziomu, ale w ilości minimalnej, niezbędnej do uzyskania zamierzonego efektu technologicznego
Cytrynian sodu do czyszczenia
Poza zastosowaniem w przemyśle spożywczym, cytrynian sodu jest wykorzystywany do produkcji środków czyszczących. Wykazuje właściwości zmiękczające wodę i pozwala detergentom działać efektywniej.
Cytrynian sodu - właściwości
Cytrynian sodu jest stosowany jako lek. Wykorzystuje się go w leczeniu kamicy dróg moczowych (kamicy moczanowej) i dny moczanowej. Znajduje również zastosowanie jako środek neutralizujący w leczeniu zaburzeń żołądkowych i kwasicy metabolicznej.
Cytrynian sodu stosowany w dawkach leczniczych zwiększa wydalanie wapnia z moczem. Z tego też względu stosowany jest w przypadku hiperkalcemii – zbyt wysokiego poziomu wapnia we krwi.
Cytrynian sodu posiada również jeszcze inne zastosowanie medyczne. Hamuje on krzepliwość przechowywanej krwi, przez co umożliwia jej późniejsze przetaczanie. Z tego względu mówi się, że cytrynian sodu ma działanie antykoagulacyjne (jest antykoagulantem).
Naukowcy przypuszczali, że cytrynian sodu może mieć działanie ergogeniczne – czyli zwiększające możliwości wysiłkowe, co byłoby bardzo cenne w przypadku np. sportowców. Jednakże większość wyników badań naukowych pokazała, że cytrynian sodu nie wpływa na polepszenie osiąganych wyników sportowych.
Cytrynian sodu - szkodliwość
Cytrynian sodu jest bezpieczny dla zdrowia
Cytrynian sodu (E331) w ilościach dodawanych do żywności jest zupełnie bezpieczny w spożyciu i nie wywołuje żadnych skutków ubocznych.
Dla cytrynianu sodu (E331) eksperci nie ustalili limitu bezpiecznego poziomu spożycia (ADI).
Cytrynianowi sodu naukowcy przyznali status GRAS – czyli substancji powszechnie uznanej za bezpieczną.
O bezpieczeństwie stosowania cytrynianu sodu przemawia również fakt, że związek ten jest dopuszczony do stosowania w wielu produktach przeznaczonych dla niemowląt i małych dzieci.
W doświadczeniu przeprowadzonym na zwierzętach badacze wykazali, że cytrynian sodu (E331) charakteryzuje się znikomą toksycznością. Zaobserwowali oni, że wartość wskaźnika NOAEL (ang. no observed adverse effects) była równa 2500 mg/kg masy ciała. Oznacza to, że przy takiej dawce cytrynianu sodu badacze nie zaobserwowali żadnych szkodliwych skutków spożycia.
Cytrynian sodu nie ma właściwości mutagennych (nie wpływa na powstawanie mutacji w naszym DNA).
Skutki nadmiaru cytrynianu sodu
Przedawkowanie cytrynianu sodu może doprowadzić do alkalozy (zasadowicy) czyli zakłócenia równowagi kwasowo-zasadowej, w której dochodzi do nadmiernego zwiększenia pH osocza krwi. Dodatkowo nadmierne ilości cytrynianu sodu mogą prowadzić do zwiększonej utraty wapnia z organizmu, co może skutkować wystąpieniem tężyczki (nadmiernego skurczu mięśni) i zaburzoną pracą serca. Jednak trzeba podkreślić, że poprzez spożycie żywności niemożliwe jest osiągnięcie tak wysokich ilości cytrynianu sodu żeby wywołały one jakiekolwiek działania niepożądane.
Cytrynian sodu - w ciąży
Nie istnieją żadne przeciwwskazania co do spożywania cytrynianu sodu (E331) przez kobiety ciężarne.
Cytrynian sodu nie wykazuje działania teratogennego (nie wpływa na powstawanie wad rozwojowych płodu).
Badacze nie stwierdzili, aby cytrynian sodu mógł wpływać negatywnie na płodność.
Cytrynian sodu - kupowanie i przechowywanie
Cytrynian sodu można kupić przede wszystkim w sklepach internetowych lub u dystrybutorów i producentów substancji dodatkowych stosowanych do żywności. Cena opakowania (1 kg) cytrynianu sodu (E331) wynosi ok. 13-15 zł.
Ze względu na fakt, że cytrynian sodu jest higroskopijny (łatwo pochłania wilgoć), powinien być przechowywany w szczelnie zamkniętych opakowaniach.
Więcej podobnych treści
Chlorek potasu (E508)
Dodatek do żywności (E508) pełniący wiele funkcji technologicznych. Stosowany jest również jako s...
- dr Bartosz Kulczyński
- 06 marca 2020
Chlorek wapnia (E509)
Jeden z najbezpieczniejszych dodatków do żywności (E509), który stosowany jest jako stabilizator ...
- dr Bartosz Kulczyński
- 11 kwietnia 2020
Karmel amoniakalny (E150c)
Karmel klasy III, oznaczany jest symbolem E150c. Pełni w żywności funkcje barwiące. Powstaje w wy...
- dr Bartosz Kulczyński
- 11 kwietnia 2020
Wosk carnauba (E903)
Naturalny wosk roślinny wykorzystywany jako substancja nabłyszczająca i powlekająca (E903), stoso...
- dr Bartosz Kulczyński
- 09 grudnia 2019
Węglan sodu (E500)
Węglan sodu (E500) jest składnikiem o właściwościach spulchniających i regulujących kwasowość, do...
- dr Bartosz Kulczyński
- 10 marca 2020
Polifosforany (E452)
Polifosforany (E452) to otrzymywane na drodze syntetycznej składniki, które wykorzystywane są naj...
- dr Bartosz Kulczyński
- 10 marca 2020
Spis badań i źródeł
- http://apps.who.int/food-additives-contaminants-jecfa-database/chemical.aspx?chemID=1649
- http://apps.who.int/food-additives-contaminants-jecfa-database/chemical.aspx?chemID=349
- https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=celex%3A32011R1129
- https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Sodium_citrate
- https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Sodium_citrate#section=Absorption-Distribution-and-Excretion
- https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Sodium_citrate#section=Acute-Effects
- https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Sodium_citrate#section=Chemical-Vendors
- https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Sodium_citrate#section=Chemical-Vendorshttps://www.drugbank.ca/drugs/DB09154
- https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Sodium_citrate#section=Melting-Point
- https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Sodium_citrate#section=Other-Experimental-Properties
- https://toxnet.nlm.nih.gov/cgi-bin/sis/search2/r?dbs+hsdb:@term+@rn+@rel+68-04-2
- https://www.ams.usda.gov/sites/default/files/media/Sodium%20Citrate%20Crops%20Pet.pdf
- https://www.ams.usda.gov/sites/default/files/media/Sodium%20Citrate%20Crops%20Pet.pdf
- Vahur Ööpik i wsp.: The Effects of Sodium Citrate Ingestion on Metabolism and 1500-m Racing Time in Trained Female Runners. J Sports Sci Med., 2008, 7(1), 125–131.
- Colin Russell i wsp.: Acute versus chronic supplementation of sodium citrate on 200 m performance in adolescent swimmers. J Int Soc Sports Nutr., 2014, 11, 26.
- Lucas J. Lenzi i wsp.: Effect of the Food Additives Sodium Citrate and Disodium Phosphate on Shiga Toxin-Producing Escherichia coli and Production of stx-Phages and Shiga toxin. Front Microbiol., 2016, 7, 992.
- Mgr. Michal Kumstát i wsp.: Does Sodium Citrate Cause the Same Ergogenic Effect As Sodium Bicarbonate on Swimming Performance?. J Hum Kinet., 2018, 65, 89–98.
- Ivi Vaher i wsp.: Impact of acute sodium citrate ingestion on endurance running performance in a warm environment. Eur J Appl Physiol, 2015, 115(4), 813-23.
- K van Someren i wsp.: An investigation into the effects of sodium citrate ingestion on high-intensity exercise performance. Int J Sport Nutr, 1998, 8(4), 356-63.
Pytania i odpowiedzi
Czy cytrynian sodu powoduje skutki uboczne?
Nie, cytrynian sodu (E331) jest jednym z najbardziej bezpiecznych dodatków do żywności. Z tego względu może być nawet stosowany jako składnik produktów dla niemowląt i małych dzieci.
Masz pytanie?
Jeśli chciałbyś wiedzieć więcej na ten temat lub wiesz jak uzupełnić artykuł, napisz do nas. Nasi specjaliści udzielą Tobie szybkiej odpowiedzi i przeanalizują proponowane zmiany w treści.