Kwas benzoesowy (E210)

  • autor:

    Paulina Styś-Nowak

    Ostatnia aktualizacja: 02 lutego 2023

    • Pisząc ten artykuł, korzystaliśmy z:
    • 15źródła
    • 4badań

    Kwas benzoesowy (E210) to powszechnie stosowany dodatek do żywności, pełniący rolę substancji konserwującej. Szczególnie narażone na jego działanie są małe dzieci, pijące dużo soków i napojów. Pomimo, że jest uznany za substancję bezpieczną, istnieją pewne obawy co do spożycia wysokich ilości kwasu benzoesowego.

    Bezpieczeństwo:

    Podejrzany

    Wpływ na zdrowie:

    Negatywny: u dzieci może zwiększać nadpobudliwość; u osób wrażliwych może powodować ból brzucha, nieżyt nosa, astmę, pokrzywkę


    W pigułce

    • Kwas benzoesowy to substancja konserwująca (E210), hamująca rozwój bakterii, pleśni i grzybów zarówno w produktach spożywczych, jak i lekach i kosmetykach.
    • Kwas benzoesowy jest uznany za substancję bezpieczną, zaś ADI (bezpieczny poziom spożycia) dla niego wynosi 5 mg/kg masy ciała/dzień.
    • Kwas benzoesowy nie wykazuje działania rakotwórczego i genotoksycznego.
    • Kwas benzoesowy może wywoływać skutki uboczne u osób wrażliwych, w tym ból brzucha, nieżyt nosa, astmę, pokrzywkę.
    • Wysokie spożycie kwasu benzoesowego przez małe dzieci może być powiązane z większym pobudzeniem.
    • Kwas benzoesowy w napojach owocowych może ulegać przemianom do rakotwórczego benzenu, jednak są to ilości nie zagrażające zdrowiu człowieka.

    Co to jest kwas benzoesowy?

    Kwas benzoesowy to najprostszy aromatyczny kwas karboksylowy o wzorze sumarycznym C6H5COOH.

    Związek ten występuje naturalnie w tkankach roślinnych, szczególnie owocach malin, borówek, żurawiny, a także cynamonie, anyżu, goździkach, grzybach i korze czereśni . Kwas benzoesowy może być także obecny w produktach mlecznych jako efekt działania bakterii kwasu mlekowego. Wytwarzany jest także w ustroju, gdy bakterie jelitowe przetwarzają polifenole ze spożywanych owoców .

    Do celów przemysłowych otrzymywany jest na drodze syntezy chemicznej, głównie w wyniku utleniania toluenu .

    Kwas benzoesowy- właściwości i działanie

    Kwas benzoesowy jest białą, krystaliczną substancją stałą. Słabo rozpuszcza się w wodzie, natomiast dobrze w alkoholu .

    Kwas benzoesowy jest konserwantem

    Kwas benzoesowy wykazuje działanie bakteriobójcze i zapobiega rozwojowi pleśni oraz drożdży, dzięki czemu przedłuża trwałość produktów spożywczych . Jest stosowany w ograniczonym zakresie, ponieważ dodatek większych ilości kwasu benzoesowego nadaje produktom kwaskowy posmak. Zdecydowanie częściej wykorzystuje się jego sole (benzoesan sodu (E211), benzoesan potasu (E212) i benzoesan wapnia (E213)), które są dobrze rozpuszczalne w wodzie.

    Kwas benzoesowy może wpływać korzystnie na jelita

    W badaniach na zwierzętach wykazano, że kwas benzoesowy może działać korzystnie na pracę jelit, w tym na trawienie, wchłanianie składników odżywczych i wzmacnianie bariery jelitowej. Naukowcy zaobserwowali, że kwas benzoesowy może m.in. regulować aktywność enzymów oraz wpływać na mikroflorę jelitową .

    Kwas benzoesowy - szkodliwość

    Kwas benzoesowy posiada status GRAS, co oznacza, że jest substancją bezpieczną, o niskiej toksyczności. Wykazano, że stosowanie kwasu benzoesowego, a także jego soli, nie ma działania rakotwórczego i genotoksycznego

    Panel ekspertów FAO/WHO ds. Dodatków do Żywności (JECFA) ustalił dzienny bezpieczny poziom spożycia (ADI) dla kwasu benzoesowego na 5 mg/kg masy ciała/ dzień .

    Kwas benzoesowy może dawać skutki uboczne

    Kwas benzoesowy jest szybko metabolizowany w organizmie i całkowicie wydalany z moczem w postaci kwasu hipurowego. Mimo to, spożycie większych jego ilości może u osób wrażliwych wiązać się wystąpieniem skutków ubocznych:

    • pokrzywki,
    • astmy,
    • nieżytu nosa,
    • kwasicy metabolicznej,
    • drgawek,
    • bólu brzucha.
    Uwaga

    uwaga!

    Aspiryna jest pochodną kwasu benzoesowego. Dlatego też osoby uczulone na aspirynę, powinny unikać produktów z dodatkiem E210.

    Benzoesany mogą powodować nadpobudliwość u dzieci

    Grupą najbardziej narażoną na przekroczenie ustalonego ADI dla kwasu benzoesowego są małe dzieci, pijące regularnie soki i napoje owocowe. Naukowcy zaobserwowali, że obecność sztucznych barwników i konserwantów benzoesowych w diecie małych dzieci może wiązać się ze zwiększoną nadpobudliwością .

    Kwas benzoesowy a powstawanie rakotwórczego benzenu

    Sam kwas benzoesowy nie jest substancją rakotwórczą. Jednak zastosowanie konserwantów - kwasu benzoesowego i jego soli - stwarza ryzyko wytworzenia w produktach spożywczych benzenu, który to został sklasyfikowany przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem (IARC) jako substancja rakotwórcza dla ludzi (grupa 1).

    Znaczące ilości benzenu mogą powstawać przede wszystkim w napojach o kwaśnym pH, zawierających zarówno kwas benzoesowy lub jego sole, a także kwas askorbinowy (witaminę C). Dochodzi do tego w wyniku reakcji chemicznych (dekarboksylacji kwasu benzoesowego) z udziałem jonów metali przejściowych (miedź, żelazo) obecnych w wodzie stosowanej do produkcji napojów .

    Zgodnie z danymi naukowymi pochodzącymi z Polski, w napojach konserwowanych benzoesanem i zawierających jednocześnie kwas askorbinowy lub sok owocowy, będący naturalnym źródłem witaminy C, występuje benzen. W większości napojów ilość benzenu była śladowa, jednak w 18% próbek został przekroczony maksymalny dopuszczalny poziom zanieczyszczenia dla wody pitnej (> 1 µg/dm3) .

    Jednocześnie wykazano, że napoje konserwowane benzoesanem cechują się znacząco niższym stężeniem benzenu niż napoje pasteryzowane. Obecność minimalnych ilości benzenu w sokach i napojach pasteryzowanych jest związana z naturalnymi procesami zachodzącymi w owocach, stanowiących źródło kwasu benzoesowego .

    W związku z potencjalnym ryzykiem narażenia na benzen przyjęto odpowiednie regulacje prawne, mające na celu ograniczenie ilości tej substancji w napojach bezalkoholowych. Według opinii FAO/WHO śladowe ilości benzenu zawarte w napojach nie stanowią zagrożenia dla zdrowia człowieka, zaś podstawowym źródłem tej substancji są zanieczyszczenia powietrza .

    Kwas benzoesowy - zastosowanie

    Kwas benzoesowy posiada zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu:

    • jako konserwant (E210) w żywności i napojach,
    • w dermatologii jako środek antyseptyczny i antygrzybiczy,
    • do konserwowania leków i kosmetyków,
    • do suszenia tytoniu,
    • w syntezie organicznej wielu związków (m.in. benzoesanów, fenolu, związków benzoilu, barwników) .

    W jakich produktach znajduje się kwas benzoesowy?

    Kwas benzoesowy jest stosowany w produktach o kwaśnym i słabo kwaśnym odczynie (pH<5), m.in:

    • dżemach, marmoladach i galaretkach,
    • kandyzowanych owocach,
    • sokach i napojach owocowych,
    • bezmlecznych dipach i sosach,
    • lodach,
    • ciastach (głównie z jabłkami),
    • gumach do żucia,
    • płynnej masie z jaj,
    • zupach i bulionach,
    • preparatach z wodorostów morskich,
    • pakowanych sałatkach warzywnych i owocowych,
    • przetworach mięsnych (np. pasztetach, suszonych produktach mięsnych),
    • owocach morza i rybach,
    • oliwkach i produktach na bazie oliwek,
    • burakach ćwikłowych gotowanych,
    • piwie bezalkoholowym,
    • napojach o niskiej zawartości alkoholu (<15%) .

    Więcej podobnych treści

    • autor:

      Paulina Styś-Nowak


    Czy ten artykuł okazał się pomocny?

    Oceń wpis i pomóż nam w stworzeniu najlepszego w polskim internecie źródła wiedzy o zdrowiu. Czekamy na Twoje uwagi :)

    Dziękujemy za oddany głos!

    Twoja opinia jest dla nas ważna. Cieszymy się, że znalazłeś w tym artykule to, czego szukałeś ;)

    Dziękujemy za komentarz!

    Twoja opinia jest dla nas ważna. Dołożymy wszelkich starań aby nasze artykuły były lepsze.

    Twoim zdaniem czegoś tu zabrakło?

    Daj nam znać, a wspólnie uzupełnimy ten artykuł


    Spis badań i źródeł

    Masz pytanie?

    Jeśli chciałbyś wiedzieć więcej na ten temat lub wiesz jak uzupełnić artykuł, napisz do nas. Nasi specjaliści udzielą Tobie szybkiej odpowiedzi i przeanalizują proponowane zmiany w treści.

    Administratorem Twoich danych osobowych jest vitapedia.pl. Twoje dane posłużą nam wyłącznie do kontaktowania się z Tobą.

    Newsletter