Kwas benzoesowy (E210)

  • autor:

    Paulina Styś-Nowak

    Dietetyk

    Ukończyła studia na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu. Autorka wielu artykułów popularnonaukowych na temat żywienia i szeroko pojętej dietetyki.

Kwas benzoesowy (E210)

Ostatnia aktualizacja: 19 maja 2023

  • Pisząc ten artykuł, korzystaliśmy z:
  • 15źródła
  • 4badań

Kwas benzoesowy (E210) to powszechnie stosowany dodatek do żywności, pełniący rolę substancji konserwującej. Szczególnie narażone na jego działanie są małe dzieci, pijące dużo soków i napojów. Pomimo, że jest uznany za substancję bezpieczną, istnieją pewne obawy co do spożycia wysokich ilości kwasu benzoesowego.

Bezpieczeństwo:

Podejrzany

Wpływ na zdrowie:

Negatywny: u dzieci może zwiększać nadpobudliwość; u osób wrażliwych może powodować ból brzucha, nieżyt nosa, astmę, pokrzywkę


W pigułce

  • Kwas benzoesowy to substancja konserwująca (E210), hamująca rozwój bakterii, pleśni i grzybów zarówno w produktach spożywczych, jak i lekach i kosmetykach.
  • Kwas benzoesowy jest uznany za substancję bezpieczną, zaś ADI (bezpieczny poziom spożycia) dla niego wynosi 5 mg/kg masy ciała/dzień.
  • Kwas benzoesowy nie wykazuje działania rakotwórczego i genotoksycznego.
  • Kwas benzoesowy może wywoływać skutki uboczne u osób wrażliwych, w tym ból brzucha, nieżyt nosa, astmę, pokrzywkę.
  • Wysokie spożycie kwasu benzoesowego przez małe dzieci może być powiązane z większym pobudzeniem.
  • Kwas benzoesowy w napojach owocowych może ulegać przemianom do rakotwórczego benzenu, jednak są to ilości nie zagrażające zdrowiu człowieka.

Co to jest kwas benzoesowy?

Kwas benzoesowy to najprostszy aromatyczny kwas karboksylowy o wzorze sumarycznym C6H5COOH.

Związek ten występuje naturalnie w tkankach roślinnych, szczególnie owocach malin, borówek, żurawiny, a także cynamonie, anyżu, goździkach, grzybach i korze czereśni . Kwas benzoesowy może być także obecny w produktach mlecznych jako efekt działania bakterii kwasu mlekowego. Wytwarzany jest także w ustroju, gdy bakterie jelitowe przetwarzają polifenole ze spożywanych owoców .

Do celów przemysłowych otrzymywany jest na drodze syntezy chemicznej, głównie w wyniku utleniania toluenu .

Kwas benzoesowy- właściwości i działanie

Kwas benzoesowy jest białą, krystaliczną substancją stałą. Słabo rozpuszcza się w wodzie, natomiast dobrze w alkoholu .

Kwas benzoesowy jest konserwantem

Kwas benzoesowy wykazuje działanie bakteriobójcze i zapobiega rozwojowi pleśni oraz drożdży, dzięki czemu przedłuża trwałość produktów spożywczych . Jest stosowany w ograniczonym zakresie, ponieważ dodatek większych ilości kwasu benzoesowego nadaje produktom kwaskowy posmak. Zdecydowanie częściej wykorzystuje się jego sole (benzoesan sodu (E211), benzoesan potasu (E212) i benzoesan wapnia (E213)), które są dobrze rozpuszczalne w wodzie.

Kwas benzoesowy może wpływać korzystnie na jelita

W badaniach na zwierzętach wykazano, że kwas benzoesowy może działać korzystnie na pracę jelit, w tym na trawienie, wchłanianie składników odżywczych i wzmacnianie bariery jelitowej. Naukowcy zaobserwowali, że kwas benzoesowy może m.in. regulować aktywność enzymów oraz wpływać na mikroflorę jelitową .

Kwas benzoesowy - szkodliwość

Kwas benzoesowy posiada status GRAS, co oznacza, że jest substancją bezpieczną, o niskiej toksyczności. Wykazano, że stosowanie kwasu benzoesowego, a także jego soli, nie ma działania rakotwórczego i genotoksycznego

Panel ekspertów FAO/WHO ds. Dodatków do Żywności (JECFA) ustalił dzienny bezpieczny poziom spożycia (ADI) dla kwasu benzoesowego na 5 mg/kg masy ciała/ dzień .

Kwas benzoesowy może dawać skutki uboczne

Kwas benzoesowy jest szybko metabolizowany w organizmie i całkowicie wydalany z moczem w postaci kwasu hipurowego. Mimo to, spożycie większych jego ilości może u osób wrażliwych wiązać się wystąpieniem skutków ubocznych:

  • pokrzywki,
  • astmy,
  • nieżytu nosa,
  • kwasicy metabolicznej,
  • drgawek,
  • bólu brzucha.
Uwaga

uwaga!

Aspiryna jest pochodną kwasu benzoesowego. Dlatego też osoby uczulone na aspirynę, powinny unikać produktów z dodatkiem E210.

Benzoesany mogą powodować nadpobudliwość u dzieci

Grupą najbardziej narażoną na przekroczenie ustalonego ADI dla kwasu benzoesowego są małe dzieci, pijące regularnie soki i napoje owocowe. Naukowcy zaobserwowali, że obecność sztucznych barwników i konserwantów benzoesowych w diecie małych dzieci może wiązać się ze zwiększoną nadpobudliwością .

Kwas benzoesowy a powstawanie rakotwórczego benzenu

Sam kwas benzoesowy nie jest substancją rakotwórczą. Jednak zastosowanie konserwantów - kwasu benzoesowego i jego soli - stwarza ryzyko wytworzenia w produktach spożywczych benzenu, który to został sklasyfikowany przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem (IARC) jako substancja rakotwórcza dla ludzi (grupa 1).

Znaczące ilości benzenu mogą powstawać przede wszystkim w napojach o kwaśnym pH, zawierających zarówno kwas benzoesowy lub jego sole, a także kwas askorbinowy (witaminę C). Dochodzi do tego w wyniku reakcji chemicznych (dekarboksylacji kwasu benzoesowego) z udziałem jonów metali przejściowych (miedź, żelazo) obecnych w wodzie stosowanej do produkcji napojów .

Zgodnie z danymi naukowymi pochodzącymi z Polski, w napojach konserwowanych benzoesanem i zawierających jednocześnie kwas askorbinowy lub sok owocowy, będący naturalnym źródłem witaminy C, występuje benzen. W większości napojów ilość benzenu była śladowa, jednak w 18% próbek został przekroczony maksymalny dopuszczalny poziom zanieczyszczenia dla wody pitnej (> 1 µg/dm3) .

Jednocześnie wykazano, że napoje konserwowane benzoesanem cechują się znacząco niższym stężeniem benzenu niż napoje pasteryzowane. Obecność minimalnych ilości benzenu w sokach i napojach pasteryzowanych jest związana z naturalnymi procesami zachodzącymi w owocach, stanowiących źródło kwasu benzoesowego .

W związku z potencjalnym ryzykiem narażenia na benzen przyjęto odpowiednie regulacje prawne, mające na celu ograniczenie ilości tej substancji w napojach bezalkoholowych. Według opinii FAO/WHO śladowe ilości benzenu zawarte w napojach nie stanowią zagrożenia dla zdrowia człowieka, zaś podstawowym źródłem tej substancji są zanieczyszczenia powietrza .

Kwas benzoesowy - zastosowanie

Kwas benzoesowy posiada zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu:

  • jako konserwant (E210) w żywności i napojach,
  • w dermatologii jako środek antyseptyczny i antygrzybiczy,
  • do konserwowania leków i kosmetyków,
  • do suszenia tytoniu,
  • w syntezie organicznej wielu związków (m.in. benzoesanów, fenolu, związków benzoilu, barwników) .

W jakich produktach znajduje się kwas benzoesowy?

Kwas benzoesowy jest stosowany w produktach o kwaśnym i słabo kwaśnym odczynie (pH<5), m.in:

  • dżemach, marmoladach i galaretkach,
  • kandyzowanych owocach,
  • sokach i napojach owocowych,
  • bezmlecznych dipach i sosach,
  • lodach,
  • ciastach (głównie z jabłkami),
  • gumach do żucia,
  • płynnej masie z jaj,
  • zupach i bulionach,
  • preparatach z wodorostów morskich,
  • pakowanych sałatkach warzywnych i owocowych,
  • przetworach mięsnych (np. pasztetach, suszonych produktach mięsnych),
  • owocach morza i rybach,
  • oliwkach i produktach na bazie oliwek,
  • burakach ćwikłowych gotowanych,
  • piwie bezalkoholowym,
  • napojach o niskiej zawartości alkoholu (<15%) .

Więcej podobnych treści

  • autor:

    Paulina Styś-Nowak

    Dietetyk

    Ukończyła studia na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu. Autorka wielu artykułów popularnonaukowych na temat żywienia i szeroko pojętej dietetyki.


Czy ten artykuł okazał się pomocny?

Oceń wpis i pomóż nam w stworzeniu najlepszego w polskim internecie źródła wiedzy o zdrowiu. Czekamy na Twoje uwagi :)

Dziękujemy za oddany głos!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Cieszymy się, że znalazłeś w tym artykule to, czego szukałeś ;)

Dziękujemy za komentarz!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Dołożymy wszelkich starań aby nasze artykuły były lepsze.

Twoim zdaniem czegoś tu zabrakło?

Daj nam znać, a wspólnie uzupełnimy ten artykuł


Spis badań i źródeł

Masz pytanie?

Jeśli chciałbyś wiedzieć więcej na ten temat lub wiesz jak uzupełnić artykuł, napisz do nas. Nasi specjaliści udzielą Tobie szybkiej odpowiedzi i przeanalizują proponowane zmiany w treści.

Administratorem Twoich danych osobowych jest vitapedia.pl. Twoje dane posłużą nam wyłącznie do kontaktowania się z Tobą.

Newsletter