Winogrona

Winorośl właściwa początkowo była rośliną dziką, którą ludzie udomowili około 4-7 tysiąclecia p.n.e. Wywodzi się z rejonów Morza Czarnego, skąd została rozpowszechniona na Bliski i Środkowy Wschód oraz do Europy Środkowej .

Owoce winorośli mają szerokie zastosowanie kulinarne. Mogą być spożywane na surowo, jak i suszone w formie rodzynek. Ponadto wytwarza się z nich wino i ocet, a z nasion produkowany jest olej będący źródłem kwasów tłuszczowych omega-6.

Winogrona - wartości odżywcze

Winogrona składają się w około 81% z wody, jednak zawierają także sporo węglowodanów, którym zawdzięczają swoją wartość kaloryczną (69 kcal/100 g produktu).

Wartości odżywcze w przeliczeniu na 1 garść winogron (ok. 70 g):

• Kalorie - 48,3 kcal
• Białko - 0,5 g
• Tłuszcz - 0,11 g
• Węglowodany - 12,67 g
  • Cukry proste - 10,85 g
  • Błonnik pokarmowy - 0,63 g .

Winogrona mają niski indeks oraz ładunek glikemiczny

Indeks glikemiczny winogron, podobnie jak ich wartości odżywcze, może różnić się, w zależności od odmiany. Są to jednak nieznaczne różnice. Dla najczęściej występujących w Europie winogron z odmiany Thompson Seedless, wartość indeksu glikemicznego wynosi 49 (IG = 49). Choć jest to górna granica normy, wynik ten nadal klasyfikuje je do grupy produktów o niskim IG.

Podobnie z ładunkiem glikemicznym, który dla standardowej porcji winogron (ok. 70 g) wynosi 6,2 (ŁG = 6,2), co oznacza że wingrona zaliczają się także do kategorii surowców o niskim ŁG . Jednak ze względu na dużą zawartość cukrów prostych, osoby mające problemy z gospodarką węglowodanową, i tak powinny uważać na ich nadmierne spożycie.

Wingorona - witaminy i składniki mineralne

Winogrona są źródłem witamin i składników mineralnych. Szczególnie zasobne są w witaminę K, a także miedź i potas.

Winogrona stanowią bogate źródło witaminy K

Porcja winogron (ok. 70 g) dostarcza 10,22 µg witaminy K. Pozwala to pokryć dobowe zapotrzebowanie na nią w 13,6%. 

Witamina K w organizmie bierze udział w:

• prawidłowym przebiegu procesów krzepnięcia krwi,
• zwiększaniu wbudowywania wapnia do kości, dzięki czemu zapobiega ich demineralizacji,
• zapobieganiu rozwojowi chorób zwyrodnieniowych stawów,
• zachowywaniu odpowiedniej elastyczności naczyń krwionośnych.

Zawartość witamin w 1 porcji winogron (ok. 70 g):

• Witamina K - 10,22 µg (13,6% RWS),
• Witamina B1 - 0,05 mg (4,4% RWS),
• Witamina B6 - 0,06 mg (4,3% RWS),
• Witamina B2 - 0,05 mg (3,5% RWS),
• Witamina C - 2,24 mg (2,8% RWS),
• Witamina E - 0,13 mg (1,1% RWS),
• Witamina B3 - 0,13 mg (0,8% RWS),
• Kwas foliowy - 1,4 µg (0,7% RWS),
• Witamina B5 - 0,04 mg (0,6% RWS),
• Witamina A - 2,1 µg (0,3% RWS).

Winogrona są bardzo dobrym źródłem miedzi oraz potasu

Wraz ze standardową porcją winogron (ok. 70 g) dostarczamy 0,09 mg miedzi, co pokrywa dzienne zapotrzebowanie na nią w 8,9%. Dodatkowo taka sama porcja winogron dostarcza 133,7 mg potasu, pokrywając dobowe zapotrzebowanie na ten pierwiastek w 6,7%.

Miedź odgrywa rolę w:

• zwalczaniu wodnych rodników tlenowych, poprzez współtworzenie antyoksydacyjnego enzymu dysmutazy ponadtlenkowej,
• metabolizmie żelaza, zapobiegając jego niedoborom,
• zachowywaniu zdrowia oraz właściwej pigmentacji włosów i skóry,
• utrzymywaniu prawidłowej budowy kości.

Potas w ustroju jest istotny dla:

• zachowywania równowagi wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej,
• prawidłowego przewodzenia impulsów nerwowych,
• utrzymywania odpowiednich wartości ciśnienia tętniczego krwi,
• przebiegu procesów skurczu mięśni, w tym mięśnia sercowego.

Zawartość składników mineralnych w 1 porcji winogron (ok. 70 g):

• Miedź - 0,09 mg (8,9% RWS),
• Potas - 133,7 mg (6,7% RWS),
• Mangan - 0,05 mg (2,5% RWS),
• Fosfor - 14 mg (2% RWS),
• Żelazo - 0,25 mg (1,8% RWS),
• Magnez - 4,9 mg (1,3% RWS),
• Wapń - 7 mg (0,9% RWS),
• Cynk - 0,05 mg (0,5% RWS),
• Selen - 0,07 µg (0,1% RWS).

Winogrona - składniki aktywne

Zawartość substancji aktywnych w winogronach jest bardzo zależna od odmiany oraz przeznaczenia owoców. Najwięcej składników fitoaktywnych znajduje się w odmianach, z których wytwarzane jest wino, a także w odmianach o fioletowych owocach .

W winogronach znajduje się szeroka gama substancji z grupy polifenoli, takich jak kwasy fenolowe, proantocyjanidyny, antocyjany (w odmianach fioletowych), a także stylbeny, spośród których najbardziej znany jest resweratrol . 

Winogrona zawierają resweratrol, który charakteryzuje się wieloma właściwościami prozdrowotnymi

Resweratrol jest substancją z grupy stylbenów, wytwarzaną przez rośliny w odpowiedzi na szkodliwe czynniki. Można go znaleźć głównie w skórce oraz pestkach winogron, ale także w owocach jagodowych, orzeszkach ziemnych, czy też herbacie. Fioletowe winogrona zawierają znacznie więcej resweratrolu, niż odmiany zielone .

Resweratrol dostarczany wraz z konwencjonalną żywnością lub w postaci suplementów sprzyja:

• hamowaniu powstawania końcowych produktów zaawansowanej glikacji (AGEs), które mogą gromadzić się w komórkach i tkankach prowadząc do ich uszkodzeń,
• neutralizowaniu wolnych rodników tlenowych, tym samym wpływając na zmniejszenie stresu oksydacyjnego oraz stanów zapalnych,
• hamowaniu zmian neurodegeneracyjnych oraz poprawie funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego,
• indukowaniu śmierci komórek nowotworowych oraz zapobieganiu powstawania kolejnych zmian kancerogennych .

Winogrona - właściwości prozdrowotne

Winogrona neutralizują wolne rodniki tlenowe, zmniejszają stres oksydacyjny i łagodzą stany zapalne

Winogrona zawierają znaczne ilości polifenoli, takich jak kwercetyna, kemferol, czy też resweratrol. Substancje te mają udowodnione działanie antyoksydacyjne. Ich zawartość różni się, w zależności od odmiany. Winogrona przeznaczone na produkcję wina mają znacznie więcej substancji antyoksydacyjnych. Podobnie jest w przypadku winogron fioletowych, w porównaniu z zielonymi. Potencjał antyoksydacyjny jest zaś skorelowany z zawartością substancji fenolowych .

Naukowcy zbadali potencjał antyoksydacyjny związków fenolowych zawartych w winogronach przy użyciu metody DPPH. Polifenole wykazywały zdolność do neutralizowania wolnych rodników tlenowych. Tym samym przyczyniały się do zmniejszenia stresu oksydacyjnego wywołanego nadmiarem tych cząsteczek. Pośrednio wpływało to również na zmniejszenie stanów zapalnych .

Winogrona zapobiegają rozwojowi chorób układu krążenia

Z rozwojem chorób układu krążenia w sposób bezpośredni związane są poziomy lipidów w surowicy krwi. Wiadomo natomiast, że polifenole uczestniczą w metabolizmie lipoprotein. Naukowcy sprawdzili zatem wpływ produktów z winogron na lipidogram badanych. W większości badań zaobserwowano wzrost stężenia lipoprotein HDL, a w niektórych także zmniejszenie stężenia lipoprotein LDL oraz cholesterolu całkowitego. Obserwowano także zahamowanie powstawania utlenionych lipoprotein LDL, które przyczyniają się do rozwoju blaszek miażdżycowych . 

Badacze zanotowali także pozytywny wpływ winogron na hamowanie agregacji płytek krwi, o której wiadomo że sprzyja rozwojowi m.in. choroby wieńcowej. Potencjalnie, winogrona mogą również przyczyniać się do obniżania wartości ciśnienia tętniczego. Taki efekt zaobserwowano głównie w przypadku chorych z już stwierdzonym nadciśnieniem. Potrzeba zatem większej ilości badań, aby móc te wyniki przełożyć na zdrową populację . 

Winogrona zmniejszają ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2

Polifenole znajdujące się w winogronach mają udowodniony pozytywny wpływ na hamowanie rozwoju cukrzycy typu 2. Wpływają one na zmniejszenie oporności tkanek na insulinę, hamują powstawanie zaawansowanych produktów glikacji, chronią przed hiperglikemią, a także osłabiają procesy zapalne i oksydacyjne, które biorą udział w rozwoju cukrzycy .

Badania przeprowadzane na przestrzeni lat dowiodły, że spożycie suplementów z winogron (a także umiarkowanych ilości czerwonego wina) nie tylko obniża ryzyko zapadnięcia na cukrzycę typu 2. Dodatkowo, może poprawiać tolerancję glukozy oraz stężenie hemoglobiny glikowanej u osób z już występującymi problemami z gospodarką węglowodanową .

Warto jednak pamiętać, że wspomniane pozytywne efekty nie dotyczą winogron samych w sobie, które ze względu na dużą zawartość cukrów prostych, powinny być ograniczane w diecie osób z cukrzycą.

Winogrona mają właściwości przeciwnowotworowe

Nowotwory wiążą się z niekontrolowanymi podziałami oraz namnażaniem się zmutowanych komórek. Naukowcy od wielu lat badali wpływ ekstraktów z winogron na komórki rakowe, zarówno in vitro, jak i na zwierzętach laboratoryjnych. Jak się okazuje, polifenole zawarte w tych owocach, mają zdolność hamowania namnażania się komórek różnych nowotworów. Zachodzi to na drodze wielu mechanizmów, np.:

• tłumienia wytwarzania białek onkogennych,
• hamowania cyklu podziału komórkowego,
• hamowania procesu angiogenezy, czyli tworzenia naczyń krwionośnych, zaopatrujących guza, 
• indukowania apoptozy, czyli śmierci zmutowanych komórek .

Winogrona - przeciwwskazania

Mimo posiadania wielu prozdrowotnych właściwości, winogrona nie są wskazane dla każdego. W szczególności na ich spożycie powinny uważać osoby:

• mające stwierdzoną alergię - ponieważ kontakt z alergenem może doprowadzić do gwałtownej reakcji organizmu, a nawet do wstrząsu anafilaktycznego,
• mające zaburzenia gospodarki węglowodanowej - winogrona zawierają dużo cukrów prostych, dlatego należy je spożywać w niewielkich ilościach i najlepiej jako element pełnowartościowego posiłku,
• kobiety w III trymestrze ciąży - istnieją doniesienia naukowe, że nadmiar polifenoli w diecie kobiety ciężarnej może doprowadzić do wady serca u dziecka. Nie oznacza to jednak konieczności całkowitej rezygnacji ze spożycia winogron, a jedynie zachowania umiaru.