Dzika róża

Dzika róża występuje na całym świecie. Choć jej owoce można jeść na surowo, z reguły wykorzystywana jest do produkcji różnorodnych przetworów, produktów spożywczych i kosmetyków. W Europie dużą popularnością cieszą się soki oraz herbata z dzikiej róży, zaś na Bliskim Wschodzie owoce przerabiane są na dżemy i marmolady. Szwedzi z owoców dzikiej róży gotują nyponsoppę - tradycyjną, jesienną zupę.

Zmielony proszek z dzikiej róży dodawany jest do suplementów diety (m.in. na stawy, skórę i odporność). Z kolei olejek z dzikiej róży to częsty składnik kosmetyków, zapobiegających starzeniu się skóry.

Dzika róża - wartości odżywcze

Dzika róża składa się w 59,4% z wody, 38,7% z węglowodanów, 1,6% z białka i 0,3% z tłuszczu.

Wartości odżywcze w przeliczeniu na jedną szklankę owoców dzikiej róży (127g):

• Kalorie - 206 kcal
• Białko - 2,03 g
• Tłuszcz - 0,4 g
• Węglowodany - 48,5 g
  • Cukry proste - 3,28 g
  • Błonnik pokarmowy - 30,6 g (109% RWS)

Dzika róża zawiera dużo błonnika pokarmowego

Szklanka surowych owoców dzikiej róży dostarcza aż 30,6 g błonnika pokarmowego co w 100% pokrywa zalecane dzienne spożycie na ten składnik.

Niemniej jednak dzika róża spożywana jest głównie w formie przetworzonej (w postaci soków, dżemów, herbat). Przetwory te zawierają małe lub śladowe ilości błonnika pokarmowego.

Dzika róża dostarcza umiarkowanych ilości kalorii i ma niski indeks glikemiczny (IG)

Wartość energetyczna 100 g dzikiej róży wynosi 162 kcal. Jedna szklanka świeżych owoców (127 g) dostarcza 206 kcal. W związku z tym, dzika róża jest owocem o średniej kaloryczności.

Indeks glikemiczny dla dzikiej róży jest niski i wynosi 25 (IG = 25) .

Warto jednak pamiętać, że dzika róża spożywana jest głównie w formie soku, który nie zawiera błonnika pokarmowego. Indeks glikemiczny dla soku z dzikiej róży wzbogaconego w fermentowane płatki owsiane oraz probiotyki kształtuje się na poziomie 62 (IG = 62). Z kolei ładunek glikemiczny dla tego samego soku wynosi 16 (ŁG = 16) . Oznacza to, że wzbogacany sok z dzikiej róży posiada średni indeks i ładunek glikemiczny. Jak dotąd nie zbadano tych parametrów dla czystego soku z dzikiej róży.

Dzika róża - witaminy i składniki mineralne

Dzika róża zawiera olbrzymie ilości witaminy C

Zarówno surowe owoce dzikiej róży, jak i otrzymywany z nich sok, stanowią doskonałe źródło witaminy C. Jedna szklanka owoców zawiera aż 541 mg witaminy C, co pokrywa zalecane dzienne spożycie w 676%. W 100 ml soku z dzikiej róży znajduje się 450 mg witaminy C, co stanowi 562% naszego dobowego zapotrzebowania.

Witamina C spełnia wiele funkcji w organizmie, m.in.:

• wpływa na produkcję kolagenu i w związku z tym na stan skóry,
• zwiększa przyswajanie żelaza,
• jest silnym przeciwutleniaczem, chroniącym przed szkodliwym wpływem wolnych rodników,
• zmniejsza ryzyko chorób układu krążenia i niektórych nowotworów,
• zwiększa poziom mineralizacji kości i zapobiega ich złamaniom.

Zawartość witamin w jednej szklance surowych owoców dzikiej róży (127g):

• Witamina C - 541 mg (676% RWS)
• Witamina E - 7,42 mg (62% RWS)
• Witamina K - 32,9 µg (44% RWS)
• Witamina A - 276  µg (34% RWS)
• Kwas pantotenowy - 1,02 mg (17% RWS)
• Ryboflawina - 0,211 mg (15% RWS)
• Niacyna - 1,65 mg (10% RWS)

Dzika róża dostarcza sporych ilości manganu

Jedna szklanka surowych owoców z dzikiej róży jest źródłem 1,3 mg manganu. Taka ilość pozwala pokryć dzienne zapotrzebowanie dorosłego człowieka w 65%.

Mangan, jako pierwiastek niezbędny do życia, bierze udział w wielu procesach, zachodzących w organizmie:

• zmiata wolne rodniki,
• bierze udział w metabolizmie węglowodanów i lipidów,
• wpływa korzystnie na budowę kości,
• odgrywa istotną rolę w krzepnięciu krwi.

Zawartość składników mineralnych w jednej szklance surowych owoców dzikiej róży (127g):

• Mangan - 1,3 mg (65% RWS)
• Potas - 545 mg (27% RWS)
• Wapń - 215 mg (27% RWS)
• Magnez - 87,6 mg (23% RWS)
• Miedź - 0,144 mg (14% RWS)
• Fosfor - 77,5 mg (11% RWS)
• Żelazo - 1,35 mg (10% RWS)

Dzika róża - składniki aktywne

Dzika róża zawiera związki bioaktywne:

• karotenoidy (likopen i beta-karoten), czyli substancje barwnikowe o silnym działaniu przeciwutleniającym ,
• liczne przeciwutleniacze (m.in. kwercetynę, katechiny, kwas elagowy, kwasy fenolowe), które wspierają organizm w walce ze stresem oksydacyjnym i chorobami przewlekłymi ,
• galaktolipidy o działaniu przeciwzapalnym i przeciwnowotworowym ,
• tilirozyd, czyli flawonoid o właściwościach przeciwzapalnych i antyoksydacyjnych, zwiększający metabolizm tłuszczów  .

Dzika róża - właściwości

Dzika róża zmniejsza ból stawów

Przegląd trzech badań klinicznych z 2008 roku wykazał, że doustne stosowanie proszku z dzikiej róży przez osoby z chorobą zwyrodnieniową stawów przyczynia się do złagodzenia bólu . Wnioski te potwierdza kolejna metaanaliza, obejmująca 15 badań klinicznych z udziałem 1504 pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów . 

Przegląd uwzględniający 24 badania, wskazuje, że podaż preparatów z dzikiej róży może złagodzić ból stawów poprzez działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Wspomniany efekt farmakologiczny wynika z synergistycznego oddziaływania wielu związków aktywnych bilogicznie, w tym kwasów fenolowych, galaktolipidów, terpenoidów i karotenoidów .

Dzika róża wspomaga utratę masy ciała

Badania na zwierzętach wykazały, że ekstrakt z dzikiej róży sprzyja zmniejszeniu ilości tłuszczu trzewnego i hamuje przyrost masy ciała .

Działanie to zostało również potwierdzone w wysokiej jakości badaniu klinicznym na osobach z nadwagą. Zaobserwowano, że 12 - tygodniowa suplementacja tabletek, zawierających 100 mg ekstraktu z dzikiej róży, spowodowała znaczące zmniejszenie tkanki tłuszczowej trzewnej (zlokalizowanej w jamie brzusznej) oraz spadek masy ciała w porównaniu do grupy otrzymującej placebo .

Dzika róża wpływa korzystnie na serce

W 6 - tygodniowym badaniu z udziałem 31 otyłych osób wykazano, że codzienne picie owocowego napoju, zawierającego 40 gramów proszku z dzikiej róży wpływa korzystnie na takie parametry jak profil lipidowy i ciśnienie krwi. W porównaniu z napojem kontrolnym, nastąpiło znaczne obniżenie ciśnienia skurczowego krwi, poziomu cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu frakcji LDL (tzw. "zły" cholesterol). Nie zaobserwowano natomiast wpływu takiej interwencji na masę ciała, rozkurczowe ciśnienie krwi, poziom cholesterolu HDL, poziom glukozy, triglicerydy czy markery stanu zapalnego .

Ocena ostatecznego wpływu dzikiej róży na układ krążenia z pewnością wymaga przeprowadzenia większej ilości badań z udziałem ludzi.

Dzika róża wspiera kondycję skóry

Olejek otrzymywany z nasion dzikiej róży zawiera duże ilości NNKT (niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych), z czego przeważające ilości stanowią kwas linolowy (36 - 55%), kwas alfa - linolenowy (17 - 27%) i kwas oleinowy (15 - 22%). Oprócz tego w olejku z dzikiej róży obecne są liczne antyoksydanty (tokoferole, karotenoidy, kwasy fenolowe). Wspomniane substancje, w połączeniu z wysoką zawartością witaminy C, wykazują korzystne działanie w łagodzeniu stanów zapalnych skóry i chronią skórę przed szkodliwym wpływem promieniowania UV, zanieczyszczeń czy dymu papierosowego .

W 8 - tygodniowym badaniu klinicznym zaobserwowano, że spożycie 3 mg proszku z dzikiej róży na dzień doprowadziło do znaczącego zmniejszenia zmarszczek, a także poprawy nawilżenia i elastyczności skóry. Naukowcy twierdzą, że ten przeciwstarzeniowy efekt związany jest z korzystnym profilem kwasów tłuszczowych i wysoką zawartością witaminy C w dzikiej róży .

Na podstawie badania na zwierzętach zauważono, że olej z dzikiej róży może przyspieszać gojenie ran i łagodzić blizny . Jednak, aby wyciągnąć ostateczne wnioski w tym temacie, konieczne jest przeprowadzenie badań z udziałem ludzi.

Dzika róża wspiera odporność

Owoce dzikiej róży są doskonałym źródłem witaminy C, która bierze udział w wielu procesach związanych z odpornością . Równie istotna jest wysoka zawartość polifenoli, witaminy E i A .

Na tej podstawie można wnioskować, że dzika róża jest produktem wspierającym system immunologiczny człowieka. Choć tezę tą potwierdzają badania na zwierzętach , nadal brakuje takich prac w odniesieniu do ludzi.

Dzika róża zapobiega niedokrwistości

Witamina C zwiększa przyswajalność żelaza z produktów pochodzenia roślinnego .

Z tego względu dodatek przetworów z dzikiej róży do diety osób z niedokrwistością, może skutecznie wspomagać terapię tej jednostki chorobowej.

Dzika róża wzmacnia kości

Owoce dzikiej róży są źródłem wielu składników pokarmowych, wspierających zdrowie kości.

Wykazano, że zarówno witamina C jak i K zwiększają mineralizację kości oraz zmniejszą ryzyko złamań . Istotne znaczenie w profilaktyce osteoporozy wykazują także wapń, potas, magnez, czy karotenoidy obecne w dzikiej róży .

Dzika róża - przeciwwskazania

Surowe owoce dzikiej róży wydają się być bezpiecznym produktem. Jak dotąd nie odnotowano skutków ubocznych, będących wynikiem ich spożycia.

Z uwagi na wysoką zawartość witaminy C, szczególną ostrożność i umiar powinny zachować osoby:

• z nawracającymi kamieniami nerkowymi, z uwagi na zwiększone ryzyko powstawania kamieni nerkowych szczawianowych ,
• z hemochromatozą, anemią sierpowatą i talasemią ponieważ witamina C zwiększa wchłanianie żelaza i może zaostrzać przebieg chorób ,
• z niedoborem dehydrogenazy glukozo - 6 - fosforanowej, ponieważ nadmiar witaminy C może doprowadzić do rozpadu krwinek czerwonych .