Daktyle

Daktyle to jedna z najstarszych roślin uprawianych na świecie. Szacuje się, że owoce są wykorzystywane w żywieniu od ponad 6000 lat . Daktyle były tradycyjnym lekiem na wiele dolegliwości, takich jak zaburzenia pracy jelit i żołądka, gorączka, obrzęki, rany i zapalenie oskrzeli .

Daktyle to owoce, które można spożywać w wersji świeżej lub suszonej. Mają ponad 2000 odmian. Dominujące to Deglet Noor, Medjool, Barhee, Halawy, Hayany, Khadrawy, Zahidi. Natomiast najważniejsze i najczęściej wykorzystywane na rynku światowym to Medjool i Barhee .

W zależności od odmiany nieznacznie różnią się ilością składników odżywczych.

Daktyle - wartości odżywcze

Daktyle (medjool) zawierają 75% węglowodanów, 21,3% wody, 1,8 % białka oraz 0,2% tłuszczu.

Wartości odżywcze w przeliczeniu na 4 daktyle odmiany Medjool (100 g): 

• Kalorie - 277 kcal
• Białko - 1,81 g
• Tłuszcz - 0,15 g
• Węglowodany - 75 g
• Cukry proste - 66,5 g
• Błonnik pokarmowy - 6,7 g 

Daktyle są bogatym źródłem błonnika pokarmowego

Cztery daktyle odmiany Medjool (100 g) zawierają 6,7 g błonnika co stanowi 26,8% dziennego zalecanego spożycia. 

Główną frakcją błonnika pokarmowego w daktylach jest błonnik nierozpuszczalny. Stanowi on 84-94% całkowitego błonnika, a rozpuszczalny 6-18% . Błonnik pokarmowy nierozpuszczalny to składnik odporny na trawienie przez enzymy pokarmowe obecne w organizmie człowieka .

Błonnikowi przypisuje się pozytywny wpływ na zdrowie. Wykazuje korzystne działanie na poziom cholesterolu i glikemię, ale też na perystaltykę jelit. Zmniejsza ryzyko zaparć, wzdęć, czy chorób serca. Wpływa też na równowagę pH jelit . Może powodować zmniejszenie apetytu i w konsekwencji obniżenie ryzyka otyłości .

Daktyle są wysokokaloryczne i mają niski indeks glikemiczny (IG)

Daktyle dostarczają dużo kalorii bo 4 sztuki odmiany Medjool dostarczają aż 277 kcal/100 g. Świeże daktyle mają niski indeks glikemiczny, który wynosi 43-54 (IG = 43-54) .

Daktyle - witaminy i składniki mineralne

Zawartość witamin w 4 daktylach odmiany Medjool (100 g):

• Witamina B6 - 0,249 mg (15,1% RWS)
• Kwas pantotenowy - 0,805 mg (11,4% RWS)
• Niacyna - 1,61 mg (8,6% RWS)
• Kwas foliowy - 15 µg (6,4% RWS)
• Witamina A - 7 µg (5,95% RWS)
• Tiamina - 0,05 mg (3,9% RWS)
• Ryboflawina - 0,06 mg (3,6% RWS)
• Witamina K - 2,7 µg (3,1% RWS) 

Daktyle są źródłem miedzi

Daktyle (4 szt., 100 g) są dobrym źródłem miedzi dostarczając 0,36 mg czyli 30,6% zalecanego dziennego spożycia. Miedź ma korzystne działanie na organizm:

• bierze udział w metabolizmie żelaza
• zapobiega anemii
• wpływa na mineralizację kości
• zmniejsza ryzyko osteoporozy
• wpływa na krzepnięcie krwi, regulację ciśnienia krwi i pracę serca
• chroni przed uszkodzeniami oksydacyjnymi
• wspomaga działanie układu odpornościowego

Daktyle są bogatym źródłem potasu

Daktyle mają dużo potasu bo w zaledwie 4 sztukach Medjool (100g) znajduje się 696 mg czyli 29,6% dziennej zalecanej porcji. Potas ma szereg korzyści dla organizmu:

• obniża ciśnienie tętnicze krwi
• zmniejsza ryzyko występowania udaru mózgu, chorób serca i kamicy nerkowej
• zapewnia równowagę kwasowo-zasadową i wodno-elektrolitową
• wpływa na skurcze mięśni i funkcjonowanie komórek nerwowych 

Zawartość składników mineralnych w 4 daktylach odmiany Medjool (100 g):

• Miedź - 0,36 mg (30,6% RWS)
• Potas - 696 mg (29,6% RWS)
• Mangan - 0,296 mg (12,6% RWS)
• Magnez - 54 mg (12,2% RWS)
• Fosfor - 62 mg (7,5% RWS)
• Wapń - 64 mg (6,8% RWS)
• Żelazo - 0,9 mg (5,5% RWS)
• Cynk - 0,44 mg (3,7% RWS) 

Daktyle - składniki aktywne

Daktyle, spośród przeciwutleniaczy, najwięcej zawierają: karotenoidów, głównie luteiny i beta-karotenu . 

Miąższ owocu daktyli zawiera też polifenole, tj. kwercetynę i kempferol .

Główne kwasy fenolowe w daktylach to kwas kawowy, salicylowy, wanilinowy, protokatechowy, ferulowy, galusowy, synapowy, syryngowy, p - kumarowy i kwas chlorogenowy. Kwasy fenolowe uważane są za skuteczne przeciwutleniacze, ponieważ wychwytują i zmiatają wolne rodniki .

Daktyle zawierają fitosterole, ale i fitoestrogeny, które mogą wiązać receptory estrogenowe.

W zależności od odmiany daktyli mogą występować różnice w ilości tych związków.

Daktyle - właściwości

Daktyle są dobrym źródłem energii dla sportowców

Daktyle zawierają cukry proste - fruktozę i glukozę. Zostają one od razu wchłonięte przez organizm dlatego też są dobrym źródłem energii przed, jak i po treningu. Daktyle uzupełniają glikogen w mięśniach. Ponadto obecność potasu również sprzyja osobom aktywnym. Potas wskazany jest osobom po ciężkich wysiłkach ze względu na regulację wodno-elektrolitową .

Daktyle mają działanie przeciwnowotworowe

Miąższ owocu daktyli zawiera polifenole, takie jak kwercetyna i kemferol. Te związki bioaktywne pozbywają się wolnych rodników i dezaktywują rakotwórcze metabolity oraz zatrzymują cykl komórkowy . Daktyle mają obiecujące działanie cytotoksyczne. Wywołują i niszczą komórki przez apoptozę. Hamują wzrost i rozmnażanie komórek raka płaskonabłonkowego jamy ustnej.

Wykazano, że 50 mg/ml ekstraktu z miąższu daktyla zmniejszyła żywotność komórek HSC-2. Po 24 godzinach do 15,6%, po 48 godzinach do 5,9%, a po 72 godzinach spadła do 2,9% .  Oznacza to, że daktyle mają znaczącą aktywność cytotoksyczną i antyproliferacyjną przeciwko komórkom HSC-2. Dzięki temu uznano daktyle za potencjał przeciwnowotworowy. Potwierdzeniem na to są też zmiany morfologiczne tj. kurczenie się jądra, pęcherzykowanie błony komórkowej i zmniejszenie liczby komórek .

Daktyle mają właściwości wyłapywania substancji mutagennych i kancerogennych w organizmie człowieka. Skutkiem czego mogą mieć działanie chemoprewencyjne chroniące przed rakiem trzustki , endometrium, piersi , prostaty, jelita grubego , okrężnicy i płuc .

Daktyle zmniejszają ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego

Daktyle mogą ograniczać wchłanianie cholesterolu z pożywienia. Wykazano, że ekstrakt z daktyli hamował utlenianie LDL, a większość badanych ekstraktów z daktyli stymulowało również usuwanie cholesterolu z makrofagów. Jest to związane z wysoką zawartością polifenoli w tych owocach. W ten sposób daktyle mogą chronić przed rozwojem miażdżycy, a także zapobiegać chorobie wieńcowej, zawałowi serca i udarowi mózgu .

Daktyle mogą mieć działanie antybakteryjne i przeciwgrzybicze

Związki fenolowe zawarte w daktylach chronią organizm przed drobnoustrojami .

Badacze wykazali, że różne odmiany daktyli mogą mieć silne działanie przeciwbakteryjne przeciwko Staphylococcus aureus, Streptococcus pyogenes i Pseudomonas aeruginosa . 

Polifenole zawarte w daktylach mogą przeciwdziałać drobnoustrojom i różnym szczepom chorobotwórczym. Naukowcy zauwazyli, że że ekstrakty polifenolowe z różnych odmian daktyli hamują wzrost grzybni w szczepach Candida albicans i Aspergillus niger .

Daktyle wspomagają gojenie się ran

Właściwości antyoksydacyjne daktyli sprawiają, że mogą one wspomagać proces gojenia się tkanek w miejscu ran. Eksperci zauważyli, że sok z daktyli przyspiesza proliferację komórek, a to przyczynia się do gojenia ran szybciej o ponad 30%. Wpływ na to mają związki fenolowe i flawonoidy zawarte w daktylach .

Daktyle - przeciwwskazania

Daktyle są silnym alergenem i mogą wywoływać reakcje alergiczne w postaci wysypki .

Suszone daktyle nie są zalecane osobom chorującym na cukrzycę.