Karob

Co to jest karob?

Karob to wiecznie zielone drzewo należące do rodziny bobowatych (Fabaceae, Leguminosae), znane również pod takimi nazwami jak szarańczyn strąkowy, drzewo karobowe, chleb świętojański, drzewo chlebowca świętojańskiego i ceratonia. Drzewo karobowe rośnie w suchych i półsuchych regionach basenu Morza Śródziemnego. Daje jadalne owoce, które mają postać brązowo - fioletowych, skórzastych strąków z licznymi nasionami . 

Owoce szarańczynu strąkowego można jeść na surowo jako przekąskę. Jednak zdecydowanie częściej wykorzystuje się je w przemyśle spożywczym do produkcji:

• proszku karobowego (znanego pod nazwą karob), który ma brązowy kolor, lekko słodki smak i aromat przypominający czekoladę; otrzymuje się go na skutek zmielenia wysuszonych strąków bez nasion,
• mączki chleba świętojańskiego (gumy karobowej), która występuje w postaci białego lub kremowego proszku praktycznie pozbawionego zapachu; pozyskuje się ją z bielma samych nasion i jest wykorzystywana w produkcji żywności jako substancja zagęszczająca i stabilizująca (E410), 
• melasy karobowej - ciemnobrązowego, gęstego, słodkiego płynu, stanowiącego dobry zamiennik dla cukru, miodu i innych słodkich syropów; produkowana jest ze strąków,
• soku o nazwie kaftan, który stosuje się w produkcji konserw owocowych i alkoholi.

Karob a mączka chleba świętojańskiego

Karob to nie to samo mączka chleba świętojańskiego, choć w internecie bardzo często można znaleźć tego typu informacje. Tak naprawdę są to dwa inne produkty o różnych wartościach odżywczych, właściwościach i zastosowaniach.

Mączka chleba świętojańskiego (guma karobowa, E410) pozyskiwana jest z samych nasion występujących w owocach szarańczynu strąkowego. Pod względem budowy chemicznej jest polisacharydem (galaktomannanem) zaliczanym do rozpuszczalnego błonnika pokarmowego. Z kolei karob to proszek produkowany ze strąków drzewa karobowego z wyłączeniem nasion. Zawiera spore ilości polifenoli, węglowodanów, błonnika nierozpuszczalnego, białka i niewiele tłuszczu.

Karob- wartości odżywcze

Strąki drzewa karobowego składają się przede wszystkim z sacharozy (ok. 50%) i nierozpuszczalnego błonnika pokarmowego (40%) w postaci głównie celulozy, hemicelulozy i ligniny. Pozostałe węglowodany (m.in. glukoza, fruktoza, maltoza, rafinoza, werbaskoza) występują w dużo niższych stężeniach .

Proszek karobowy jest ubogi w tłuszcz (0,2 - 1%) i białko (białko znajduje się głównie w nasionach owoców drzewa karobowego, które nie są wykorzystywane do produkcji karobu). Jest natomiast dobrym źródłem składników mineralnych (miedzi, potasu, wapnia, fosforu, żelaza i magnezu)

Wartości odżywcze w przeliczeniu na porcję 2 łyżeczek karobu (12 g) :

Wartości odżywcze
Kalorie		26,64 kcal
Białko		0,55 g
Tłuszcz		0,08 g
Węglowodany		10,67 g
Cukry		5,89 g (1 łyżeczka)
Błonnik pokarmowy		4,78 g (18% RWS)
Składniki mineralne
Miedź	0,07 mg (7% RWS)	Wapń	41,76 mg (5% RWS)
Potas	99,24 mg (5% RWS)	Żelazo	0,35 mg (3% RWS)
Magnez	6,48 mg (3% RWS)	Selen	5,3 μg (1% RWS)

Karob cechuje się dużą zawartością polifenoli (m.in. kwas galusowy, kwas ferulowy, mirycetyna, kwercetyna, katechiny, galotaniny, garbniki), które determinują jego wysoki potencjał antyokdysacyjny i przeciwzapalny .

Indeks glikemiczny proszku karobowego wynosi 39 (IG - 39), zaś ładunek glikemiczny równa się 10 (ŁG = 10)  .

Czy karob jest zdrowy?

Karob to zdrowy i wartościowy produkt, który warto włączyć do swojej diety. Jako doskonałe źródło błonnika pokarmowego może uregulować pracę jelit i zmniejszyć ryzyko zaparć. Składniki aktywne występujące w karobie przyczyniają się do obniżenia poziomu cholesterolu i wpływają pozytywnie na układ krążenia. Karob cechuje się silnymi właściwościami antyoksydacyjnymi, dzięki czemu wspomaga organizm w walce z wolnymi rodnikami i stresem oksydacyjnym.

Karob obniża poziom cholesterolu

Liczne badania na zwierzętach i z udziałem ludzi wykazały, że karob wpływa w pozytywny sposób na parametry profilu lipidowego i może stanowić skuteczny sposób na profilaktykę i wspomaganie terapii hiperlipidemii . Właściwość ta wynika z wysokiej zawartości polifenoli oraz nierozpuszczalnego błonnika pokarmowego w strąkach karobu i w otrzymywanym z nich proszku .

Codzienne spożycie 15 g błonnika ze strąków chleba świętojańskiego przez 6 tygodni skutkowało redukcją poziomu cholesterolu LDL o 2,2%, a także triglicerydów o 4,5% .

W innym badaniu z udziałem osób z hipercholesterolemią zaobserwowano, że 4 - tygodniowa suplementacja bogatego w polifenole nierozpuszczalnego błonnika z karobu (4 g dwa razy dziennie) przyczyniła się do obniżenia poziomu cholesterolu całkowitego o 6,1%, cholesterolu LDL o 8,9% i triglicerydów o 23,4% w porównaniu do wartości wyjściowych .

Karob może wspomagać odchudzanie

W badaniu z udziałem 50 zdrowych osób zaobserwowano, że spożycie 40 g przekąski na bazie chleba świętojańskiego przyczyniło się do znacznego zwiększenia poczucia sytości i zmniejszenia ilości przyjmowanego pokarmu, kalorii oraz samych węglowodanów w ciągu kolejnych 24 godzin. Osoby, które spożyły karob odczuwały mniejszą chęć jedzenia i podjadania między posiłkami.

Efekty te porównywano do spożycia 40 g czekoladowego ciastka. Obie przekąski zawierały takie same ilości kalorii oraz makroskładników - różnica wynikała jedynie z zawartości błonnika pokarmowego i cukrów prostych. Przekąska z karobu zawierała 14,5 g błonnika w 100 g i 24 g cukrów w 100 g, zaś ciasto czekoladowe dostarczało 4,9 g błonnika/100 g i 36,4 g cukrów/100 g .

Czy karob obniża poziom glukozy?

Karob z jednej strony zawiera dużo sacharozy, z drugiej zaś jest doskonałym źródłem nierozpuszczalnego błonnika pokarmowego. W efekcie karob posiada niski indeks i ładunek glikemiczny, stąd można uznać go za produkt odpowiedni na diecie cukrzycowej. Dodatkowym atutem karobu jest wysoka zawartość inozytolu, który przyczynia się do obniżenia poziomu glukozy we krwi i zwiększenia wrażliwość tkanek na insulinę .

Badania na zwierzętach potwierdzają pozytywny wpływ karobu na gospodarkę węglowodanową organizmu. Jak dotąd przeprowadzono nieliczne badania z udziałem ludzi, a te które zostały opublikowane dostarczają mieszane wyniki. Dwa badania kliniczne wykazały, że podaż błonnika z chleba świętojańskiego razem z roztworem wodno - glukozowym powoduje wzrost poposiłkowego poziomu glukozy i insuliny, co świadczy o pogorszeniu kontroli glikemii .

Czy karob wspomaga terapię biegunki?

Karob był od wieków wykorzystywany do leczenia biegunek. Właściwość ta jest związana z wysoką zawartością garbników w strąkach drzewa karobowego.

W kilku starych badaniach z udziałem dzieci potwierdzono wysoką skuteczność produktów otrzymywanych z karobu (soku i proszku) w skróceniu czasu trwania ostrej biegunki indekcyjnej . Brakuje aktualnych danych, które oceniłyby skuteczność karobu w leczeniu biegunki.

Karob - przeciwwskazania

Karob jest produktem w pełni bezpiecznym i może być spożywany przez wszystkie grupy wiekowe, w tym małe dzieci. Po karob mogą sięgać także kobiety w ciąży i karmiące piersią.

Spożycie zbyt dużych ilości karobu - z uwagi na wysoką ilość błonnika pokarmowego - może prowadzić do wzdęć i produkcji nadmiernej ilości gazów.

Na nadmiar karobu w diecie powinny uważać osoby z cukrzycą.

Czym różni się karob od kakao?

Karob przypomina wizualnie tradycyjne kakao, jednak różni się od niego pod względem wartości odżywczych. W przeciwieństwie do kakao, karob nie zawiera kofeiny i teobrominy - dwóch naturalnych psychostymulantów. Jest także produktem hipoalergicznym (uczula bardzo rzadko), dzięki czemu stanowi doskonały zamiennik dla kakao na diecie alergików. W karobie nie występuje także kwas szczawiowy, który może ograniczać wchłanianie niektórych składników mineralnych.

Karob w porównaniu do kakao zawiera dużo mniej kalorii i tłuszczu (1 łyżka karobu = 26,64 kcal i 0,08 g tłuszczu, 1 łyżka kakao = 46 kcal i 2,2 g tłuszczu), stąd może być chętniej wybierany przez osoby na diecie niskokalorycznej. Karob rozpuszczony w mleku posiada naturalnie słodki smak, dzięki czemu nie ma konieczności dosładzać go dodatkowo cukrem, co często ma miejsce w przypadku lekko gorzkiego kakao.

Jak jeść karob?

Karob można jeść na surowo. Posiada on delikatny, słodki smak i czekoladowy zapach. Karob w postaci proszku można dodawać wszędzie tam, gdzie zwyczajowo używa się kakao, a więc do:

• koktajli,
• deserów,
• kremów i musów,
• placków i naleśników,
• owsianek, jaglanek, domowej granoli,
• ciast i ciasteczek,
• czekoladowych past kanapkowych,
• polew.

Karob dodaje się do potraw w takiej samej ilości jak kakao.

Gdzie kupić karob?

Karob można kupić bez problemu w sklepach ze zdrową żywnością i przez internet. Coraz częściej jest dostępny także w dużych supermarketach.

Cena za karob zawiera się w przedziale 13 - 22 zł za kilogram.