Karczoch

  • dr Bartosz Kulczyński

    autor:

    dr Bartosz Kulczyński

    Dietetyk

    Dietetyk, doktorant na Wydziale Nauk o Żywności i Żywieniu, współzałożyciel Fundacji Dietoterapii i Promocji Zdrowia „Kierunek-Zdrowie”.

Karczoch

Ostatnia aktualizacja: 19 czerwca 2023

  • Pisząc ten artykuł, korzystaliśmy z:
  • 7źródła
  • 13badań

Karczoch zwyczajny (Cynara scolymus) to roślina z rodziny astrowatych (Asteraceae), uprawiana głównie w basenie Morza Śródziemnego, która jest uznawana za warzywo.

Wpływ na zdrowie:

Pozytywny

Nazwa:

Karczoch

Alternatywne nazwy:

Artichoke

Grupa:

Suplementy diety

Warzywa

Bogaty w:

Cynaryna (kwas 1,5-kawoilochinowy)

Właściwości:

Obniżanie poziomu cholesterolu i triglicerydów we krwi, łagodzenie niestrawności, wspomaganie pracy wątroby, redukcja stężenia glukozy we krwi, słabe działanie obniżające ciśnienie krwi, silne właściwości przeciwutleniające.

Przeciwwskazania:

Nie zaleca się stosowania przez kobiety ciężarne i karmiące piersią.

 


W pigułce

  • Karczoch w formie ekstraktu z liści jest sprzedawany jako suplement diety i wykorzystywany w obniżaniu stężenia cholesterolu we krwi
  • Preparaty z karczochem wydają się być skuteczne w łagodzeniu niestrawności (dyspepsji) i wspomaganiu zdrowia wątroby u osób chorych
  • Karczoch jest źródłem polifenoli i wykazuje silne działanie przeciwutleniające, wykazując zdolność do zmiatania wolnych rodników
  • Karczoch może przyczyniać się do obniżenia stężenia glukozy we krwi i nieznacznej redukcji ciśnienia tętniczego u osób z nadciśnieniem
  • Karczoch jest ogólnie bezpieczny dla zdrowia. U pojedynczych osób może wywoływać jedynie delikatne dolegliwości (np. wzdęcia)
  • Ze względu na brak badań dotyczących wpływu karczocha na zdrowie kobiet ciężarnych i karmiących piersią, nie zaleca się stosowania preparatów z karczochem u tych osób
  • Ekstrakty z liści karczocha wykazują działanie prozdrowotne w dawkach ok. 400-1920 mg na dzień
  • Kupując preparat z karczochem należy zwrócić uwagę na standaryzację - zawartość składnika aktywnego - cynaryny, której powinno być najlepiej ok. 10%

Co to jest karczoch?

Karczoch zwyczajny to warzywo, którego jadalną część stanowi główka (pąk kwiatowe) pozbawiona liści. Jest szczególnie popularny w krajach śródziemnomorskich. W krajach zachodnich bardzo często jest spożywany karczoch hiszpański (Cynara cardunculus), określany również jako kard.

Karczoch jest uważany za jedno z najstarszych warzyw uprawnych na świecie. Był szeroko stosowany przez starożytnych Egipcjan, Greków i Rzymian. Liście karczocha wykorzystywano przede wszystkim jako środek żółciopędny i moczopędny.

Karczoch jest również składnikiem wielu suplementów diety, w których występuje zwykle w formie ekstraktu (wyciągu) z liści.

Jak smakuje karczoch? Charakteryzuje się on nieco cierpkim i gorzkim smakiem z delikatnie wyczuwalną nutą orzechową.

Karczoch – właściwości

Karczoch ma szerokie właściwości lecznicze. Obniża poziom cholesterolu i cukru we krwi. Wspomaga pracę wątroby, łagodzi niestrawność i delikatnie obniża ciśnienie tętnicze. Posiada też silne właściwości przeciwutleniające.

Karczoch jest dobry na wysoki cholesterol

W 2018 roku na łamach renomowanego czasopisma naukowego Critical Reviews in Food Science and Nutrition badacze opublikowali wyniki metaanalizy (analizy wielu badań), które dowiodły, że suplementacja ekstraktem z karczocha może poprawiać gospodarkę lipidową.

Naukowcy wykazali, że stosowanie karczocha przyczynia się do istotnego obniżenia poziomu:

  • Cholesterolu całkowitego (o 17,6 mg/dl)
  • "złego" cholesterolu LDL (o 14,9 mg/dl)
  • Triglicerydów (o 9,2 mg/dl)

Nie stwierdzili oni, aby karczoch miał istotny wpływ na stężenie "dobrego" cholesterolu HDL.

Autorzy opracowania naukowego sugerują, że suplementacja preparatami z karczocha może być skutecznym środkiem stosowanym w celu poprawy profilu lipidowego krwi u osób cierpiących na hiperlipidemię (zaburzenia poziomu cholesterolu).

Pozytywne efekty naukowcy zaobserwowali przy stosowaniu ekstraktu z liści karczocha w dawce 600-1800 mg/dzień przez około 2-3 miesiące.

Karczoch obniża poziom cukru we krwi

Na podstawie dotychczas przeprowadzonych badań z udziałem ludzi można jednoznacznie stwierdzić, że stosowanie ekstraktu z karczocha jest pomocne w obniżaniu stężenia glukozy we krwi. 

Naukowcy wykazali, że suplementacja preparatami z karczocha może redukować poziomu cukru średnio o 5,28 mg/dl.

Dawka ekstraktu z liści z karczocha, przy której badacze zaobserwowali korzystne działanie to 400-600 mg/dzień.

Karczoch posiada siłne właściwości przeciwutleniające

Naukowcy dokonali przeglądu różnych badań naukowych przeprowadzonych na zwierzętach i zaobserwowali, że suplementacja ekstraktem z karczocha zwiększa obronę antyoksydacyjną organizmu.

Odnotowali oni, że spożywanie karczocha wiąże się ze wzrostem poziomu wewnątrzustrojowych przeciwutleniaczy, takich jak:

  • Glutation
  • Dysmutaza ponadtlenkowa
  • Katalaza
  • Peroksydaza glutationowa

Wyniki dostępnych badań jednoznacznie pokazują, że składniki obecne w karczochu mogą skutecznie zapobiegać stresowi oksydacyjnemu, czyli nadmiernej aktywności wolnych rodników, których wysoki poziom w organizmie może powodować wiele różnych chorób cywilizacyjnych.

Karczoch może poprawiać zdrowie wątroby

Istnieją pewne przesłanki naukowe, które wskazują, że preparaty z karczochem mogą wpływać na funkcje wątroby u osób z chorobami tego narządu.

Na podstawie dwóch przeprowadzonych badań z udziałem ludzi cierpiących na niealkoholową stłuszczeniową chorobę wątroby naukowcy zaobserwowali, że stosowanie produktów z karczochem spowodowało:

  • Poprawę przepływu krwi w żyłach wątrobowych
  • Obniżenie aktywności enzymów wąrobowych w surowicy krwi (AST i ALT)
  • Redukcję poziomu cholesterolu i triglicerydów we krwi
  • Obniżenie stężenia bilirubiny całkowitej

Karczoch na niestrawność

Wyniki badań opublikowane do tej pory wskazują, że stosowanie preparatów z karczocha może wspoagać trawienie i łagodzić objawy niestrawności, szczególnie u osób cierpiących na zespół jelita drażliwego (IBS, ang. Irritable Bowel Syndrome).

Autorzy badań odnotowali, że stosowanie karczocha przyczyniło się m.in. do:

  • Normalizacji motoryki przewodu pokarmowego
  • Zmniejszenia wzdęć
  • Złagodzenia bólów brzucha
  • Redukcji skurczów brzucha

Pozytywny wpływ na łagodzenie powyższych symptomów stwierdzono w przypadku stosowania dawki ekstraktu z karczocha na poziomie 640-1920 mg/dzień.

W 2015 roku opublikowano wyniki badania, które pokazały, że korzyści zdrowotne w redukowaniu niestrawności (nudności, uczucia pełności w nadbrzuszu, bólów brzucha i wzdęć) można osiągnąć poprzez jednoczesne stosowanie karczocha i imbiru.

Karczoch a nadciśnienie

Dwa przeprowadzone badania naukowe pokazały, że przyjmowanie produktów z karczochem (ekstraktu lub soku) może w niewielkim stopniu obniżać skurczowe ciśnienie tętnicze krwi.

Oznacza to, że preparaty z karczochem moga wspomóc leczenie u osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze.

Należy jednak podkreślić, że efektywność takiego działania nie była szczególnie wysoka.

Karczoch – wartości odżywcze

Karczoch jest warzywem niskokalorycznym - 100 g produktu dostarcza 47 kcal.

Karczoch składa się głównie z wody (ok. 85%), niewielkiej ilości białka (3,27%), węglowodanów (10,51%) i znikomej ilości tłuszczu (0.15%).

Karczoch dostarcza stosunkowo dużo potasu (370 mg/100 g). Pozostałe składniki mineralne występują w niewielkich ilościach:

Spośród witamin w karczochu najwięcej znajduje się witaminy C - 11,7 mg/100 g. Poziom innych witamin jest raczej niski:

Trzeba zwrócić uwagę, że powyższe dane dotyczą karczocha spożywanego jako warzywo, a nie suplementów diety zawierających wyciąg/ekstrakt z tego surowca.

Karczoch jest źródłem związków bioaktywnych (polifenoli)

W karczochu znajduje się wiele składników aktywnych, które posiadają silne właściwości przeciwutleniające. Należą one głównie do grupy polifenoli.

Najważniejszym związkiem zawartym w karczochu jest cynaryna (kwas 1,5-kawoilochinowy), któremu to karczoch zawdzięcza swoje działanie prozdrowotne.

Poza cynaryną, w karczochu naukowcy zidentyfikowali obecność jeszcze innych polifenoli:

Czy karczoch jest szkodliwy?

Karczoch nie powoduje istotnych skutków ubocznych

Aktualny stan wiedzy wskazuje, że stosowanie karczocha jest bezpieczne dla zdrowia i tylko u niektórych osób może powodować on niewielkie dolegliwości żołądkowo-jelitowe, np. w postaci wzdęć.

Karczoch w postaci warzywa jest bezpieczny dla kobiet w ciąży

Karczoch spożywany jako warzywo nie powoduje działań niepożądanych u kobiet ciężarnych. Jednak dotychczas naukowcy nie zbadali bezpieczeństwa stosowania karczocha w formie suplementów diety w czasie ciąży i laktacji. Ze względu na brak wystarczających danych, stosowanie karczocha (jako suplementu diety) przez kobiety ciężarne i karmiące piersią nie jest zalecane.

Karczoch - jak stosować?

Jak jeść karczocha? Surowego lub np. marynowanego karczocha można spożywać w formie gotowanej, pieczonej, grillowanej i smażonej. Sprawdzi się on jako składnik sałatek, a także jako dodatek do potraw mięsnych i jarskich.

Karczoch bardzo dobrze komponuje się z takimi dodatkami jak: cytryna, sery (np. parmezan), zioła (np. bazylia), pomidory, jaja.

Karczoch jako suplement diety - jak dawkować

Na podstawie dostępnych wyników badań można stwierdzić, że dawka, przy której ekstrakt z liści karczocha wykazuje działanie prozdrowotne to 400-1920 mg/dzień.

W sprzedaży można również spotkać sok z karczocha. Producenci zalecają zwykle spożywać dwa razy dziennie po 25 ml soku (po posiłku).

Gdzie kupić karczocha?

Karczoch dostępny w sprzedaży w Polsce występuje głównie w postaci marynowanej w słoiku. Można go znaleźć w niektórych sklepach spożywczych, a przede wszystkim w sklepach internetowych. Cena to ok. 15-30 zł za jeden słoik.

Karczoch w formie suplementów diety

Głównym składnikiem aktywnym w karczochu, odpowiedzialnym za jego działanie prozdrowotne jest cynaryna (inaczej kwas kawoilochinowy).

Niektóre preparaty z karczochem posiadają tzw. standaryzację składnika aktywnego (cynaryny). Oznacza to, że kupując produkt możemy być pewni, ile w danej kapsułce znajdzie się wspomnianego związku. Dlatego też należy decydować się tylko na takie produkty, które posiadają informację o standaryzacji.

Wybierając preparaty z karczocha należy sugerować się zawartością cynaryny, aby było jej jak najwięcej.

Dostępne na rynku preparaty zawierają zwykle od 2,5 do 10% cynaryny.

Więcej podobnych treści

  • dr Bartosz Kulczyński

    autor:

    dr Bartosz Kulczyński

    Dietetyk

    Dietetyk, doktorant na Wydziale Nauk o Żywności i Żywieniu, współzałożyciel Fundacji Dietoterapii i Promocji Zdrowia „Kierunek-Zdrowie”.


Czy ten artykuł okazał się pomocny?

Oceń wpis i pomóż nam w stworzeniu najlepszego w polskim internecie źródła wiedzy o zdrowiu. Czekamy na Twoje uwagi :)

Dziękujemy za oddany głos!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Cieszymy się, że znalazłeś w tym artykule to, czego szukałeś ;)

Dziękujemy za komentarz!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Dołożymy wszelkich starań aby nasze artykuły były lepsze.

Twoim zdaniem czegoś tu zabrakło?

Daj nam znać, a wspólnie uzupełnimy ten artykuł


Spis badań i źródeł

Pytania i odpowiedzi

  • Jakie działanie lecznicze ma karczoch?

    Spożywanie karczocha może wzmacniać wątrobę i poprawiać trawienie. Karczoch jest też pomocny w obniżaniu stężenia cholesterolu i glukozy we krwi. Może również delikatnie obniżać ciśnienie tętnicze.

Masz pytanie?

Jeśli chciałbyś wiedzieć więcej na ten temat lub wiesz jak uzupełnić artykuł, napisz do nas. Nasi specjaliści udzielą Tobie szybkiej odpowiedzi i przeanalizują proponowane zmiany w treści.

Administratorem Twoich danych osobowych jest vitapedia.pl. Twoje dane posłużą nam wyłącznie do kontaktowania się z Tobą.

Newsletter