Glutation

Co to jest glutation?

Glutation (γ-glutamylocysteinyloglicyna, GSH) to tripeptyd tiolowy - białko zbudowane z trzech aminokwasów: cysteiny, glicyny i kwasu glutaminowego. Biologicznie aktywną częścią cząsteczki jest pochodząca z cysteiny grupa sulfhydrylowa zawierająca siarkę. Glutation występuje naturalnie we wszystkich organizmach zwierzęcych i roślinnych, również w ciele człowieka. Wytwarzany jest głównie przez wątrobę, skąd trafia do każdej komórki ciała .

Naukowcy wykazali, że niezdrowa dieta, toksyny środowiskowe, a także przewlekły stres powodują obniżenie ilości glutationu. Stężenie tego związku zmniejsza się także wraz z wiekiem. Przypuszcza się, że zjawisko to może wpływać na postępujący proces starzenia i zwiększone ryzyko chorób występujących w wieku podeszłym. Zaobserwowano, że niski poziom glutationu występuje m.in. w chorobie Alzheimera, mukowiscydozie, HIV, astmie, raku, czy podczas chemioterapii .

Glutation - właściwości

Glutation jest silnym antyoksydantem

Glutation ma kluczowe znaczenie w walce ze stresem oksydacyjnym. Jako silny zmiatacz wolnych rodników stanowi podstawową obronę antyoksydacyjną organizmu, dzięki czemu zmniejsza ryzyko wielu chorób przewlekłych (m.in. nowotworów, chorób układu krążenia, cukrzycy typu 2).

Glutation wspomaga leczenie cukrzycy

Hiperglikemia, towarzysząca cukrzycy typu 2, wywołuje przewlekły stres oksydacyjny i związane z tym negatywne skutki zdrowotne.

Wysokiej jakości badanie kliniczne wykazało, że 6 - miesięczna suplementacja 500 mg glutationu przyczyniła się do obniżenia poziomu hemoglobiny glikowanej (HbA1c) oraz do wzrostu poziomu insuliny . Wynik te potwierdzają, że glutation może być dobrym uzupełnieniem konwencjonalnego leczenia cukrzycy i zapobiegania jej powikłań.

W mniejszym badaniu naukowcy odnotowali korzystny wpływ suplementacji glutationem (1000 mg dziennie przez 3 tygodnie) na wzrost wrażliwości organizmu na insulinę u osób otyłych zarówno bez jak i z cukrzycą typu 2 .

Glutation może hamować starzenie się organizmu

Naukowcy zauważyli, że niedobory glutationu oraz jego prekursorów - aminokwasów glicyny i cysteiny - mogą być powodem przewlekłego stresu oksydacyjnego i upośledzenia funkcjonowania mitochondriów. Zjawisko to stanowi kluczowy czynnik przyspieszający starzenie się organizmu, ponieważ nasila stany zapalne, insulinooporność oraz dysfunkcje śródbłonka naczyń krwionośnych.

Przegląd badań z 2021 roku wykazał, że suplementacja GlyNAC (połączenie glicyny i N-acetylocysteiny jako prekursora cysteiny) zwiększa poziom glutationu w komórkach ciała, obniża parametry związane ze stresem oksydacyjnym oraz odwraca wiele oznak starzenia się organizmu (m.in. zmniejsza insulinooporność i stany zapalne, poprawia siłę mięśni, skład ciała i wydolność wysiłkową, wspomaga funkcje poznawcze) .

Takie same wyniki dają także nowsze badania kliniczne z udziałem ludzi . W badaniu na myszach naukowcy stwierdzili, że suplementacja GlyNAC wydłużyła życie zwierząt o 24% w porównaniu do grupy kontrolnej .

Glutation zwiększa odporność

W małym badaniu naukowcy wykazali pozytywny wpływ doustnej suplementacji glutationem na zwiększenie zapasów tego związku w komórkach ciała, zmniejszenie biomarkerów stresu oksydacyjnego oraz poprawę funkcji immunologicznych. Już 2-tygodniowa podaż 500 i 1000 mg glutationu spowodowała wzrost proliferacji (zdolności rozmnażania się) limfocytów o 60% i wzrost cytotoksyczności (zdolności do niszczenia innych komórek) limfocytów NK (Natural Killer) o 400% .

Glutation zmniejsza przebarwienia skóry

Glutation posiada udokumentowane właściwości rozjaśniające skórę. Związek ten hamuje melanogenezę - proces powstawania melanin, warunkujących barwę skóry - na skutek tłumienia wolnych rodników. Wysoki poziom glutationu we krwi koreluje z mniejszym ryzykiem zaburzeń barwnikowych .

W 12 - tygodniowym badaniu z udziałem 124 azjatyckich kobiet wykazano, że suplementacja 500 mg L-cystyny i 250 mg L-glutationu skutecznie rozjaśnia skórę i zmniejsza wielkość przebarwień na twarzy .

Glutation działa hepatoprotekcyjnie

Dożylna podaż dużych dawek glutationu (1800 mg/dzień) pacjentom z alkoholowym i niealkoholowym stłuszczeniem wątroby przyczyniła się do poprawy poziomu białka, bilirubiny i enzymów wątrobowych .

Małe badanie bez randomizacji wykazało, że 4 - miesięczna, doustna suplementacja glutationu (300 mg/dzień) przez osoby chore na niealkoholową stłuszczeniową chorobę wątroby (NAFLD), spowodowała obniżenie aminotransferazy alaninowej (ALT) o 12,9% w stosunku do wartości początkowych .

Choć wstępne dane wskazują na korzystne działanie glutationu w chorobach wątroby, konieczne jest przeprowadzenie większych ilości badań klinicznych w tym temacie.

Glutation a mukowiscydoza

Przegląd badań z 2021 roku wykazał, że zastosowanie glutationu u pacjentów z mukowiscydozą wiąże się z pozytywnym wpływem na funkcje płuc i stan odżywienia chorych .

Glutation a autyzm

Liczne dowody naukowe sugerują, że nadmierny stres oksydacyjny odgrywa znaczącą rolę w rozwoju zaburzeń ze spektrum autyzmu. U osób ze zdiagnozowanym autyzmem obserwuje się znacznie obniżony poziom glutationu w komórkach mózgu .

W 8 - tygodniowym badaniu z udziałem 26 dzieci w wieku 3 - 13 lat z rozpoznanym autyzmem zastosowano doustną i przezskórną podaż glutationu. Obie metody skutkowały wzrostem poziomu cysteiny, siarczanu i zredukowanego glutationu w osoczu. W badaniu tym nie oceniano ewentualnych zmian w objawach klinicznych .

Glutation może przynieść pewne korzyści w przypadku dzieci z autyzmem, jednak ocena ostatecznego wpływu wymaga większej ilości badań klinicznych.

Glutation a choroba Parkinsona

Małe, starsze badanie wykazało, że dożylna podaż glutationu (600 mg dwa razy dziennie przez 30 dni) u chorych na Parkinsona skutkuje znaczącą poprawą objawów klinicznych i spadkiem niepełnosprawności wynikającej z choroby .

W innym badaniu klinicznym zauważono pozytywny wpływ donosowej suplementacji glutationu na poprawę objawów motorycznych u chorych, aczkolwiek efekt ten nie był lepszy niż w grupie otrzymującej placebo .

Potrzeba większej ilości badań, które pozwolą ocenić skuteczność działania glutationu we wspomaganiu terapii choroby Parkinsona.

Jak zwiększyć poziom glutationu w organizmie?

Z uwagi na niepodważalne korzyści związane z odpowiednim poziomem glutationu w organizmie, badacze szukają bezpiecznego i wygodnego sposobu na dostarczenie tego związku do komórek ciała. Jest to szczególnie istotna kwestia w przypadku osób w podeszłym wieku, czy chorych na schorzenia, którym towarzyszy obniżony poziom glutationu.

Zwiększenie stężenia glutationu w organizmie można osiągnąć poprzez:

• podaż dożylną glutationu,
• wdychanie glutationu, np. podczas nebulizacji,
• suplementację doustną glutationu,
• suplementację doustną związków, które aktywują endogenną syntezę glutationu (glicyny i N-acetylocysteiny),
• zdrową, odpowiednio zbilansowaną dietę.

Suplementacja glutationu

Skuteczność doustnej suplementacji glutationu u ludzi jest kontrowersyjna. Część badań wykazała, że glutation jest słabo wchłaniany z przewodu pokarmowego z powodu działania transpeptydazy γ-glutamylowej (GGT). Wspomniany enzym jelitowy rozkłada glutation zanim zdąży on wchłonąć się do krwioobiegu Niemniej jednak, wiele długoterminowych badań klinicznych daje pozytywne wyniki w tym zakresie. Naukowcy udowodnili, że 6 - miesięczna suplementacja wysokich dawek glutationu jest skutecznym sposobem na zwiększenie zapasów tego związku w komórkach ciała .

Większość badań, oceniających działanie glutationu, uwzględniała jego podaż drogą dożylną lub wziewną (nebulizacja). Choć metody te umożliwiały zwiększenie poziomu glutationu w organizmie, to nie stanowią wygodnej formy suplementacji, akceptowanej przez większość osób.

Innym rozwiązaniem jest suplementacja samej N-acetylocysteiny (NAC), która jest prekursorem cysteiny - głównego aminokwasu ograniczającego syntezę glutationu w organizmie. Jednak skuteczność tej metody zależy od wielu czynników, jak chociażby zdolności organizmu do syntezy glutationu, która jest uwarunkowana genetycznie i może zmniejszać się wraz z wiekiem i obecnością chorób (zwłaszcza wątroby).

Wzrost poziomu glutationu w osoczu następował na skutek suplementacji:

• glutationu w dawce 500 - 1000 mg na dzień,
• glicyny w dawce 100 mg/kg mc/dzień,
• N-acetylocysteiny w dawce 600–1200 mg/dzień .

Glutation dobrze wchłania się przez błony śluzowe, dlatego też skuteczną i wygodną formą suplementacji tego związku może być podaż podjęzykowa. Popularnym rozwiązaniem jest produkcja glutationu liposomalnego - mikrokapsułki (liposomy) stanowią barierę ochronną przed działaniem enzymów trawiennych, zwiększając tym samym biodostępność substancji bioaktywnej .

Gdzie występuje glutation?

Spożycie produktów zawierających glutation i aminokwasy siarkowe (metionina i cysteina), może znacząco przyczynić się do wzrostu stężenia tego związku w organizmie .

Glutation i aminokwasy siarkowe wsytępują głównie w:

• warzywach, takich jak ogórki, zielona fasolka, brokuły, czosnek, cebula, szparagi, kapusta, jarmuż, szpinak,
• owocach, takich jak awokado, papaja,
• grzybach,
• mięsie i rybach,
• jajkach,
• produktach mlecznych     .

Produkty zwiększające poziom glutationu

Na wzrost poziomu glutationu w komórkach ciała wpływają produkty mleczne. Osoby starsze, które spożywały większe ilości nabiału, miały wyższy poziom glutationu w mózgu .

Wstępne badania wykazały, że za efekt ten odpowiada białko beta-kazeina. Naukowcy spostrzegli, że wzrost poziomu glutationu może się różnić w zależności od rodzaju beta-kazeiny. Wyróżnia się beta-kazeinę A1 i A2, z czego tylko beta-kazeina A2 korelowała z pozytywnym wpływem na ilość glutationu w osoczu .

Do innych produktów i składników, które mogą podnosić poziom glutationu zalicza się:

• białko serwatkowe (dobre źródło cysteiny) występujące w produktach mlecznych,
• zieloną herbatę,
• ostropest plamisty,
• kwasy omega-3,
• kwas alfa-liponowy (ALA),
• kurkuminę,
• selen,
• witaminę E,
• witaminę C .

Glutation - przeciwwskazania

Glutation pochodzący ze zwyczajowo spożywanych produktów spożywczych nie stanowi żadnego zagrożenia dla zdrowia.

Zażywanie suplementów z glutationem może u niektórych osób powodować skutki uboczne w postaci:

• wzdęć i bólu brzucha,
• trudności w oddychaniu,
• reakcji alergicznych, objawiających się wysypką .

Glutation w ciąży

Z uwagi na brak badań, nie zaleca się stosowania suplementów z glutationem przez kobiety w ciąży i karmiące piersią.