Kwas alfa-liponowy

  • dr Bartosz Kulczyński

    autor:

    dr Bartosz Kulczyński

    Dietetyk

    Dietetyk, doktorant na Wydziale Nauk o Żywności i Żywieniu, współzałożyciel Fundacji Dietoterapii i Promocji Zdrowia „Kierunek-Zdrowie”.

Kwas alfa-liponowy

Ostatnia aktualizacja: 21 czerwca 2023

  • Pisząc ten artykuł, korzystaliśmy z:
  • 10źródła
  • 18badań

Kwas alfa-liponowy, inaczej kwas tioktowy, to związek naturalnie występujący w przyrodzie, który powstaje w mitochondriach roślin i zwierząt z kwasu oktanowego i cysteiny. Po raz pierwszy został wyizolowany w 1951 roku. Kwas alfa-liponowy odgrywa ważną rolę w różnych reakcjach chemicznych związanych z wytwarzaniem energii. Pod względem budowy chemicznej przypomina witaminy z grupy B i uważany jest za substancję witaminopodobną.

Wpływ na zdrowie:

Pozytywny

Nazwa:

Kwas alfa liponowy

Alternatywne nazwy:

Kwas tioktowy

Grupa związków:

Kwasy tłuszczowe

Właściwości:

Obniża stężenie cholesterolu i glukozy we krwi, łagodzi objawy polineuropatii cukrzycowej, chroni nerki przed uszkodzeniami, poprawa stan zdrowia u osób z chromaniem przestankowym, prawdopodobnie spowalnia rozwój choroby Alzheimera, ma działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne

Główne źródła:

Warzywa (np. szpinak brokuły, pomidory), owoce, mięso i podroby mięsne

Przeciwwskazania:

Ostrożność powinny zachować osoby stosujące leki przeciwcukrzycowe i lewotyroksynę

W ciąży:

Bezpieczny


W pigułce

  • Kwas alfa-liponowy obniża stężenie cholesterolu we krwi
  • Kwas alfa-liponowy może poprawiać gospodarkę węglowodanową u osób z cukrzycą
  • Kwas alfa-liponowy może łagodzić objawy powikłań cukrzycy - polineuropatii cukrzycowej
  • Kwas alfa-liponowy wykazuje silne działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne
  • Kwas alfa-liponowy prawdopodobnie chroni nerki przed uszkodzeniami
  • Źródłem kwasu alfa liponowego są warzywa, owoce i mięso (w tym podroby)
  • Za skuteczną dawkę kwasu alfa liponowego uznaje się 200-1200 mg/dzień
  • Kwas alfa liponowy jest bezpieczny dla zdrowia, jednak ostrożność powinny zachować osoby przyjmujące leki przeciwcukrzycowe i osoby zmagające się z niskim poziomem hormonów tarczycy
  • Kwas alfa liponowy może być spożywany podczas ciąży

Kwas alfa-liponowy - właściwości

Kwas alfa-liponowy poprawia profil lipidowy krwi

W 2019 roku opublikowano wyniki metaanalizy (opracowanie wielu badań naukowych), które jasno wskazują, że suplementacja kwasem liponowym istotnie wpływa na gospodarkę lipidową ustroju. Autorzy wykazali, że u osób przyjmujących kwas alfa-liponowy nastąpiło istotne obniżenie stężenia triglicerydów we krwi (o 29,18 mg/dl). Dodatkowo osoby stosujące kwas-alfa liponowy miały niższe stężenie cholesterolu całkowitego (o 10,68 mg/dl) i "złego" cholesterolu frakcji LDL (o 12,90 mg/dl). Analiza ta jednocześnie pokazała, że suplementacja kwasem alfa-liponowym nie wpływa na poziom "dobrego" cholesterolu "HDL".

Kwas alfa-liponowy może być przydatny dla osób z wysokim poziomem cukru we krwi

Na łamach czasopisma naukowego Metabolism zamieszczono wyniki przeglądu kilku badań, które dowiodły, że kwas alfa-liponowy może korzystnie wpływać nie tylko na gospodarkę lipidową, ale również węglowodanową. Naukowcy zaobserwowali, że osoby stosujące kwas alfa-liponowy charakteryzowały się niższym stężeniem glukozy we krwi na czczo, a także hemoglobiny glikowanej A1c. U badanych osób stwierdzono również poprawę wartości parametru związanego z insulinoopornością - HOMA-IR (ang. homeostasis model assessment of insulin resistance).

Korzystne działanie odnotowano przy dawkach rzędu 200-600 mg/dzień.

Dodatkowo kwas alfa-liponowy wykazywał pozytywny wpływ na gospodarkę węglowodanową, gdy był podawany razem z inozytolem lub kwasem eikozapentaenowm (DHA).

Kwas alfa-liponowy ma udowodnione działanie przeciwzapalne

Dowody naukowe jednoznacznie wskazują, że kwas alfa-liponowy może redukować stany zapalne. Wyniki uzyskane w wielu badaniach przeprowadzonych z udziałem ludzi potwierdziły, że suplementowanie kwasem alfa-liponowym przyczynia się do znaczącego obniżenia poziomu cząsteczek prozapalnych, takich jak białko C-reaktywne (CRP), interleukina-6 (IL-6) i czynnik martwicy nowotworu alfa (TNF-alfa)

Za skuteczną dawkę kwasu alfa-liponowego w obniżaniu markerów stanu zapalnego uznano 300-600 mg/dzień.

Kwas alfa-liponowy a polineuropatia cukrzycowa

Wydaje się, że kwas alfa-liponowy może być stosowany w leczeniu neuropatii cukrzycowej.

Neuropatia cukrzycowa to uszkodzenie nerwów będące powikłaniem cukrzycy. Może się ona objawiać m.in. zaburzeniami czucia dotyku, bólu i temperatury. Wraz z rozwojem choroby pojawia się dokuczający, przeszywający ból.

Naukowcy odnotowali, że podawanie kwasu alfa-liponowego dożylnie w ilości 300-600 mg/dzień przez 2-4 tygodnie może łagodzić objawy wspomnianej neuropatii.

Kwas alfa-liponowy na nerki

Szereg badań przeprowadzonych na zwierzętach pokazał, że kwas alfa liponowy może wpływać korzystnie na zdrowie nerek.

Dla przykładu, w doświadczeniach odnotowano, że kwas alfa liponowy zapobiegał rozwojowi wczesnego cukrzycowego uszkodzenia kłębuszków nerkowych. Działanie to wynikało prawdopodobnie z właściwości przeciwutleniających kwasu alfa-liponowego.

Zaobserwowano również, że kwas alfa-liponowy może chronić nerki przed skutkami nadmiernych ilości żelaza (tzw. przeładowania żelazem).

Jednakże, aby móc jednoznacznie potwierdzić pozytywne działanie kwasu alfa liponowego na nerki, potrzebne jest przeprowadzenie badań z udziałem ludzi.

Czy kwas alfa liponowy pomaga w odchudzaniu?

Dane pochodzące z badań na zwierzętach wskazują, że kwas alfa-liponowy może być pomocny w obniżaniu masy ciała. Naukowcy stwierdzili, że związek ten może wpływać na zmniejszenie przyjmowanego pokarmów, jak również zwiększać wydatek energetyczny.

Niestety istnieją mocne dowody naukowe, oparte na badaniach przeprowadzonych z udziałem ludzi, które jednoznacznie wskazują, że kwas alfa-liponowy ma tylko nieznaczny wpływ na utratę masy ciała. Naukowcy uważają, że związek ten nie jest zbyt efektywny i nie zalecają jego stosowania w kontekście odchudzania.

Kwas alfa-liponowy dla osób z chromaniem przestankowym

Przeprowadzone badanie pilotażowe pokazało, że stosowanie kwasu alfa-liponowego może być uzasadnione wśród osób cierpiących na chromanie przestankowe. Zaobserwowano, że spożywanie tego związku może zmniejszać ból podczas wykonywania aktywności fizycznej.

Kwas alfa-liponowy a choroba Alzheimera

Wyniki badania opublikowanego w 2013 roku na łamach czasopisma Journal of Neurodegenerative Diseases wskazały, że suplementacja kwasem alfa-liponowym w ilości 600 mg/dzień może spowalniać pogorszenie się funkcji poznawczych u osób cierpiących na chorobę Alzheimera.

Kwas alfa-liponowy ma silne działanie przeciwutleniające

Kwas alfa liponowy charakteryzuje się wysokim potencjałem antyoksydacyjnym.

Posiada zdolność do zmiatania różnych rodzajów wolnych rodników, w tym reaktywnych form tlenu i reaktywnych form azotu. 

Kwas alfa liponowy bierze również udział w regeneracji witaminy E, witaminy C i glutationu z ich utlenionych form.

Kwas alfa-liponowy – źródła

Kwas alfa-lipinowy występuje w formie S i R

Kwas alfa-liponowy występuje w dwóch formach chemicznych (w tzw. formach enancjomerycznych), nazywanych enancjomerami (izomerami) S i R.

Izomer R występuje naturalnie, zaś izomer S powstaje syntetycznie w procesach chemicznych.

Pokarmy są naturalnym źródłem enancjomeru R, zaś w suplementach diety zwykle występują formy R i S.

Za właściwości prozdrowotne kwasu alfa-liponowego odpowiada forma R.

Źródłem kwasu alfa-liponowego są warzywa, owoce i mięso

Kwas alfa liponowy powstaje w organizmie człowieka, ale w ilościach niewystarczających do zaspokojenia potrzeb energetycznych komórek.

Głównym źródłem kwasu alfa liponowego w diecie człowieka są warzywa, mięso i owoce. Można go znaleźć przede wszystkim w:

  • Szpinaku
  • Brokułach
  • Pomidorach
  • Brukselkach
  • Otrębach ryżowych
  • Mięsie, w tym w podrobach (np. w wątrobie, nerkach, sercach)

Kwas alfa-liponowy – dawkowanie

Na podstawie badań, w których potwierdzono skuteczność stosowania kwasu alfa liponowego można zalecić przyjmowanie go w ilości 200-600 mg/dzień. 

W pojedynczych opracowaniach podawano jeszcze większe dawki, do 1200 mg/dzień, które nie powodowały skutków ubocznych.

Kwas alfa-liponowy – skutki uboczne

Kwas alfa liponowy jest bezpieczny dla większości osób

Kwas alfa liponowy charakteryzuje się bardzo niską toksycznością ostrą. W badaniach przeprowadzonych na myszkach, dawka śmiertelna LD50 wyniosła 500 mg/kg masy ciała, zaś u szczurów powyżej 2000 mg/kg masy ciała.

Dane pochodzące z badań z udziałem ludzi pokazują, że stosowanie kwasu alfa-liponowego w dawkach do 2400 mg/dzień jest bezpieczne dla naszego zdrowia i nie wiąże się z żadnymi skutkami ubocznymi.

Tylko w pojedynczych przypadkach zgłoszono skutki uboczne w postaci nudności, wymiotów i łagodnych reakcji skórnych u osób stosujących kwas alfa liponowy.

Stwierdzono również przypadek jednej dziewczynki, u której nastąpiły napady drgawkowe po podaniu kwasu alfa-liponowego. Jednakże jak wskazują autorzy pracy naukowej - zatrucie kwasem alfa liponowym jest bardzo rzadkie.

Kto powinien uważać na kwas alfa-liponowy?

Kwas alfa-liponowy przyczynia się do obniżania poziomu glukozy we krwi. Z tego względu, do stosowania kwasu alfa liponowego ostrożnie powinny podchodzić osoby cierpiące na cukrzycę, przyjmujące leki hipoglikemizujące (obniżająće stężenie glukozy). Jednoczesne stosowanie kwasu alfa liponowego i leków przeciwcukrzycowych może doprowadzić do zbyt dużej redukcji cukru we krwi. W efekcie konieczne może być skorygowanie dawki przyjmowanych leków - jednakże zawsze w porozumieniu z lekarzem.

Nie do końca wiadomo, jaki wpływ może mieć kwas alfa-liponowy na tarczycę. Doświadczenie wykonane na zwierzętach wykazało, że stosowanie kwasu alfa liponowego może przyczyniać się do obniżenia stężenia hormonów tarczycy. Z tego względu, osoby, u których stwierdzono niski poziom tych hormonów i/lub przyjmują lewotyroksynę powinny skonsultować z lekarzem stosowanie kwasu alfa liponowego.

Kwas alfa-liponowy - w ciąży

Naukowcy potwierdzili, że stosowanie kwasu alfa-liponowego w ciąży jest bezpieczne zarówno dla zdrowia kobiet, jak i potomstwa.

Więcej podobnych treści

  • dr Bartosz Kulczyński

    autor:

    dr Bartosz Kulczyński

    Dietetyk

    Dietetyk, doktorant na Wydziale Nauk o Żywności i Żywieniu, współzałożyciel Fundacji Dietoterapii i Promocji Zdrowia „Kierunek-Zdrowie”.


Czy ten artykuł okazał się pomocny?

Oceń wpis i pomóż nam w stworzeniu najlepszego w polskim internecie źródła wiedzy o zdrowiu. Czekamy na Twoje uwagi :)

Dziękujemy za oddany głos!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Cieszymy się, że znalazłeś w tym artykule to, czego szukałeś ;)

Dziękujemy za komentarz!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Dołożymy wszelkich starań aby nasze artykuły były lepsze.

Twoim zdaniem czegoś tu zabrakło?

Daj nam znać, a wspólnie uzupełnimy ten artykuł


Spis badań i źródeł

  • https://jasn.asnjournals.org/content/12/1/124
  • Heather K Vincent i wsp.: Effects of alpha-lipoic acid supplementation in peripheral arterial disease: a pilot study. J Altern Complement Med, 2007, 13(5), 577-84.
  • P L Prieto-Hontoria i wsp.: Lipoic acid prevents body weight gain induced by a high fat diet in rats: effects on intestinal sugar transport. J Physiol Biochem, 2009, 65(1), 43-50.
  • Yi Wang i wsp.: alpha-Lipoic acid increases energy expenditure by enhancing adenosine monophosphate-activated protein kinase-peroxisome proliferator-activated receptor-gamma coactivator-1alpha signaling in the skeletal muscle of aged mice. Metabolism, 2010, 59(7), 967-76.
  • Pedro L Prieto-Hontoria i wsp.: Lipoic acid inhibits leptin secretion and Sp1 activity in adipocytes. Mol Nutr Food Res, 2011, 55(7), 1059-69.
  • Pedro L Prieto-Hontoria i wsp.: Effects of lipoic acid on AMPK and adiponectin in adipose tissue of low- and high-fat-fed rats. Eur J Nutr, 2013, 52(2), 779-87.

Masz pytanie?

Jeśli chciałbyś wiedzieć więcej na ten temat lub wiesz jak uzupełnić artykuł, napisz do nas. Nasi specjaliści udzielą Tobie szybkiej odpowiedzi i przeanalizują proponowane zmiany w treści.

Administratorem Twoich danych osobowych jest vitapedia.pl. Twoje dane posłużą nam wyłącznie do kontaktowania się z Tobą.

Newsletter