Sorbinian potasu (E202)

Co to jest sorbinian potasu?

Sorbinian potasu, określany również jako sól potasowa kwasu sorbowego, to konserwant stosowany powszechnie w wielu produktach spożywczych. Przybiera postać białego, krystalicznego proszku, cechującego się praktycznie niezauważalnym smakiem .

Sorobinian potasu powstaje w reakcji chemicznej kwasu sorbowego (E200) z wodorotlenkiem potasu. Mieszaninę następnie poddaje się rekrystalizacji w obecności wodnego roztworu wodorotlenku etylenu .

Zarówno kwas sorbowy jak i jego sole (np. omawiany sorbinian potasu) zostały odkryte w 1850 roku, we Francji. Z kolei ich aktywność naukowcy zbadali nieco później, bo w latach 40. i 50. XX wieku. Kwas sorbowy, z którego w dużej części zbudowany jest sorbinian potasu, jest związkiem naturalnie występującym w przyrodzie, m.in. w owocach jarzębiny.

Sorbinian potasu - właściwości

Sorbinian potasu (E202) to konserwant, który hamuje wzrost grzybów i pleśni i pozwala na przedłużenie okresu przydatności do spożycia produktów spożywczych. Dużą zaletą tego związku jest fakt, że nie wpływa on na końcowy smak produktu, do którego jest dodawany.

Sorbinian potasu jest najbardziej skuteczny w pH do 6,5. Jednak im niższa wartość pH produktu, tym jego efektywność działania wzrasta. Z tego względu znajduje on szczególne zastosowanie w żywności „kwaśnej” (o działaniu kwasotwórczym) .

Sorbinian potasu (E202) a kwas sorbowy

Sorbinian potasu ma ok. 75% aktywności przeciwdrobnoustrojowej kwasu sorbowego. Tym samym, aby uzyskać taki sam efekt, potrzeba użyć nieco większych ilości sorbinianu potasu. Jednakże producenci żywności chętniej sięgają po sorbinian potasu, niż kwas sorbowy ponieważ jest on zdecydowanie lepiej rozpuszczalny w wodzie.

Sorbinian potasu stosowany jest z kwasem cytrynowym i benzoesanem sodu

Na etykietach produktów spożywczych stosunkowo często można znaleźć sorbinian potasu (E202) w obecności kwasu cytrynowego (E330). Nie jest to przypadek. Producenci niejednokrotnie dodają kwas cytrynowy, ponieważ jest on stabilizatorem właśnie dla sorbinianu potasu .

Sorbinian potasu dodawany jest do produktów spożywczych w połączeniu z benzoesanem sodu (E211). Kombinacja tych dwóch konserwantów pozwala na jeszcze lepszą ochronę przed rozwojem szerokiej grupy szkodliwych dla zdrowia mikroorganizmów.

Sorbinian potasu – kalorie

Sorbinian potasu (E202) jest związkiem chemicznym, który uczestniczy w przemianach w organizmie (podobnie jak białka, tłuszcze, węglowodany), podczas których wytwarzana jest energia. Sorbinian potasu występuje jako pochodna nienasyconego kwasu tłuszczowego i z tego też powodu ulega w organizmie normalnym przemianom jak zwykłe kwasy tłuszczowe.

Jednakże z powodu bardzo niewielkich, wręcz śladowych ilości sorbinianu potasu, które spożywamy można założyć, że nie dostarcza nam on żadnych kalorii.

Sorbinian potasu - szkodliwość

Sorbinian potasu (E202) jest całkowicie bezpieczny pod względem zdrowotnym i ma najniższy potencjał alergenny spośród wszystkich innych stosowanych substancji konserwujących . Związek ten jest nietoksyczny nawet w dużych ilościach i w toku licznych przemian (w tzw. cyklu Krebsa) rozkłada się w organizmie do dwutlenku węgla i wody . Na dodatek sorbinian potasu nie jest kumulowany w organizmie człowieka .

Panel ekspertów EFSA ustalił, że sorbinian potasu (E202) nie ma działania rakotwórczego, genotoksycznego i mutagennego i nie powoduje uszkodzenia DNA .

Dotychczas badacze nie odnotowali przypadków wystąpienia alergii pokarmowej wywołanej stosowaniem kwasu sorbinowego i jego soli (np. sorbinianu potasu) jako dodatków do żywności.

Amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) nadała sorbinianowi potasu status „GRAS”, który oznacza, że dany składnik/związek jest powszechnie uznany za bezpieczny.

Dla sorbinianu potasu ustalono bezpieczny dzienny poziom spożycia (ADI), który wynosi 25 mg/kg masy ciała.

Sorbinian potasu tworzy niebezpieczne związki z kwasem askorbinowym, żelazem i azotynami

Naukowcy uważają, że połączenie sorbinianu potasu (E202) z witaminą C i solami żelazawymi może prowadzić do tworzenia się toksycznych związków, pomimo, że każdy z nich z osobna jest bezpieczny dla zdrowia w określonych ilościach i dopuszczony do stosowania w żywności.

Nie wydaje się jednak, żeby był to poważny problem. Gdyby tak było, to można by sądzić, że ustawodawcy określiliby zapisy prawne, które zakazywałyby dodawania tych składników jednocześnie do produktu spożywczego. Niemniej osoby przezorne mogą rezygnować z wyboru produktów, które w swoim składzie zawierają jednocześnie zarówno sorbinian potasu (E 202), kwas askorbinowy (E300), czyli witaminę C i sole zawierające żelazo, takie jak np. cytrynian żelaza, glukonian żelaza, czy też pirofosforan żelaza .

Szkodliwe związki mogą się wytwarzać również pod wpływem oddziaływania sorbinianu potasu z azotynami, np. azotynem sodu (E250) (występującymi naturalnie w produktach lub wprowadzanymi jako dodatek do żywności), które można spotkać głównie w wyrobach mięsnych .

Pomimo powyższych obserwacji, brakuje badań naukowych, w których naukowcy szerzej poruszaliby te kwestie. Można jedynie przypuszczać, że niewielkie ilości spożywanych tych związków łącznie nie wywołają niepożądanych dla naszego zdrowia skutków.

Sorbinian potasu w ciąży

Wyniki doświadczeń przeprowadzonych na zwierzętach laboratoryjnych pokazały, że w dawce 300 mg / kg masy ciała / dzień, sorbinianu potasu nie wykazuje działania teratogennego (nie wpływa na uszkodzenie płodu). Nie ma zatem przeciwwskazań do spożywania sorbinianu potasu przez kobiety ciężarne.

Sorbinian potasu – zastosowanie

Sorbinian potasu (E202) stosowany jest powszechnie w wielu różnych produktach spożywczych. Można go spotkać m.in. w: 

• margarynie,
• wypiekach,
• czekoladach,
• serach,
• majonezie,
• galaretkach,
• koktajlach,
• daniach gotowych (np. kopytka ziemniaczane),
• kwaśnej śmietanie,
• chrzanie, 
• chlebie,
• napojach,
• słodyczach (np. batonach zbożowych),
• marynowanych warzywach,
• wędzonych i solonych rybach .

Zdarza się, że sorbinian potasu (E202) jest stosowany w kapuście kiszonej - niestety w tym produkcie wpływa negatywnie na obecność korzystnych dla zdrowia bakterii. 

W przemyśle winiarskim sorbinian potasu zapobiega powstawaniu zmętnienia wina wywołanego niepożądaną fermentacją.

Inne zastosowanie sorbinianu potasu

Sorbinian potasu stosowany jest również w wyrobach tytoniowych, w których zapobiega rozwojowi pleśni. Jako konserwant środek ten jest wykorzystywany w kosmetykach i nawozach akwarystycznych.

Sorbinian potasu – cena i przechowywanie

W sprzedaży dostępny jest sorbinian potasu (E202) głównie w formie proszku i granulek. Za opakowanie o masie 1 kg trzeba zapłacić ok. 38 zł.

Należy go przechowywać w szczelnym opakowaniu, w suchym miejscu. Powinien być chroniony przed dostępem światła i przed wilgocią.