Chałwa

Z czego jest zrobiona chałwa?

Do podstawowych składników chałwy zalicza się:

• ziarna sezamu obłuszczone, prażone, a następnie zmielone na na gładką pastę sezamową (tahini),
• słodzidło w postaci miodu, cukru i/lub syropu glukozowo - fruktozowego.

Łuskanie nasion sezamu pozwala na pozbycie się gorzkiego smaku oraz usunięcie dużych ilości substancji antyodżywczych, zwłaszcza kwasu szczawiowego. Prażenie poprawia ich właściwości smakowe i sensoryczne .

Niektórzy producenci zamiast sezamu wykorzystują zmielone ziarna słonecznika.

W chałwie bardzo często można znaleźć także składniki dodatkowe:

• regulatory kwasowości: kwas cytrynowy,
• wyciąg z korzenia mydlnicy lekarskiej (Saponaria officinalis),
• olej palmowy,
• tłuszcze utwardzone i częściowo utwardzone,
• emulgatory (mono- i diglicerydy kwasów tłuszczowych, polirycynooleinian poliglicerolu (PGPR)),
• białko jaja w proszku,
• naturalne dodatki wpływające na smak: kakao, czekolada, wanilia, pistacje, migdały, orzechy laskowe, orzeszki arachidowe,
• aromaty (np. aromat waniliowy),

Jak wybrać chałwę?

Kupując chałwę należy zwracać szczególną uwagę na jak najwyższą zawartość sezamu (powyżej 50%), a także brak oleju palmowego, tłuszczów częściowo utwardzonych i emulgatorów (w tym głównie polirycynooleinianu poliglicerolu (E476)). Lepiej wybierać chałwę osłodzoną miodem niż cukrem i syropem glukozowo - fruktozowym.

Rodzaje chałwy

Wraz ze wzrostem popularności chałwy na całym świecie, pojawiło się wiele różnych receptur i rodzajów tego produktu:

• chałwa turecka - klasyczna chałwa sezamowa, która często zawiera dodatki smakowe (np. czekoladę, wanilię, pistacje),

• chałwa ukraińska i rosyjska - produkowana z nasion słonecznika, maku lub orzechów, z dodatkiem bakalii i olejków aromatycznych,

• chałwa grecka - z dodatkiem skrobi kukurydzianej,

• chałwa afgańska i indyjska - na bazie semoliny; jedna z odmian chałwy indyjskiej zawiera gotowaną na mleku tartą marchewkę,

• chałwa południowoazjatycka - z dodatkiem kaszy manny.

Chałwa - wartości odżywcze

Wartości odżywcze w przeliczeniu na jedną jedną porcję chałwy sezamowej (1 plaster = 30 g):

• Kalorie - 140,7 kcal
• Białko - 3,75 g
• Tłuszcz - 6,45 g
• Węglowodany - 18,15 g
• Błonnik pokarmowy - 1,35 g

Chałwa jest wysokokaloryczna i zawiera dużo tłuszczu

Chałwę zalicza się do produktów wysokokalorycznych. W 100 g chałwy znajduje się 469 kcal, a w przypadku niektórych produktów wartość energetyczna może sięgać do 530 kcal .

Wysoka gęstość energetyczna chałwy wynika z dużej zawartości tłuszczu, pochodzącego z nasion sezamu. W 100 g chałwy znajduje się aż 21,5 g tłuszczu, z czego dominują jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe.

Chałwa ma średni indeks glikemiczny (IG)

Indeks glikemiczny chałwy wynosi 55 (IG = 55), co klasyfikuje ją do produktów o średnim indeksie glikemicznym. Ładunek glikemiczny chałwy wynosi 19 (ŁG = 19) i oscyluje na granicy produktów o średnim i wysokim ładunku glikemicznym .

Z racji średniego indeksu i ładunku glikemicznego, chałwa nie powinna być zbyt często jedzona przez osoby chore na cukrzycę.

Chałwa - witaminy i składniki mineralne

Chałwa zawiera dużo miedzi

Chałwa jest bardzo dobrym źródłem wielu składników mineralnych i mniejszych ilości witamin z grupy B. Wśród minerałów dominuje miedź - porcja chałwy (30g) pokrywa zapotrzebowanie na ten pierwiastek w 36%.

Miedź bierze udział m.in. w:

• metabolizmie żelaza,
• budowie kości,
• funkcjonowaniu układu odpornościowego,
• obronie antyoksydacyjnej organizmu.

Zawartość składników mineralnych w porcji chałwy (30 g):

• Miedź - 0,36 mg  (36% RWS)
• Fosfor - 182,1 mg (26% RWS)
• Magnez - 65,4 mg (17% RWS)
• Mangan - 0,26 mg (13% RWS)
• Cynk - 1,3 mg (13% RWS)
• Żelazo - 1,36 mg (10% RWS)
• Selen - 3,45 µg (6% RWS)

Zawartość witamin w porcji chałwy (30 g):

• Tiamina - 0,13 mg (12% RWS)
• Kwas foliowy - 19,5 µg (10% RWS)
• Witamina B6 - 0,1 mg (7% RWS)
• Niacyna - 0,86 mg (5% RWS)

Czy chałwa jest zdrowa?

Chałwa składa się z dwóch podstawowych składników: sezamu (47 - 58%) i substancji słodzącej (46 - 50%) w postaci miodu, cukru lub syropu glukozowo - fruktozowego.

Nasiona sezamu zawierają znaczące ilości białka, a także jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, których spożycie wykazuje dobroczynny wpływ na układ sercowo - naczyniowy. Sezam łuskany, a więc także i chałwa, jest bogaty w składniki mineralne oraz lignany - związki o działaniu przeciwutleniającym. Tak korzystny profil odżywczy sezamu czyni go produktem o pozytywnym wpływie na zdrowie człowieka.

Niestety drugi dominujący składnik chałwy - w przeciwieństwie do sezamu - jest źródłem wyłącznie pustych kalorii, pochodzących z cukrów prostych. Nadmierne spożycie cukru przyczynia się do rozwoju nadwagi i otyłości, cukrzycy typu 2, chorób układu krążenia i próchnicy zębów .

Chałwa, pomimo że jest źródłem cennych składników odżywczych, zawiera także bardzo dużo niezdrowego cukru - z tego powodu najlepiej jeść ją sporadycznie i w umiarkowanych ilościach.

Chałwa - przeciwwskazania

Chałwy nie powinny spożywać osoby z alergią na sezam.

Umiar w jedzeniu chałwy powinny zachować:

• osoby z nadwagą i otyłością, ponieważ chałwa zawiera dużo kalorii,
• osoby chore na cukrzycę, ponieważ chałwa jest źródłem dużych ilości cukru i może powodować wzrost poziomu glukozy we krwi.

Jak jeść chałwę?

Chałwę zwykle je się jako samodzielny deser. Można ją także dodać do domowych wypieków (np. sernika), tortów, deserów i kremów.

Jak zrobić chałwę?

Chałwę można łatwo przygotować w domu - potrzebny jest do tego jedynie dobry malakser lub rozdrabniacz. Do zmielenia ziaren sezamu można użyć także młynka do kawy lub Thermomixa.

Składniki:

• 200 g sezamu łuskanego (białego)
• 2 - 3 łyżki płynnego miodu
• laska wanilii lub 1/2 łyżeczki zmielonej wanilii
• opcjonalnie garść posiekanych bakalii (np. pistacji, migdałów, orzechów laskowych)

Przepis na chałwę:

Ziarna sezamu wsyp na suchą, rozgrzaną patelnię i podpraż przez chwilę do delikatnego zarumienienia (zbyt mocne podgrzanie sezamu sprawi, że będzie on gorzki). Sezam zdejmij od razu z patelni i wsyp do malaksera. Gdy ostygnie zmiksuj go na gładką, kleistą pastę. Zmielony sezam wymieszaj z ziarenkami wyjętymi z laski wanilii/zmieloną wanilią, posiekanymi bakaliami i miodem. Gotową masę przełóż do keksówki lub innej formy wyłożonej papierem do pieczenia i wstaw do lodówki na co najmniej 2 godziny aby stężała.