Sorbitol (E420)

 

---

---

Sorbitol - co to jest

Sorbitol (E420) to związek z grupy polioli. W niewielkich ilościach występuje w takich produktach, jak: śliwki, jagody, jabłka, gruszki, brzoskwinie, morele, nektarynki, daktyle, rodzynki.

Na skalę przemysłową sorbitol otrzymywany jest w wyniku procesu uwodornienia glukozy, przy udziale wysokiej temperatury (100–150 °C) i ciśnienia (100-150 bar). 

Sorbitol występuje głównie w postaci białego, krystalicznego, bezwonnego proszku, dobrze rozpuszczalnego w wodzie. Można go spotkać również w formie płatków, granulek i pelletu. Sorbitol może mieć również konsystencję płynną.

Sorbitol – kalorie i IG

Sorbitol dostarcza mniej kalorii niż zwykły cukier

Wartość energetyczna sorbitolu (E420) wynosi ok. 2,4-2,6 kcal/g. Oznacza to, że kaloryczność sorbitolu jest niższa o ok. 30-35% od sacharozy (cukru stołowego). 

Jednakże w kontekście kalorii, sorbitol (E420) nie ma znaczącej przewagi nad zwykłym cukrem. Dlaczego? Otóż słodkość sorbitolu jest o połowę niższa, niż sacharozy dlatego, aby otrzymać taką samą słodkość jak biały cukier trzeba użyć dwa razy więcej sorbitolu.

Sorbitol nie powoduje znacznego wzrostu glukozy we krwi

Szlak metaboliczny sorbitolu jest niezależny od insuliny. Oznacza to, że procesy związane z trawieniem, czy też wchłanianiem sorbitolu odbywają się bez większego udziału insuliny, dlatego też indeks glikemiczny sorbitolu (E420) jest niski i wynosi 9 (IG = 9). Wobec tego może być on stosowany np. przez osoby z cukrzycą.

Sorbitol – właściwości technologiczne

Sorbitol (E420) stosowany jest w żywności nie tylko jako środek słodzący, lecz również jako związek nawilżający (pochłaniający wilgoć), wypełniający, stabilizujący i teksturujący.

Słodkość sorbitolu jest niższa od tradycyjnego cukru (sacharozy) o około połowę. Siła słodząca sorbitolu wynosi 50-60% słodkości sacharozy. Spośród pozostałych polioli, sorbitol jest mniej słodki od ksylitolu, maltitolu i erytrytolu. Z kolei jest słodszy od mannitolu, izomaltu i laktitolu.

Podobnie jak erytrytol i ksylitol, sorbitol po spożyciu daje przyjemny, chłodzący efekt w ustach.

Związek ten jest chemicznie obojętny (nie wchodzi w reakcje z innymi substancjami) i jest stabilny w wysokich temperaturach. Nie uczestniczy również w reakcjach Maillarda

Sorbitol nie ulega trawieniu przez bakterie w naszej jamie ustnej i tego względu nie powoduje rozwoju próchnicy i erozji szkliwa zębów. Co więcej wyniki badań pokazały, że stosowanie gum z sorbitolem może zmniejszać ryzyko rozwoju próchnicy.

Sorbitol maskuje gorzki posmak sacharyny (substancji intensywnie słodzącej) i z tego też względu jest czasem dodawany do słodzików ją zawierających. Dodatkowo zapobiega jej krystalizacji.

Sorbitol – zastosowanie

Sorbitol (E420) wykorzystywany jest w wielu produktach spożywczych. Zazwyczaj producenci dodają go do bezcukrowych produktów spożywczych i gum do żucia. Ponieważ sorbitol zapobiega utracie wilgotności, jest używany do produkcji wyrobów cukierniczych, wypieków i czekolad, które mają skłonność do twardnienia podczas przechowywania.

Sorbitol może być dodawany na zasadzie quantum satis do takich produktów spożywczych jak:

• Fermentowane przetwory mleczne bez dodatków smakowych i środków aromatyzujących, poddane obróbce cieplnej po fermentacji
• Fermentowane przetwory mleczne z dodatkami smakowymi lub środkami aromatyzującymi, włącznie z produktami poddanymi obróbce cieplnej
• Sery topione
• Lody o obniżonej wartości energetycznej lub bez dodatku cukru
• Owoce i warzywa suszone
• Owoce i warzywa w occie, oleju lub solance
• Dżemy, galaretki, marmolady o obniżonej wartości energetycznej lub bez dodatku cukru
• Inne podobne owocowe lub warzywne produkty do smarowania o obniżonej wartości energetycznej lub bez dodatku cukru
• Masła orzechowe i produkty do smarowania z orzechów
• Przetworzone produkty z ziemniaków
• Wyroby kakaowe i czekoladowe o obniżonej wartości energetycznej lub bez dodatku cukru
• Pozostałe wyroby cukiernicze, w tym pastylki i drażetki odświeżające oddech bez dodatku cukru
• Guma do żucia
• Dekoracje, powłoki i nadzienia
• Śniadaniowe przetwory zbożowe
• Makarony bezglutenowe lub makarony przeznaczone do diet niskobiałkowych
• Produkty zbożowe wstępnie obgotowane lub przetworzone
• Nadzienia do makaronów nadziewanych
• Makarony typu noodle
• Pieczywo cukiernicze i wyroby ciastkarskie
• Mięso przetworzone niepoddane obróbce cieplnej
• Mięso przetworzone poddane obróbce cieplnej
• Mrożone i głęboko mrożone nieprzetworzone ryby
• Mrożone i głęboko mrożone nieprzetworzone skorupiaki, mięczaki i głowonogi
• Przetworzone ryby i produkty rybołówstwa, w tym mięczaki i skorupiaki
• Słodziki stołowe
• Przyprawy kulinarne i dodatki do potraw
• Musztarda
• Sosy
• Zupy i buliony
• Sałatki i produkty smakowe do smarowania pieczywa
• Soki warzywne
• Przekąski na bazie ziemniaków, zbóż, mąki lub skrobi
• Przetworzone orzechy
• Desery
• Suplementy diety

Sorbitol w kosmetykach i lekach

Sorbitol jest szeroko wykorzystywany w pastach do zębów. Pełni w nich funkcje słodzące, nawilżające i emulgujące. Co więcej, jak wspomniano, nie jest wykorzystywany przez bakterie zamieszkujące jamę ustną i nie przyczynia się do rozwoju próchnicy.

Wśród kosmetyków, sorbitol można również znaleźć m.in. w: szamponach i kremach nawilżających oraz regenerujących, płynach micelarnych, płynach do płukania jamy ustnej i higieny intymnej, płynach do soczewek, żelach pod prysznic, a także w chusteczkach nawilżanych.

Według informacji podawanych przez producentów sorbitolu, zapewnia on właściwe nawilżenie np. w kremach w stężeniu do 10%. Warto zauważyć, że przy stężeniu powyżej 5% w kosmetykach może wpływać na odczucie lepkości.

Sorbitol znajduje się w wielu lekach jako substancja pomocnicza (nośnik). Ma on zastosowanie przede wszystkim w produkcji tabletek i kapsułek. Z kolei w syropach sorbitol skutecznie zapobiega krystalizacji wokół kapsli butelek.

Sorbitol wykorzystywany jest również jako środek przeczyszczający. Jest słabo wchłaniany w jelicie cienkim i w określonych ilościach może wywoływać biegunkę osmotyczną.

Inne zastosowanie sorbitolu

Z wykorzystaniem metody chemiczno-mikrobiologicznej, sorbitol jest stosowany do produkcji witaminy C.

Sorbitol jest szeroko stosowany do produkcji sorbozy – substancji utrzymującej wilgoć w rolkach drukarskich, skórze, atramentach do pisania. Związek ten służy również jako stabilizator w żywicach winylowych, lakierach i środkach przeciw zamarzaniu.

Sorbitol – szkodliwość

Sorbitol jest substancją bezpieczną dla zdrowia

Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) uznała sorbitol za substancję powszechnie bezpieczną (nadała mu status GRAS).

Sorbitol (E420) jest na tyle bezpieczny dla naszego zdrowia, że eksperci nie ustalili dla niego dziennego limitu spożycia (ADI).

Na podstawie badań przeprowadzonych na szczurach naukowcy określili dawkę śmiertelną (LD₅₀) na poziomie 15,9 g/kg masy ciała. W przeliczeniu na masę dorosłego człowieka jest to ok. aż 1 kg sorbitolu. Oznacza to, że sorbitol cechuje się bardzo niską toksycznością.

Sorbitol wydaje się mieć negatywny wpływ na wchłanianie fruktozy. Związek ten może ulegać przekształceniu do fruktozy i blokować transporter GLUT-5 (cząsteczkę odpowiedzialną za transportowanie fruktozy ze światła jelita do krwi), prowadząc do nasilenia zaburzeń wchłaniania fruktozy, objawiających się dyskomfortem jelitowym.

U osób wrażliwych i w nadmiarze może powodować bóle brzucha i biegunki

Nadużywanie sorbitolu (E420) może prowadzić do wystąpienia biegunki osmotycznej. Przyjmuje się, że może ona nastąpić przy spożyciu powyżej 50 g sorbitolu/dzień.

Niższe dawki sorbitolu (20-30 g/dzień) u niektórych osób mogą być przyczyną bólów brzucha i wzdęć.

Jednorazowa dawka sorbitolu, przy której mogą wystąpić dolegliwości żołądkowo-jelitowego to ok. 10 g.

Szczególny dyskomfort po spożyciu produktów zawierających sorbitol mogą odczuwać osoby cierpiące na zespół jelita drażliwego (IBS). W przypadku osób zmagających się z IBS zaleca się ograniczenie lub nawet wyeliminowanie sorbitolu z diety. Wynika to z tego, że sorbitol należy do FODMAP, czyli pewnych związków fermentujących, które zwiększają ciśnienie osmotyczne w przewodzie pokarmowym i powodują zaostrzenie objawów chorobowych.

Wobec powyższych informacji można jednoznacznie stwierdzić, że sorbitol spożywany wraz z zawierającymi go produktami spożywczymi jest ogólnie bezpieczny dla naszego zdrowia. Jednakże zbyt wysokie jego dawki mogą być przyczyną dolegliwości żołądkowo-jelitowych.

Sorbitol - w ciąży

Brakuje badań, które wskazywałyby bezpośrednio czy istnieją przeciwwskazania do stosowania sorbitolu przez kobiety w ciąży. Jednak autorzy publikacji naukowej uważają, że zarówno sorbitol (E420), jak i inne poliole spożywane z umiarem wydają się być bezpieczne.

Sorbitol – kupowanie i przechowywanie

Raczej próżno szukać sorbitolu na sklepowych półkach. Ze względu na jego małe zastosowanie w warunkach domowych, jest on raczej trudnodostępny w tradycyjnych sklepach. Jednakże sorbitol spożywczy można kupić w sklepach internetowych. Koszt jednego opakowania (1 kg) to wydatek rzędu 24-28 zł. Sorbitol do zastosowań chemicznych lub produkcji kosmetyków jest nieco tańszy i kosztuje zwykle ok. 21 zł/kg. Sorbitol do celów np. kosmetycznych można nabyć również w formie roztworu wodnego (70%). Pojemniczek 60 ml kosztuje ok. 5 zł.

Sorbitol może być przechowywany w temperaturze pokojowej, jednakże w szczelnie zamkniętym opakowaniu bez dostępu wilgoci i powietrza.