Erytrytol (E968)

Erytrytol występuje w postaci białego, bezwonnego, krystalicznego proszku, który dobrze rozpuszcza się w wodzie.

Erytrytol jest obecny w niewielkich ilościach w różnych naturalnych surowcach,, szczególnie w owocach i produktach fermentowanych. Występuje on m.in. w arbuzach, gruszkach, winogronach, grzybach, serze żółtym, winie, piwie, sosie sojowym.

Na skalę przemysłową może być pozyskiwany z kukurydzy i skrobi pszenicznej w wyniku przeprowadzonej hydrolizy enzymatycznej i fermentacji z udziałem różnych drożdży: Aurobasidium sp., Trigonopsis variabilis, Torula sp., Candida magnoliae, Pseudozyma tsubakaensis, Moniliela sp., Yarrowia lipolytica.

Erytrytol – kalorie

Erytrytol jest niskokaloryczną substancją słodzącą

Erytrytol cechuje się bardzo niską wartością energetyczną. Jeden gram erytrytolu dostarcza tylko 0,2 kcal. Dla porównania, jeden gram cukru stołowego (sacharozy) dostarcza aż 4 kcal. Oznacza to, że erytrytol ma 20 – krotnie niższą kaloryczność w stosunku do zwykłego cukru. W przypadku gdybyśmy chcieli posłodzić herbatę jedną łyżeczką erytrytolu (która waży ok. 5 g), wówczas dostarczymy tylko 1 kilokalorię.

Ze względu na bardzo niską kaloryczność, słodzik ten może być stosowany przez osoby cierpiące na nadwagę i otyłość. Erytrytol może być środkiem słodzącym wykorzystywanym w diecie odchudzającej.

Według danych literaturowych, erytrytol wykazuje słodkość na poziomie 60-80% słodkości cukru stołowego (sacharozy). Dlatego też, aby uzyskać podobną słodkość, trzeba wykorzystać go nieco więcej. Dla przykładu, aby otrzymać słodkość równą jednej łyżeczce sacharozy (5 g), trzeba użyć go w ilości ok. 6-8 g.

Erytrytol - właściwości technologiczne

Erytrytol jest odporny na działanie wysokiej temperatury

Erytrytol jest odporny na wysoką temperaturę, dlatego też można dodawać go do produktów poddawanych gotowaniu, pieczeniu, m.in. do: naleśników, placków, ciast.

Erytrytol wywołuje uczucie chłodzące

Po rozpuszczeniu w środowisku wodnym, erytrytol powoduje w ustach silne chłodzące uczucie.

Erytrytol zapobiega gorzkim posmakom innych słodzików

Erytrytol w połączeniu z substancjami intensywnie słodzącymi, zmniejsza (maskuje) uczucie gorzkiego posmaku po ich spożyciu.

Erytrytol - właściwości zdrowotne

Erytrytol nie podnosi poziomu glukozy we krwi

Ze względu na fakt, że spożycie erytrytolu nie powoduje wzrostu poziomu glukozy (cukru) we krwi, słodzik ten może być bez przeszkód stosowany u osób cierpiących na cukrzycę i insulinoooporność.

Erytrytol nie powoduje psucia się zębów

Słodzik ten nie jest metabolizowany (przetwarzany) w organizmie człowieka i nie ulega również fermentacji przez bakterie jamy ustnej, dlatego też nie przyczynia się do rozwoju próchnicy.

Erytrytol opóźnia powstawanie zmian próchniczych

W prospektywnym badaniu randomizowanym z podwójnie ślepą próbą zauważono, że erytrytol hamuje rozwój próchnicy. Dodatkowo wykazano, że jest w tym skuteczniejszy w porównaniu do innych polioli – ksylitolu i sorbitolu.

W doświadczeniu przeprowadzonym przez Makkinen i wsp. uczestnikom badań podawano dwa razy dzienne 7 g erytrytolu w postaci gumy do żucia, . Zaobserwowano, że osoby spożywające erytrytol cechowały się mniejszą liczbą niekorzystnych bakterii Streptoccocus mutans w ślinie, powodujących próchnicę. Podawanie erytrytolu zmniejszyło również rozwój płytki nazębnej.

W innych badaniach potwierdzono, że erytrytol zmniejsza adhezję (przyczepność) wielu szczepów bakterii. Dodatkowo hamuje rozwój patogennych bakterii, takich jak: Streptococcus mutans, Streptococcus sanguinis, Streptococcus sobrinus, Streptococcus salivarius o ok. 20-80%, w zależności od konkretnego szczepu bakterii.

Erytrytol – zastosowanie

Erytrytol jest stosowany jako dodatek do żywności pod nazwą E967

Erytrytol stosowany jest głównie jako substancja słodząca w niskokalorycznych produktach spożywczych lub w produktach o obniżonej zawartości cukrów. Na etykietach produktów spożywczych widnieje pod symbolem E968. Zwykle można go znaleźć w: gumach do żucia, słodyczach, napojach, produktach piekarniczych.

Do produktów spożywczych erytrytol może być dodawany na tzw. zasadzie quantum satis. Oznacza to, że nie określono prawnie maksymalnej dawki (limitu), jaką można zastosować w czasie produkcji. Jednocześnie wybraną substancję powinno stosować się w jak najniższej dawce, niezbędnej do osiągnięcia zamierzonego efektu, zgodnie z dobrą praktyką produkcyjną.

Zgodnie z unijnym Rozporządzeniem nr 1129/2011, erytrytol może być dodawany do wielu produktów spożywczych, m.in. takich jak:

• Lody o obniżonej wartości energetycznej
• Fermentowane przetwory mleczne z dodatkami smakowymi o obniżonej wartości energetycznej
• Dżemy, galaretki, marmolady o obniżonej wartości energetycznej
• Wyroby kakaowe i czekoladowe o obniżonej wartości energetycznej
• Gumy do żucia
• Pieczywo piekarnicze i wyrobi ciastkarskie o obniżonej wartości energetycznej
• Słodziki stołowe w postaci płynnej, proszku i tabletkach
• Dietetyczne środki spożywcze stosowane w dietach przeznaczonych do kontrolowania masy ciała, całkowicie zastępujących dzienne posiłki lub poszczególne posiłki
• Suplementy diety w postaci stałej, w tym kapsułek i tabletek

W warunkach domowych, erytrytol zastępuje cukier. Może być stosowany jako słodzik do m.in. herbaty, kawy, napojów owocowych, deserów, koktajli.

Erytrytol wykorzystywany jest w przemyśle kosmetycznym i farmaceutycznym

Ze względu na fakt, że erytrytol nie powoduje próchnicy, posiada właściwości nawilżające oraz nadaje delikatną słodycz, wykorzystywany jest do produkcji środków higieny osobistej, takich jak: pasty do zębów, płyny do płukania ust, kremy, dezodoranty.

Erytrytol jest bardzo dobrym nośnikiem substancji aktywnych i dlatego też stosuje się go również w produkcji środków farmaceutycznych: pastylek do ssania, tabletek, kapsułek, syropów, saszetek.

Erytrytol - szkodliwość

W odróżnieniu od innych substancji słodzących z grupy polioli (m.in. takich jak ksylitol, laktitol, sorbitol), erytrytol nie powoduje niepożądanych działań przeczyszczających. Jego normalne stosowanie nie przyczynia się do wystąpienia wzdęć i biegunek.

W przeprowadzonych badaniach stwierdzono, że erytrytol nie ma działania mutagennego (nie powoduje mutacji materiału genetycznego). Nie stwierdzono również działania rakotwórczego (kancerogennego).

Erytrytol uzyskał przez amerykańską Agencję Żywności i Leków (FDA) tzw. status GRAS (ang. Generally Recognized As Safe), oznaczający, że związek ten jest powszechnie uznany za bezpieczny.

W przypadku erytrytolu nie ustalono limitu dla dopuszczalnego dziennego spożycia (ADI, ang. Acceptable Daily Intake).

Czy erytrytol zwiększa ryzyko zawału i udaru?

W lutym 2023 roku zostały opublikowane wyniki badań, które sugerują, że spożycie erytrytolu może wpływać na tworzenie skrzepów we krwi i wzrost ryzyka zawału serca i udaru mózgu .

Naukowcy na podstawie badań krwi od ponad 3000 osób ustalili, że osoby z najwyższym poziomem erytrytolu we krwi były dwa razy bardziej narażone na poważne incydenty sercowo - naczyniowe w ciągu 3 lat obserwacji, niż osoby z najniższym poziomem tego związku we krwi. Kolejne badanie in vitro, podczas którego wystawiono ludzkie płytki krwi na działanie erytrytolu, a także badanie na myszach, potwierdziły te wstępne, niepokojące ustalenia.

Na koniec przeprowadzono badanie z udziałem 8 zdrowych osób, które miało odpowiedzieć na pytanie w jaki sposób dieta wpływa na poziom erytrytolu we krwi. Jednorazowe spożycie napoju zawierającego 30 g erytrytolu skutkowało 1000 - krotnym wzrostem poziomu erytrytolu we krwi. Ten niebezpiecznie wysoki poziom, wystarczający do wywołania zmian w funkcjonowaniu płytek krwi, utrzymywał się przez kolejne 2 - 3 dni od momentu spożycia erytrytolu.

Erytrytol - w ciąży

Erytrytol nie wykazuje właściwości teratogennych (nie wpływa na powstawanie wad w rozwoju płodu) i dlatego może być bezpiecznie spożywany przez kobiety w ciąży.

Erytrytol – kupowanie i przechowywanie

Erytrytol jest droższy od cukru stołowego

Wzrost zainteresowania erytrytolem spowodował, że coraz łatwiej można znaleźć go na sklepowych półkach. Jest on zwykle dostępny w sieciach hipermarketów oraz w sklepach z tzw. „zdrową żywnością”. Bez problemu można go również kupić w wielu sklepach internetowych. Cena jednego kilograma erytrytolu waha się w zakresie ok. 17 – 24 zł.

Erytrytol jest odporny na długotrwałe przechowywanie

Erytrytol pochłania wilgoć w bardzo małym stopniu, dlatego może być bez przeszkód przechowywany przez długi czas.