Sukraloza (E955)

 

---

---

Co to jest sukraloza?

Sukraloza to pochodna sacharozy, która jest około 600 razy słodsza od cukru. Jest to powszechnie stosowany dodatek do żywności o numerze E955. Na rynku produktów spożywczych występuje pod nazwą Splenda® i jest wykorzystywana jako słodzik. Została odkryta w 1976 roku przez brytyjskich naukowców

Sukraloza występuje w postaci białego, sypkiego proszku, praktycznie pozbawionego zapachu. Jest szczególnie popularna w USA.  W Polsce natomiast wśród substancji intensywnie słodzących dominują głównie aspartam i acesulfam K.

Sukraloza - właściwości

Sukraloza cechuje się bardzo słodkim smakiem. Według danych literaturowych, jest ona 600-krotnie słodsza od sacharozy . Po spożyciu nie daje gorzkiego posmaku, jak ma to miejsce w przypadku innych substancji intensywnie słodzących . W ocenie wielu osób, sukraloza pod względem swojego profilu smakowego bardzo dobrze naśladuje tradycyjny cukier .

Sukraloza jest odporna na niskie pH, ale nie na wysoką temperaturę

Przez długi czas (często również obecnie) sukraloza była z powodzeniem wykorzystywana w wielu różnych produktach spożywczych przeznaczonych do gotowania, pieczenia i podgrzewania, a nawet w produktach pasteryzowanych. Uznawano, że sukraloza jest stabilna w wysokiej temperaturze, ponieważ nie traci swojego słodkiego smaku podczas ogrzewania. Jednak coraz częściej naukowcy zwracają uwagę, że wysoka temperatura (powyżej 120 stopni C) może powodować rozpad sukralozy i powstawanie szkodliwych dla zdrowia związków polichlorowanych .

Sukraloza jest stabilna w produktach o niskim pH. Z tego względu może być z powodzeniem stosowana np. w kwaśnych, gazowanych napojach .

Sukraloza jest dobrze rozpuszczalna w wodzie, dzięki czemu można ją stosować do posłodzenia herbaty, napojów, soków, smoothies .

Sukraloza jest również odporna na długie przechowywanie. W przeprowadzonych badaniach wskazano, że przechowywanie sukralozy w różnych warunkach pH (pH: 3, 4, 6 i 7) w temperaturze 20ºC przez 52 tygodnie nie spowodowało utraty jej smaku słodkiego .

Sukraloza wzmacnia słodkość innych substancji słodzących

Sukraloza w połączeniu z substancjami słodzącymi takimi jak: acesulfam K, cyklaminian, sacharyna i fruktoza wykazuje synergizm smakowy. Oznacza to, że połączenie tych składników wywołuje słodkość większą, niż gdyby stosować te substancje oddzielnie.

Sukraloza - wpływ na zdrowie

Sukraloza, pomimo, że budową przypomina sacharozę, to nasz organizm nie rozpoznaje jej jako cukier i nie metabolizuje (nie przetwarza) jej. W konsekwencji sukraloza nie dostarcza żadnych kalorii i może być wykorzystywana m.in. przez osoby będące na diecie odchudzającej. Należy podkreślić, że sukraloza sama w sobie nie powoduje obniżenia masy ciała.

Tylko ok. 11-27% spożytej sukralozy jest wchłaniane w przewodzie pokarmowym. Pozostała, większa część sukralozy w postaci niezmienionej jest wydalana z organizmu wraz z kałem. Z kolei zaabsorbowana (wchłonięta) sukraloza dostaje się do krwi i następnie w znacznym stopniu jest usuwana z organizmu wraz z moczem. Ostatecznie sukraloza nie ulega bioakumulacji (odkładaniu się) w naszym organizmie .

Sukraloza a cukrzyca

Sukraloza nie powoduje wzrostu poziomu glukozy we krwi i z tego też względu teoretycznie mogłaby być zalecana osobom cierpiącym na cukrzycę, jako zamiennik tradycyjnego cukru. Indeks glikemiczny sukralozy wynosi 0 . 

Naukowcy zauważyli, że osoby, którym podawano sukralozę przed spożyciem glukozy miały wyższy poziom cukru i insuliny we krwi, w porównaniu do osób, które przed przyjęciem glukozy otrzymały wodę. Może to sugerować, że jednak sukraloza może mieć pewien wpływ na stężenie glukozy we krwi .

Kolejne badania z udziałem zdrowych ludzi (bez cukrzycy i bez insulinooporności) wykazały, że spożycie sukralozy przyczynia się przede wszystkim do wzrostu poziomu insuliny we krwi, zmniejszając tym samym wrażliwość tkanek na insulinę .

Należy zwrócić uwagę, że sukraloza sprzedawana jest zwykle pod nazwą handlową Splenda® – produktu, który w swoim składzie jako substancję wypełniającą zawiera maltodekstryny . Związki te w odróżnieniu od sukralozy podnoszą gwałtownie poziom glukozy we krwi. Choć sukraloza sama w sobie nie wpływa na stężenie cukru we krwi, to produkt, w postaci którego jest sprzedawana – już niestety tak. Dlatego sukraloza jako Splenda® nie jest dobrym rozwiązaniem dla osób z cukrzycą.

Sukraloza: szkodliwość

Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków opierając się na badaniach naukowych uznała, że sukraloza jest bezpieczna do spożycia przez ludzi. Panel Ekspertów nie stwierdził, aby sukraloza wywoływała jakiekolwiek szkodliwe działanie lub skutki uboczne .

W badaniach na szczurach nie zauważono, aby sukraloza miała właściwości rakotwórcze . Nie wykazano też, aby sukraloza miała jakikolwiek negatywny wpływ na płodność i reprodukcję . Nie stwierdzono również działania genotoksycznego, mutagennego, ani neurotoksycznego . 

Sukraloza nie przyczynia się do rozwoju próchnicy .

Ze względu na bezpieczeństwo spożycia sukralozy, została ona dopuszczona do stosowania w ponad 100 krajach na świecie, w tym w USA i Unii Europejskiej . 

Sukraloza może wpływać na mikroflorę jelitową

W doświadczeniach przeprowadzonych na zwierzętach zaobserwowano, że podawanie sukralozy spowodowało obniżenie poziomu dobroczynnych dla naszego organizmu bakterii bytujących w jelicie, takich jak: bifidobakterie i bakterie kwasu mlekowego .

Codzienne spożycie 48 mg sukralozy przez 10 tygodni wywołało dysbiozę jelitową i zwiększyło poziom insuliny we krwi u zdrowych osób . Przegląd badań krótkoterminowych z udziałem ludzi, w których stosowano sukralozę poniżej ADI (dopuszczalne dzienne spożycie) nie wykazał znaczącego wpływu na mikroflorę jelitową . Brakuje badań długoterminowych, które pomogłyby ustalić znaczenie sztucznych słodzików w kontekście składu bakterii zasiedlających jelita.

Sukraloza w wysokiej temperaturze może rozkładać się do toksycznych związków

Choć powszechnie uważa się, że sukraloza może być wykorzystywana do gotowania i pieczenia, najnowsze badania zaprzeczają tej opinii. Naukowcy wykazali, że sukraloza w wysokiej temperaturze (powyżej 120 stopni C) ulega rozkładowi do potencjalnie toksyczynych związków chloru (chloropropanoli i polichlorowanych węglowodorów aromatycznych)  .

Dopuszczalna dzienna dawka sukralozy wynosi 5-15 mg/kg masy ciała

Amerykańska instytucja związana z bezpieczeństwem żywności (FDA) określiła dla sukralozy dopuszczalne dzienne spożycie (ADI) na poziomie 5 mg/kg masy ciała. Dla przykładu oznacza to, że osoba dorosła o masie ciała 70 kg może każdego dnia spożyć 350 mg (0,35 g) sukralozy.  Z kolei Wspólny Komitet Ekspertów FAO/WHO ds. Dodatków do Żywności (JECFA) ustalił wyższą dopuszczalną dzienną dawkę, która wynosi 15 mg/kg masy ciała.

Sukraloza w ciąży i podczas karmienia piersią

Sukraloza przenika zarówno przez łożysko jak i do mleka kobiet karmiących piersią. Dokładny wpływ spożycia sukralozy przez kobiety w ciąży i będące w okresie laktacji na stan zdrowia niemowląt nie jest znany. Biorąc pod uwagę najnowsze dane naukowe, rozsądnym rozwiązaniem wydaje się unikanie tego słodzika w diecie kobiet ciężarnych i karmiących piersią.

Pojedyncze badania obserwacyjne z udziałem ludzi wskazują na wpływ spożycia dużych ilości sukralozy przez kobiety w ciąży na wzrost masy urodzeniowej, poziomu insuliny oraz niektórych markerów świadczących o stanie zapalnym u noworodków . Badania na zwierzętach budzą obawy o negatywny związek ekspozycji na sukralozę w okresie ciąży i na wczesnym etapie życia na ryzyko zaburzeń metabolicznych predysponujących do rozwoju insulinooporności i otyłości u dzieci .

Sukraloza może przenikać do mleka kobiet, które karmią piersią i spożywają syntetyczne słodziki lub napoje nimi słodzone. Z uwagi na niską wchłanialność sukralozy z przewodu pokarmowego jest mało prawdopodobne, aby sukraloza obecna w mleku matki dostała się do krwioobiegu dziecka i powodowała u niego jakiekolwiek działania niepożądane. Z drugiej strony niektórzy badacze podkreślają, że sukraloza może znacząco podwyższać poziom slodyczy mleka i wpływać na mikrobiom jelitowy dziecka karmionego piersią .

Sukraloza - zastosowanie

Unijne prawo zezwala, aby sukraloza mogła być dodawana do takich produktów spożywczych m.in., takich jak:

• fermentowane przetwory mleczne z dodatkami smakowymi lub środkami aromatyzującymi o obniżonej wartości energetycznej lub bez dodatku cukru (400 mg/kg),
• lody spożywcze o obniżonej wartości energetycznej lub bez dodatku cukru (320 mg/kg)
• słodko-kwaśne marynaty owocowe i warzywne (180 mg/kg),
• owoce w puszkach lub w słoikach o obniżonej wartości energetycznej lub bez dodatku cukru (400 mg/kg),
• dżemy, galaretki i marmolady o obniżonej wartości energetycznej (400 mg/kg),
• wyroby kakaowe i czekoladowe o obniżonej wartości energetycznej lub bez dodatku cukru (800 mg/kg),
• wyroby cukiernicze bez dodatku cukru (1000 mg/kg),
• pastylki i drażetki odświeżające oddech, bez dodatku cukru (2400 mg/kg),
• gumy do żucia bez dodatku cukru (3000 mg/kg),
• słodko-kwaśne konserwy i prezerwy rybne, marynaty rybne, skorupiaki i mięczaki (120 mg/kg),
• słodziki stołowe w postaci płynnej, w postaci proszku, w tabletkach (quantum satis),
• musztarda (140 mg/kg),
• zupy o obniżonej wartości energetycznej (45 mg/kg),
• dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego (400 mg/kg),
• dietetyczne środki spożywcze stosowane w dietach przeznaczonych do kontrolowania masy ciała, całkowicie zastępujące dzienne posiłki lub poszczególne posiłki (320 mg/kg),
• nektary owocowe o obniżonej wartości energetycznej lub bez dodatku cukru (300 mg/kg),
• piwo o obniżonej wartości energetycznej (10 mg/kg),
• cydr i perry (50 mg/kg),
• przekąski na bazie ziemniaków, zbóż, mąki lub skrobi (200 mg/kg),
• przetworzone orzechy (200 mg/kg),
• desery o obniżonej wartości energetycznej lub bez dodatku cukru (400 mg/kg) .

Szacuje się, że sukraloza występuje w ponad 5000 produktach na świecie . 

Sukraloza jest zawarta zarówno w Farmakopei Amerykańskiej jak i Farmakopei Europejskiej, gdzie dopuszczono jej stosowanie jako substancji pomocniczej w różnych środkach farmaceutycznych. Sukraloza niejednokrotnie wykorzystywana jest w produkcji tabletek witaminowych, czy też pastylek do ssania.

Jak stosować sukralozę?

Sposób dawkowania sukralozy powinien być zawsze podany na opakowaniu produktu. Bardzo często na etykiecie słodzików widnieje informacja, ile tabletek lub saszetek słodzika odpowiada 1 łyżeczce cukru.

W przypadku sukralozy (Splenda®), 1 tabletka produktu równoznaczna jest zazwyczaj 1 łyżeczce cukru stołowego (5 g).

Z kolei 1 saszetka sukralozy (Splenda®) to równowartość 2 łyżeczek lub 1 łyżki cukru (ok. 10 g).

W opakowaniach z sukralozą bez wypełniaczy zawsze powinna znajdować się odpowiednia miarka wraz z informacją stosowania. Wadą czystej sukralozy jest fakt, że dosyć trudno jest odmierzyć jej właściwą dawkę, ponieważ stosuje się ją w bardzo niewielkich ilościach.

Gdzie kupić sukralozę?

Dla odbiorców detalicznych, sukraloza jest dostępna w sprzedaży pod nazwą handlową Splenda®. Zwykle występuje ona w formie tabletek, proszku i saszetek. Najłatwiej dostać Splendę w sklepach internetowych. Stosunkowo rzadko można ją spotkać na półkach sklepowych różnych sieci handlowych.

Należy zaznaczyć, że produkt Splenda® poza sukralozą zawiera w swoim składzie również maltodekstrynę – substancję stosowaną jako wypełniacz .

W niektórych sklepach internetowych istnieje możliwość zakupu sukralozy w czystej postaci, bez wypełniaczy.

Jaka jest cena sukralozy?

Opakowanie 100 tabletek kosztuje ok. 10-11 zł, zaś paczka zawierająca 65 g proszku to koszt rzędu ok. 12-14 zł. Cena pudełka, w którym znajduje się 100 saszetek wynosi ok. 29-30 zł. Ceny te dotyczą produktu Splenda®.

Sukraloza sprzedawana bez wypełniaczy jest zdecydowanie droższa (ok. 45-48 zł za opakowanie 50 g), jednakże wystarcza też na wiele dłużej. W pewnym uproszczeniu można stwierdzić, że 1 opakowanie (50 g) czystej sukralozy odpowiada aż 30 kg tradycyjnego cukru.

Jak przechowywać sukralozę?

Sukralozę zaleca się przechowywać w suchych miejscach.