Rzeżucha

Rzeżucha w Polsce potocznie pieprzyca siewna jest tradycyjnie wysiewana i spożywana na wiosnę, szczególnie w okresie wielkanocnym.

Siewki pieprzycy (powszechnie znane jako "kiełki rzeżuchy") stanowią bogate źródło witamin i minerałów.

Najczęściej spożywa się je na surowo, jako dodatek do kanapek, serów, sałatek lub zup.

Rzeżucha - wartości odżywcze

Kiełki rzeżuchy zawierają 89,4% wody, dzięki czemu są niskokaloryczne (32 kcal/100 g). Jednocześnie są bogate w związki odżywcze.

Wartości odżywcze w przeliczeniu na 1 garść rzeżuchy (ok. 10 g):

• Kalorie - 3,2 kcal
• Białko - 0,26 g
• Tłuszcz - 0,07 g
• Węglowodany - 0,55 g
  • Cukry proste - 0,44 g
  • Błonnik pokarmowy - 0,11 g .

Rzeżucha - witaminy i składniki mineralne

Rzeżucha jest warzywem bardzo bogatym w witaminy i składniki mineralne.

1 garść kiełków rzeżuchy (ok. 10 g) zawiera 72,3% dziennego spożycia Witaminy K

Rzeżucha jest jednym z najbogatszych źródeł witaminy K. Jej porcja, mimo że niewielka wagowo (1 garść - ok. 10 g) dostarcza aż 54,2 µg filochinonu, co pokrywa dobowe zapotrzebowanie na tę witaminę w 72,3%.

Witamina K odgrywa rolę w:

• metabolizmie wapnia - wraz z witaminą D odpowiada za wbudowywanie go do tkanki kostnej,
• zachowywaniu elastyczności naczyń krwionośnych,
• prawidłowym przebiegu procesów krzepnięcia krwi,
• zachowywaniu zdrowia układu ruchu, a zwłaszcza kości i stawów.

Zawartość witamin w garści (ok. 10 g) kiełków rzeżuchy:

• Witamina K - 54,2 µg (72,3% RWS),
• Witamina C - 6,9 mg (8,6% RWS),
• Witamina A - 34,6 µg (4,3% RWS),
• Kwas foliowy - 8 µg (4% RWS),
• Witamina B2 - 0,03 mg (1,9% RWS),
• Witamina B6 - 0,02 mg (1,8% RWS),
• Witamina B1 - 0,01 mg (0,7% RWS),
• Witamina B3 - 0,1 mg (0,6% RWS),
• Witamina E - 0,07 mg (0,6% RWS),
• Witamina B5 - 0,02 mg (0,4% RWS).

1 garść kiełków rzeżuchy jest bogata w potas i mangan

Porcja (ok. 10 g) dostarcza 60,6 mg potasu ( 3% dziennego zapotrzebowania) oraz 0,06 mg manganu (2,8% RWS).

Potas w organizmie bierze udział w:

• regulowaniu ciśnienia osmotycznego komórek,
• przekazywaniu impulsów nerwowych,
• procesie skurczu mięśni,
• utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej.

Mangan jest pierwiastkiem śladowym, który odgrywa rolę w:

• neutralizowaniu wolnych rodników tlenowych,
• zachowaniu prawidłowej budowy kości,
• metabolizmie węglowodanów i regulowaniu gospodarki węglowodanowej,
• procesach krzepnięcia krwi, wraz z witaminą K.

Zawartość składników mineralnych w garści (ok. 10 g) kiełków rzeżuchy:

• Potas - 60,6 mg (3% RWS),
• Mangan - 0,06 mg (2,8% RWS),
• Miedź - 0,02 mg (1,7% RWS),
• Fosfor - 7,6 mg (1,1% RWS),
• Wapń - 8,1 mg (1% RWS),
• Magnez - 3,8 mg (1% RWS),
• Żelazo - 0,13 mg (0,9% RWS),
• Cynk - 0,02 mg (0,2% RWS),
• Selen - 0,09 µg (0,2% RWS).

Rzeżucha - składniki aktywne

Rzeżucha zawiera wiele składników aktywnych, którym zawdzięcza swoje właściwości. Od starożytności była wykorzystywana jako roślina lecznicza.

Na szczególną uwagę zasługują obecne w niej polifenole oraz glukozynolany.

Rzeżucha zawiera znaczne ilości polifenoli

Naukowcy zbadali, że największą zawartością polifenoli charakteryzują się nasiona rzeżuchy, które również są konsumowane, razem z całą siewką.

Były to przede wszystkim kwasy fenolowe, takie jak kwas galusowy, czy też kwas kawowy. Wykryto także kwercytynę oraz kemferol.

Wszystkie te związki charakteryzują się przede wszystkim silnymi właściwościami antyoksydacyjnymi oraz przyczyniają się do złagodzenia nasilenia procesów zapalnych w organizmie.

Zmniejszają ryzyko zapadnięcia na wiele chorób o podłożu zapalnym .

Zawartość glukozynolanów w rzeżusze

Glukozynolany odpowiadają za charakterystyczny, lekko siarkowy posmak kiełków rzeżuchy. Są to związki organiczne zawierające grupy siarczanowe.

Wykazują one działanie antykancerogenne, zmniejszając ryzyko powstania zmian nowotworowych .

Rzeżucha - właściwości

Rzeżucha wykazuje właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze

Naukowcy zbadali wpływ ekstraktów z nasion rzeżuchy na wzrost bakterii, zarówno Gram+, jak i Gram-, takich jak Escherichia coli (pałeczka okrężnicy), czy też Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty).

Ekstrakty wyraźnie hamowały wzrost mikrobów z obu rodzajów. Dodatkowo, wykazywały również właściwości przeciwgrzybicze, hamując wzrost grzybów z rodzaju Aspergillus, Fusarium, czy też Alternaria. Jest to działanie przypisywane polisacharydom oraz związkom siarkowym obecnym w rzeżusze .

Rzeżucha może sprzyjać obniżeniu stężenia glukozy we krwi

Podanie ekstraktów z rzeżuchy zwierzętom laboratoryjnym wywoływało efekt hipoglikemiczny (polegający na obniżeniu stężenia glukozy w surowicy krwi) zarówno u szczurów zdrowych, jak i tych z cukrzycą.

Działanie to zostało potwierdzone w kilku badaniach interwencyjnych. Co ciekawe, jest to efekt niezwiązany z wydzielaniem insuliny. Prawdopodobnym mechanizmem leżącym u jego podstaw jest zmniejszenie wchłaniania zwrotnego glukozy w nerkach i co za tym idzie - obniżenie jej stężenia w surowicy krwi .

Rzeżucha może działać hepatoprotekcyjnie

Naukowcy sprawdzili na zwierzętach laboratoryjnych, że ekstrakty z rzeżuchy mogą wpływać ochronnie na komórki wątroby. Mogą również sprzyjać naprawie już wyrządzonych uszkodzeń.

Wśród szczurów z uszkodzeniem wątroby, którym podano ekstrakt z rzeżuchy, badacze odnotowali niższe stężenie markerów ALT (aminotransferazy alaninowej), AST (aminotransferazy asparaginianowej), a także bilirubiny.

Prawdopodobnie jest to efekt wysokiej zawartości przeciwutleniaczy w rzeżusze, które zapobiegają utlenianiu lipidów w komórkach wątroby .

Rzeżucha może mieć właściwości antykancerogenne

Badacze przetestowali wpływ ekstraktów z nasion rzeżuchy na linie komórkowe nowotworów piersi. Jak się okazało, ekstrakt umożliwiał zahamowanie wzrostu komórek rakowych. Indukował także ich apoptozę, czyli zaplanowane niszczenie i nekrozę, czyli śmierć komórek. Działanie to połączone zostało z zawartością glukozynolanów, o których wiadomo, że mają właściwości antykancerogenne. Zatem rzeżucha, jako roślina z rodziny kapustowatych, również może sprzyjać niszczeniu komórek nowotworowych .

Rzeżucha - przeciwwskazania

Przeciwskazania do spożywania rzeżuchy:

• stwierdzona alergia - aby uniknąć ryzyka powikłań, w tym wstrząsu anafilaktycznego,
• stany zapalne lub choroby wrzodowe żołądka i jelit - ze względu na zawartość związków siarkowych, rzeżucha może nasilać wydzielanie żołądkowe i działać drażniąco, pogarszając objawy choroby,
• stwierdzone choroby nerek - ponieważ rzeżucha może działać moczopędnie i zaburzać dobową diurezę.

Nowa książka o odżywczej diete