Rzepa

Ostatnia aktualizacja: 27 września 2022

  • Pisząc ten artykuł, korzystaliśmy z:
  • 4źródła
  • 8badań

Rzepa właściwa typowa (Brassica rapa subsp. rapa), w skrócie zwana rzepą, to warzywo z rodziny kapustowatych (Brassicaceae). Systematycznie jest ona podgatunkiem kapusty właściwej, dlatego znana jest również jako kapusta właściwa typowa.

Rzepa zawiera znaczne ilości witamin i składników mineralnych, a także substancji aktywnych. Sprzyja łagodzeniu stanów zapalnych, a także może działać hepatoprotekcyjnie i przeciwcukrzycowo.

Zebraliśmy wszystko, co warto wiedzieć na temat rzepy.


W pigułce

  • Rzepa jest warzywem niskokalorycznym (28 kcal/100 g), ale o wysokim indeksie glikemicznym (IG = 73). Osoby z problemami z gospodarką węglowodanową muszą ją odpowiednio wkomponować w swój jadłospis.
  • Rzepa jest bardzo dobrym źródłem błonnika, a także witaminy C, potasu i miedzi.
  • Zawiera znaczne ilości polifenoli, a także - jako warzywo kapustne - glukozynolanów. Dzięki temu wykazuje właściwości przeciwzapalne, hepatoprotekcyjne oraz przeciwcukrzycowe.
  • Na spożycie rzepy powinny szczególnie uważać osoby z chorobami tarczycy, żołądka oraz jelit.

Pochodzenie rzepy nie jest znane, wiadomo jednak, że uprawiana była już w starożytnym Rzymie, skąd prawdopodobnie została rozprzestrzeniona na inne części świata .

Rzepa jest uprawiana jako roślina pastewna oraz jako warzywo. W pierwszej wersji spożywana jest przez zwierzęta w całości - liście wraz z bulwami. Jako warzywo natomiast, sposób jej konsumpcji różni się w zależności od regionu świata. W Polsce najczęściej spożywamy jej bulwy, głównie w charakterze surówek.

Rzepa - wartości odżywcze

Rzepa zawiera dużo wody (92%) ale jednocześnie jest bogata w składniki odżywcze i błonnik.

Wartości odżywcze w przeliczeniu na 1 rzepę (ok. 170 g):

  • Kalorie - 47,6 kcal
  • Białko - 1,53 g
  • Tłuszcz - 0,17 g
  • Węglowodany - 10,93 g
    • Cukry proste - 6,46 g
    • Błonnik pokarmowy - 3,06 g (ok. 12% RWS) .

Rzepa jest bardzo dobrym źródłem błonnika

Jedna sztuka zawiera nieco ponad 3 gramy, co stanowi około 12% dobowego zapotrzebowania na ten składnik dla dorosłej osoby.

Błonnik pokarmowy w organizmie zapewnia prawidłową perystaltykę jelit, tym samym zapobiegając zaparciom. Dodatkowo, wpływa na obniżenie stężenia cholesterolu i glukozy w surowicy krwi. Zapobiega także wchłanianiu części metali ciężkich w przewodzie pokarmowym. Zawartość błonnika w posiłku zapewnia uczucie sytości, tym samym sprzyjając ograniczeniu uczucia głodu i kontroli masy ciała.

Rzepa jest niskokaloryczna, ale ma wysoki indeks glikemiczny

W 100 g produktu zawiera jedynie 28 kcal. Jedna rzepa (ok. 170 g) dostarcza niecałych 48 kcal . Indeks glikemicznym jest wysoki (IG = 73), natomiast ładunek glkemiczny w przeliczeniu na porcję 170 g jest niski (ŁG = 8. Oznacza to, że po spożyciu rzepy poziom glukozy we krwi może wzrosnąć szybko, ale nie nadmiernie wysoko i szybko wróci do normy. 

Rzepa - witaminy i składniki mineralne

Jedna rzepa pokrywa 44,6% dobowego zapotrzebowania na witaminę C

Rzepa jest bogata w witaminę C. Jedna sztuka (ok. 170 g) dostarcza 35,7 mg kwasu askorbinowego, co stanowi 44,6% dziennego zapotrzebowania na tę witaminę.

Witamina C w organizmie bierze udział w:

  • syntezie kolagenu w skórze oraz w tkance kostnej,
  • wchłanianiu żelaza z przewodu pokarmowego, zwiększając jego przyswajalność,
  • procesach antyoksydacyjnych, czyli neutralizowaniu wolnych rodników tlenowych,
  • prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego.

Zawartość witamin w 1 rzepie (ok. 170 g):

  • Witamina C - 35,7 mg (44,6% RWS),
  • Kwas foliowy - 25,5 µg (12,8% RWS),
  • Witamina B6 - 0,15 mg (10,9% RWS),
  • Witamina B1 - 0,07 mg (6,2% RWS),
  • Witamina B5 - 0,34 mg (5,7% RWS),
  • Witamina B3 - 0,68 mg (4,3% RWS),
  • Witamina B2 - 0,05 mg (3,6% RWS),
  • Witamina E - 0,05 mg (0,4% RWS),
  • Witamina K - 0,17 µg (0,2% RWS).

Rzepa zawiera znaczne ilości potasu i miedzi

Jedna rzepa (ok. 170 g) dostarcza 324,7 g potasu, co stanowi 16,2% dobowego zapotrzebowania oraz 0,14 mg miedzi (14,5% RWS).

Potas odgrywa rolę w:

  • zachowaniu równowagi kwasowo-zasadowej organizmu,
  • utrzymywaniu potencjału błonowego i przekazywaniu impulsów nerwowych,
  • skurczu mięśni, w tym mięśnia sercowego,
  • zachowywaniu prawidłowych wartości ciśnienia tętniczego.

Miedź bierze udział w:

  • przyswajaniu żelaza z przewodu pokarmowego,
  • zwalczaniu wolnych rodników tlenowych,
  • formowaniu tkanki łącznej, tkanki kostnej, a także erytrocytów,
  • pigmentacji skóry i włosów.

Zawartość składników mineralnych w 1 rzepie (ok. 170 g):

  • Potas - 324,7 mg (16,2% RWS),
  • Miedź - 0,14 mg (14,5% RWS),
  • Mangan - 0,23 mg (11,4% RWS),
  • Fosfor - 45,9 mg (6,6% RWS),
  • Wapń - 51 mg (6,4% RWS),
  • Magnez - 18,7 mg (5% RWS),
  • Cynk - 0,46 mg (4,6% RWS),
  • Żelazo - 0,51 mg (3,6% RWS),
  • Selen - 1,19 µg (2,2% RWS).

Rzepa - składniki aktywne

Spośród składników aktywnych rzepa zawiera głównie glukozynolany, a także polifenole i kwasy organiczne.

Rzepa stanowi bogate źródło glukozynolanów

Glukozynolany są związkami siarkowymi, bardzo charakterystycznymi dla warzyw kapustowatych. Są one odpowiedzialne za specyficzny, nieco ostrzejszy smak i aromat. W organizmie, mogą odgrywać rolę zarówno substancji antyodżywczych, jak i prozdrowotnych.

Ze względu na zawartość progoitryny, rzepa może wpływać wolotwórczo i sprzyjać zaburzeniom pracy tarczycy.

Glukozynolany mają udowodnione działanie antykancerogenne, chroniąc przede wszystkim przed nowotworami przewodu pokarmowego .

Rzepa zawiera polifenole oraz kwasy organiczne

Podczas badania rzepy, naukowcy odkryli w jej strukturach 14 różnych związków polifenolowych i 6 kwasów organicznych. Spośród kwasów obecnych w bulwach, największą część stanowił kwas jabłkowy.

Polifenole charakteryzują się znacznymi zdolnościami antyoksydacyjnymi. Niszcząc wolne rodniki, wygaszają stan zapalny w organizmie i zapobiegają rozwojowi chorób cywilizacyjnych.

Kwasy organiczne wykazują działanie przeciwdrobnoustrojwe, chroniąc organizm przed zakażeniami .

Rzepa - właściwości

Rzepa zmniejsza stres oksydacyjny i sprzyja łagodzeniu stanów zapalnych

Rzepa zawiera znaczne ilości związków, mających właściwości przeciwutleniające lub biorących udział w tworzeniu kompleksów antyoksydacyjnych. Należą do nich: witamina C, miedź, a także polifenole.

Naukowcy ocenili ekstrakty z rzepy pod kątem zdolności antyoksydacyjnych zarówno w badaniach in vitro, jak i in vivo. Co istotne, najsilniejszym działaniem neutralizującym wolne rodniki tlenowe, wykazywały się ekstrakty z bulw, najczęściej spożywanych w naszym kraju .

Podsumowanie

Bulwa rzepy najczęściej spożywana w naszym kraju zawiera związki o właściwościach przeciwutleniających i antyoksydacyjnych.

Rzepa może wykazywać działanie hepatoprotekcyjne

Rzepa zawiera substancje, które mogą hamować zmiany chorobowe w wątrobie.

Badania na zwierzętach laboratoryjnych dowiodły, że ekstrakty z rzepy sprzyjają obniżeniu wartości tak zwanych markerów wątrobowych - ALT (aminotransferazy alaninowej), AST (aminotransferazy asparaginianowej) oraz ALP (fosfatazy alkalicznej). Ich podwyższone wartości świadczą o procesach chorobowych toczących się w obrębie tego narządu. Pozytywny wpływ spożycia rzepy jest wiązany z obecnością w niej związków siarkowych .

Podsumowanie

Rzepa zawiera związki siarkowe oraz polifenole, które wykazują działanie hepatoprotekcyjne. Jej spożycie sprzyja obniżeniu poziomu stężenia markerów stanu zapalnego wątroby.

Rzepa może mieć działanie przeciwcukrzycowe

W badaniach na zwierzętach laboratoryjnych, ekstrakty z rzepy, bogate we flawonoidy, wpływały na zmniejszenie objawów cukrzycy typu 2. Ma to miejsce dzięki zmniejszeniu aktywności enzymów, odpowiadających za rozwój choroby, takich jak reduktaza aldozowa, a także dzięki zwiększeniu transportu glukozy do komórek mięśniowych.

Szczury laboratoryjne w wyniku zastosowania ekstraktów z rzepy miały także obniżone poziomy hemoglobiny glikowanej oraz wolnej insuliny w surowicy krwi .

Podsumowanie

Flawonoidy obecne w rzepie wpływają na poprawę metabolizmu glukozy, zapobiegając rozwojowi cukrzycy typu 2.

Rzepa - przeciwwskazania

Na  spożycie rzepy muszą uważać osoby:

  • z chorobami wrzodowymi żołądka i dwunastnicy - jest to produkt nasilający wydzielanie soku żołądkowego, co może prowadzić do zaostrzenia objawów choroby wskutek podrażnienia nadżerek,
  • z chorobami tarczycy - przez zawartość goitrogenów, surowa rzepa może działać wolotwórczo i zaburzać pracę tarczycy. Zawartość tych związków można zmniejszyć poprzez ugotowanie rzepy, koniecznie bez przykrycia, aby goitrogeny mogły się ulotnić wraz z parą wodną.
  • z chorobą refluksową - ze względu na silne wydzielanie soku żołądkowego, po spożyciu rzepy można zaobserwować zaostrzenie objawów refluksu.

Więcej podobnych treści

  • autor:

    Paulina Cieślak


Czy ten artykuł okazał się pomocny?

Oceń wpis i pomóż nam w stworzeniu najlepszego w polskim internecie źródła wiedzy o zdrowiu. Czekamy na Twoje uwagi :)

Dziękujemy za oddany głos!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Cieszymy się, że znalazłeś w tym artykule to, czego szukałeś ;)

Dziękujemy za komentarz!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Dołożymy wszelkich starań aby nasze artykuły były lepsze.

Twoim zdaniem czegoś tu zabrakło?

Daj nam znać, a wspólnie uzupełnimy ten artykuł


Spis badań i źródeł

Masz pytanie?

Jeśli chciałbyś wiedzieć więcej na ten temat lub wiesz jak uzupełnić artykuł, napisz do nas. Nasi specjaliści udzielą Tobie szybkiej odpowiedzi i przeanalizują proponowane zmiany w treści.

Administratorem Twoich danych osobowych jest vitapedia.pl. Twoje dane posłużą nam wyłącznie do kontaktowania się z Tobą.

Newsletter