Bazylia pospolita

Bazylia pospolita należy do rodzaju Ocimum (z rodziny Lamiaceae - rośliny jasnotowate), który obejmuje ok. 150 gatunków. Poza bazylią pospolitą, powszechnie znane są także: bazylia cytrynowa, bazylia grecka i bazylia azjatycka .

Bazylia znajduje zastosowanie także w komercyjnej produkcji żywności - olejki eteryczne ekstrahowane z bazylii pospolitej wykorzystuje się do aromatyzowania i konserwowania żywności. Oprócz tego olejki eteryczne stosuje się także w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym. 

Bazylia pospolita - wartości odżywcze

Świeże liście bazylii pospolitej, ze względu na dużą zawartość wody, dostarczają w 100 g tylko ok. 30 kcal, a garść liści bazylii pospolitej (standardowa porcja) dostarcza ok. 1 kcal. Natomiast 100 g suszonej bazylii pospolitej dostarcza ok. 340 kcal, a 5g (łyżeczka - standardowa porcja) dostarcza ok. 17 kcal . 

Bazylia pospolita charakteryzuje się znaczną zawartością beta-karotenu (3142 μg/100g świeżych liści). Oprócz tego zawiera witaminy z grupy B oraz potas, wapń i magnez. Jednakże standardowo spożywane porcje tej przyprawy dostarcząją  śladowe ilości wymienionych składników odżywczych.

Bazylia to cenne źródło polifenoli takich jak:

• kwasy fenolowe (kwas kawowy, kwas rozmarynowy, kwas chirkorowy, kwas chlorogenowy, kwas galusowy, kwas p-kumarowy, kwas ferulowy) oraz
• flawonoidy (kwercetyna, 3-O-glukozyd kwercetyny, rutyna) .

W badaniu, oceniającym wpływ metod suszenia na właściwości przeciutleniające bazylii pospolitej, badacze wykazali, że liofilizacja (jedna z metod suszenia) prowadzi do niewielkich strat polifenoli. Z kolei znaczne zmniejszenie zawartości polifenoli (w porównaniu do świeżych liści) stwierdzono w przyprawie suszonej tradycyjnie. Naukowcy zaobserwowali także, że świeże liście bazylii zawierają więcej polifenoli ogółem niż liście mięty pieprzowej i natki pietruszki .

Bazylia pospolita - właściwości

Bazylia może łagodzić dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego

W badaniu naukowym z podwójnie ślepą próbą badacze wykazali, że ekstrakt z bazylii pospolitej łagodzi objawy dyspepsji czynnościowej (objawy ze strony górnego odcinka przewodu pokarmowego związane ze spożyciem posiłku). Naukowcy zaobserwowali także, że pacjenci z dyspepsją czynnościową i zaburzoną perystaltyką jelit reagowali na terapię ekstraktem bazylii pospolitej lepiej niż pozostali pacjenci z dyspepsją czynnościową .

Bazylia pospolita może zapobiegać wrzodom żołądka spowodowanym działaniem aspiryny. Badacze wykazali (na modelach zwierzęcych), że podawanie ekstraktu z bazylii pospolitej zmniejsza stan zapalny wywołany przyjmowaniem aspiryny (obniżenie stężenia cytokin prozapalnych takich jak TNF-α, IL-6 ) .

Potrzeba jednak więcej badań naukowych w tym obszarze.

Bazylia może zmniejszać migrenowe bóle głowy

W badaniu naukowym z potrójnie ślepą próbą badacze wykazali, że miejscowe stosowanie olejku eterycznego z bazylii pospolitej może zmniejszać zarówno częstotliwość jak i nasilenie migrenowych bóli głowy . 

Przeciwbólowy potencjał bazylii wymaga potwierdzenia w większej ilości badań klinicznych.

Bazylia wykazuje działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze

Badacze wykazali, że olejek eteryczny oraz wodny ekstrakt z bazylii pospolitej posiadają działanie przeciwbakteryjne (S. aureus, L. monocytogenes) oraz przeciwgrzybicze (C. albicans). Olejek eteryczny charakteryzował się silniejszym działaniem wobec mikroorganizmów niż ekstrakt wodny .

Bazylia wykazuje działanie przeciwutleniające

Bazylia pospolita ze względu na zawartość polifenoli może działać przeciwutleniająco . Działanie antyoksydacyjne polega na usuwaniu wolnych rodników tlenowych, które nasilają stan zapalny i przyczyniają się do powstawania chorób cywilizacyjnych oraz przyśpieszają proces starzenia organizmu. W kilku badaniach naukowych badacze wykazali, że ekstrakt wodny z bazylii pospolitej ma silniejsze działanie przeciwutleniające niż olejek eteryczny .

Bazylia pospolita wykazuje potencjał przeciwnowotworowy

Naukowcy zaobserwowali, że ekstrakt z bazylii pospolitej wykazuje działanie toksyczne wobec ludzkich komórek białaczkowych . Inni badacze wykazali, że ekstrakt z bazylii pospolitej hamuje wzrost ludzkich komórek raka jajnika, a także nasila ich apoptozę (programowana śmierć komórki) . Działanie przeciwnowotworowe przypisuje się głównie kwasowi rozmarynowemu i kawowemu . 

Bazylia pospolita może zmniejszać nasilenie dolegliwości bólowych wywołanych chorobą zwyrodnieniową stawów

Naukowcy zaobserwowali, że wodny esktrakt z bazylii pospolitej zmniejsza nasilenie stanu zapalnego w ludzkich pierwotnych chondrocytach (komórkach tkanki chrzęstnej) co może znaleźć wykorzystanie w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów .

Potrzeba większej ilości badań, zwłaszcza z udziałem ludzi, aby potwierdzić wspomniane właściwości bazylii.

Bazylia pospolita może wspomagać regulację gospodarki węglowodanowej 

Bazylia pospolita ze względu na zawartość substancji bioaktywnych może wspomagać także leczenie zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Badacze wykazali (in vitro), że olejek eteryczny oraz ekstrakt wodny z bazylii pospolitej zmniejszają aktywność enzymatyczną  α-amylazy, α-glukozydazy i lipazy, czyli enzymów biorących udział w metabolizmie węglowodanów złożonych i tłuszczów. Hamowanie aktywności metabolicznej wymienionych enzymów opóźnia proces trawienia węglowodanów złożonych i tłuszczów co może prowadzić do zmniejszenia glikemii poposiłkowej oraz zmniejszonej syntezy trójglicerydów .

Większa ilość badań, w tym badań klinicznych, umożliwi potwierdzenie przeciwcukrzycowych właściwości ekstraktu z bazylii.

Bazylia pospolita - przeciwwskazania

Alergia na bazylię pospolitą

Bazylia pospolita może wywołać rekacje alergiczne u osób z alergią na rośliny z rodziny jasnotowatych.

Interakcje z lekami

Bazylia pospolita nie wchodzi w interakcje z preparatami farmaceutycznymi.

Bazylia pospolita a ciąża

Stosowanie bazylii pospolitej w diecie kobiet w ciąży wydaje się bezpieczne. 

Bazylia w kuchni

Do czego pasuje bazylia?

Powszechnie w różnych kuchniach świata bazylię wykorzystuje się do potraw wytrawnych i słodkich. Szczególną rolę bazylia pospolita odgrywa jednak w kuchni włoskiej. Liście bazylii pełnią też funkcję dekoracyjną (zarówno potraw jak i wnętrz restauracyjnych).

 Bazylia:

• stanowi uzupełnienie wszelakich potraw z wykorzystaniem pomidorów (np. sałatka caprese). 
• w postaci świeżej stanowi bazę włoskiego pesto.
• świetnie odnajduje się w towarzystwie makaronu i ryżu oraz warzyw.
• sprawdza się także jako dodatek do drobiu i owoców morza oraz serów miękkich.
• często stanowi dodatek do różnego rodzaju orzeźwiających deserów (np. bazyliowa pana cotta) oraz zimnych napojów (np. lemoniada ze świeżej bazylii). 

Czym zastąpić bazylię?

Bazylię charakteryzuje słodki, lekko pieprzny smak z nutą anyżu i mentolu (określany często jako orzeźwiający). W kuchni bazylię może zastąpić estragon lub cząber.