Bazylia pospolita

Ostatnia aktualizacja: 05 maja 2023

  • Pisząc ten artykuł, korzystaliśmy z:
  • 4źródła
  • 13badań

Bazylia pospolita (Ocimum basilicum), zwana też słodką bazylią lub bazylkiem ogrodowym, to roślina przyprawowa wykorzystywana w różnych kuchniach świata zarówno w postaci świeżej jak i suszonej. Ze względu na wyrazisty aromat oraz popularność jest określana często jako "królowa ziół". 


W pigułce

  • Bazylia pospolita to jedna z częściej wykorzystywanych przypraw na całym świecie (nieodłączny element kuchni włoskiej). 
  • Bazylia może zmniejszać nasilenie objawów dyspepsji czynnościowej.
  • Olejek eteryczny z bazylii może łagodzić migrenowe bóle głowy.
  • Bazylia wykazuje działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze (m.in. przeciw S. aureus, L. monocytogenes i C. albicans). 
  • Bazylia wykazuje działanie antyoksydacyjne (inaczej przeciwutleniejące).
  • Bazylia działa toksycznie na ludzkie komórki białaczkowe i raka jajnika. 
  • Bazylia może wspomagać terapię dolegliwości bólowych w chorobie zwyrodnieniowej stawów.
  • Bazylia może regulować gospodarkę węglowodanową (poprzez hamowanie aktywności enyzmów metabolizujących węglowodany złożone). 
  • U osób z alergią na rośliny jasnotowate mogą wystąpić reakcje alergiczne po spożyciu bazylii pospolitej.
  • Stosowanie bazylii pospolitej w diecie kobiet w ciąży wydaje się bezpieczne. Przeciwwskazane natomiast będą suplementy diety zawierające bazylię azjatycką.

Bazylia pospolita należy do rodzaju Ocimum (z rodziny Lamiaceae - rośliny jasnotowate), który obejmuje ok. 150 gatunków. Poza bazylią pospolitą, powszechnie znane są także: bazylia cytrynowa, bazylia grecka i bazylia azjatycka .

Bazylia znajduje zastosowanie także w komercyjnej produkcji żywności - olejki eteryczne ekstrahowane z bazylii pospolitej wykorzystuje się do aromatyzowania i konserwowania żywności. Oprócz tego olejki eteryczne stosuje się także w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym. 

Bazylia pospolita - wartości odżywcze

Świeże liście bazylii pospolitej, ze względu na dużą zawartość wody, dostarczają w 100 g tylko ok. 30 kcal, a garść liści bazylii pospolitej (standardowa porcja) dostarcza ok. 1 kcal. Natomiast 100 g suszonej bazylii pospolitej dostarcza ok. 340 kcal, a 5g (łyżeczka - standardowa porcja) dostarcza ok. 17 kcal

Bazylia pospolita charakteryzuje się znaczną zawartością beta-karotenu (3142 μg/100g świeżych liści). Oprócz tego zawiera witaminy z grupy B oraz potas, wapń i magnez. Jednakże standardowo spożywane porcje tej przyprawy dostarcząją  śladowe ilości wymienionych składników odżywczych.

Bazylia to cenne źródło polifenoli takich jak:

W badaniu, oceniającym wpływ metod suszenia na właściwości przeciutleniające bazylii pospolitej, badacze wykazali, że liofilizacja (jedna z metod suszenia) prowadzi do niewielkich strat polifenoli. Z kolei znaczne zmniejszenie zawartości polifenoli (w porównaniu do świeżych liści) stwierdzono w przyprawie suszonej tradycyjnie. Naukowcy zaobserwowali także, że świeże liście bazylii zawierają więcej polifenoli ogółem niż liście mięty pieprzowej i natki pietruszki .

Bazylia pospolita - właściwości

Bazylia może łagodzić dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego

W badaniu naukowym z podwójnie ślepą próbą badacze wykazali, że ekstrakt z bazylii pospolitej łagodzi objawy dyspepsji czynnościowej (objawy ze strony górnego odcinka przewodu pokarmowego związane ze spożyciem posiłku). Naukowcy zaobserwowali także, że pacjenci z dyspepsją czynnościową i zaburzoną perystaltyką jelit reagowali na terapię ekstraktem bazylii pospolitej lepiej niż pozostali pacjenci z dyspepsją czynnościową .

Bazylia pospolita może zapobiegać wrzodom żołądka spowodowanym działaniem aspiryny. Badacze wykazali (na modelach zwierzęcych), że podawanie ekstraktu z bazylii pospolitej zmniejsza stan zapalny wywołany przyjmowaniem aspiryny (obniżenie stężenia cytokin prozapalnych takich jak TNF-α, IL-6 ) .

Potrzeba jednak więcej badań naukowych w tym obszarze.

Bazylia może zmniejszać migrenowe bóle głowy

W badaniu naukowym z potrójnie ślepą próbą badacze wykazali, że miejscowe stosowanie olejku eterycznego z bazylii pospolitej może zmniejszać zarówno częstotliwość jak i nasilenie migrenowych bóli głowy

Przeciwbólowy potencjał bazylii wymaga potwierdzenia w większej ilości badań klinicznych.

Bazylia wykazuje działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze

Badacze wykazali, że olejek eteryczny oraz wodny ekstrakt z bazylii pospolitej posiadają działanie przeciwbakteryjne (S. aureus, L. monocytogenes) oraz przeciwgrzybicze (C. albicans). Olejek eteryczny charakteryzował się silniejszym działaniem wobec mikroorganizmów niż ekstrakt wodny .

Bazylia wykazuje działanie przeciwutleniające

Bazylia pospolita ze względu na zawartość polifenoli może działać przeciwutleniająco . Działanie antyoksydacyjne polega na usuwaniu wolnych rodników tlenowych, które nasilają stan zapalny i przyczyniają się do powstawania chorób cywilizacyjnych oraz przyśpieszają proces starzenia organizmu. W kilku badaniach naukowych badacze wykazali, że ekstrakt wodny z bazylii pospolitej ma silniejsze działanie przeciwutleniające niż olejek eteryczny .

Bazylia pospolita wykazuje potencjał przeciwnowotworowy

Naukowcy zaobserwowali, że ekstrakt z bazylii pospolitej wykazuje działanie toksyczne wobec ludzkich komórek białaczkowych . Inni badacze wykazali, że ekstrakt z bazylii pospolitej hamuje wzrost ludzkich komórek raka jajnika, a także nasila ich apoptozę (programowana śmierć komórki) . Działanie przeciwnowotworowe przypisuje się głównie kwasowi rozmarynowemu i kawowemu

Bazylia pospolita może zmniejszać nasilenie dolegliwości bólowych wywołanych chorobą zwyrodnieniową stawów

Naukowcy zaobserwowali, że wodny esktrakt z bazylii pospolitej zmniejsza nasilenie stanu zapalnego w ludzkich pierwotnych chondrocytach (komórkach tkanki chrzęstnej) co może znaleźć wykorzystanie w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów .

Potrzeba większej ilości badań, zwłaszcza z udziałem ludzi, aby potwierdzić wspomniane właściwości bazylii.

Bazylia pospolita może wspomagać regulację gospodarki węglowodanowej 

Bazylia pospolita ze względu na zawartość substancji bioaktywnych może wspomagać także leczenie zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Badacze wykazali (in vitro), że olejek eteryczny oraz ekstrakt wodny z bazylii pospolitej zmniejszają aktywność enzymatyczną  α-amylazy, α-glukozydazy i lipazy, czyli enzymów biorących udział w metabolizmie węglowodanów złożonych i tłuszczów. Hamowanie aktywności metabolicznej wymienionych enzymów opóźnia proces trawienia węglowodanów złożonych i tłuszczów co może prowadzić do zmniejszenia glikemii poposiłkowej oraz zmniejszonej syntezy trójglicerydów .

Większa ilość badań, w tym badań klinicznych, umożliwi potwierdzenie przeciwcukrzycowych właściwości ekstraktu z bazylii.

Bazylia pospolita - przeciwwskazania

Alergia na bazylię pospolitą

Bazylia pospolita może wywołać rekacje alergiczne u osób z alergią na rośliny z rodziny jasnotowatych.

Interakcje z lekami

Bazylia pospolita nie wchodzi w interakcje z preparatami farmaceutycznymi.

Uwaga

uwaga!

Na rynku farmaceutycznym dostępne są różnego rodzaju suplementy diety zawierające bazylię azjatycką (Ocimum sanctum) zwaną świętą bazylią (nazwy handlowe: "Holy Basil" lub "Tulsi"). Wspomniane suplementy diety mogą wchodzić w interakcje z lekami (np. lekami przeciwzakrzepowymi). Są także przeciwwskazane kobietom w ciąży .

Bazylia pospolita a ciąża

Stosowanie bazylii pospolitej w diecie kobiet w ciąży wydaje się bezpieczne. 

Bazylia w kuchni

Do czego pasuje bazylia?

Powszechnie w różnych kuchniach świata bazylię wykorzystuje się do potraw wytrawnych i słodkich. Szczególną rolę bazylia pospolita odgrywa jednak w kuchni włoskiej. Liście bazylii pełnią też funkcję dekoracyjną (zarówno potraw jak i wnętrz restauracyjnych).

 Bazylia:

  • stanowi uzupełnienie wszelakich potraw z wykorzystaniem pomidorów (np. sałatka caprese). 
  • w postaci świeżej stanowi bazę włoskiego pesto.
  • świetnie odnajduje się w towarzystwie makaronu i ryżu oraz warzyw.
  • sprawdza się także jako dodatek do drobiu i owoców morza oraz serów miękkich.
  • często stanowi dodatek do różnego rodzaju orzeźwiających deserów (np. bazyliowa pana cotta) oraz zimnych napojów (np. lemoniada ze świeżej bazylii). 
Wiedza

wiem więcej!

Bazylia pospolita to składnik mieszanki ziół prowansalskich - receptury pochodzącej z Prowansji (południowa część Francji). 

Czym zastąpić bazylię?

Bazylię charakteryzuje słodki, lekko pieprzny smak z nutą anyżu i mentolu (określany często jako orzeźwiający). W kuchni bazylię może zastąpić estragon lub cząber. 

Więcej podobnych treści

  • autor:

    Alina Niezgódka-Klósak


Czy ten artykuł okazał się pomocny?

Oceń wpis i pomóż nam w stworzeniu najlepszego w polskim internecie źródła wiedzy o zdrowiu. Czekamy na Twoje uwagi :)

Dziękujemy za oddany głos!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Cieszymy się, że znalazłeś w tym artykule to, czego szukałeś ;)

Dziękujemy za komentarz!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Dołożymy wszelkich starań aby nasze artykuły były lepsze.

Twoim zdaniem czegoś tu zabrakło?

Daj nam znać, a wspólnie uzupełnimy ten artykuł


Spis badań i źródeł

  • Eman Ali Abd El-Ghffar i wsp.: The protective role of Ocimum basilicum L. (Basil) against aspirin-induced gastric ulcer in mice: Impact on oxidative stress, inflammation, motor deficits and anxiety-like behavior. Food Funct, 2018, 9(8), 4457-4468.
  • Filip S (2017) Basil (Ocimum basilicum L.) a Source of Valuable Phytonutrients. Int J Clin Nutr Diet 3: 118. doi: https://doi.org/10.15344/2456-8171/2017/118
  • Hanachi P., Fakhrnezhad F.R., Zarringhalami R., Orhan I.E. Cytotoxicity of Ocimum basilicum and Impatiens walleriana Extracts on AGS and SKOV-3 Cancer Cell Lines by Flow Cytometry Analysis. Int. J. Cancer Manag. 2021;14:e102610. doi: 10.5812/ijcm.102610
  • Nowosad K., Sujka M. Wpływ metod suszenia na właściwości przeciwutleniające ziela bazylii, mięty oraz pietruszki. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2021, 28, 4 (129), 57 – 68.
  • Rafieian-Kopaei, M., and K. Hosseini-Asl. "Effects of Ocimum basilicum on functional dyspepsia: a double-blind placebo-controlled study." Iranian Journal of Medical Sciences 30.3 (2015): 134-137.
  • Raina P, Deepak M, Chandrasekaran CV, Agarwal A, Wagh N, Kaul-Ghanekar R. Comparative analysis of anti-inflammatory activity of aqueous and methanolic extracts of Ocimum basilicumin RAW 264.7, SW1353 and human primary chondrocytes. Journal of Herbal Medicine. 2016; 6(1): 28–36. https://doi.org/10.1016/j.hermed.2016.01.002

Masz pytanie?

Jeśli chciałbyś wiedzieć więcej na ten temat lub wiesz jak uzupełnić artykuł, napisz do nas. Nasi specjaliści udzielą Tobie szybkiej odpowiedzi i przeanalizują proponowane zmiany w treści.

Administratorem Twoich danych osobowych jest vitapedia.pl. Twoje dane posłużą nam wyłącznie do kontaktowania się z Tobą.

Newsletter