Anyż

Anyż występuje przede wszystkim w okolicach Morza Śródziemnego, Azji Zachodniej, Bliskiego Wschodu, w Meksyku, Egipcie oraz Hiszpanii, ale rzadko można go spotkać rosnącego dziko . Nasiona anyżu są bardzo aromatyczne i lekko słodkie. Od czasów starożytnych jego owoce wykorzystuje się jako środek aromatyzujący, wspomagający trawienie, przeciwdziałający powstawaniu gazów, zwiększający laktację a także hamujący skurcze (zwłaszcza przewodu pokarmowego) .

W medycynie anyż znajduje zastosowanie w łagodzeniu problemów neurologicznych, ginekologicznych czy pulmonologicznych. W przemyśle spożywczym używa się go jako składnik herbat, likierów, słodyczy, gum do żucia oraz wyrobów cukierniczych i piekarniczych .

Anyż - wartości odżywcze

W 100 g anyżu znajduje się około 337 kcal. 18% stanowi białko, 16% tłuszcz, a 50% węglowodany. Zawartość błonnika to ok. 16%.

Roślina ta jest bogata w witaminy z grupy B (między innymi B₁, B₂, B₃ oraz B₅), oraz witaminy o działaniu antyoksydacyjnym: A i C. Wśród składników mineralnych wyróżnić można wapń, magnez, cynk, potas, miedź czy żelazo .

Należy jednak podkreślić, że anyż jest zwyczajowo spożywany w niewielkich ilościach, stąd w rzeczywistości nie dostarcza on zbyt wielu składników odżywczych.

Składniki bioaktywne w anyżu

Najważniejszym składnikiem bioaktywnym anyżu jest anetol, który odpowiada za jego słodki smak. Anyż zawiera również spore ilości kumaryn, a także różnego rodzaju flawonoidów. Substancje takie jak estragol, p-anisaldehyd, alkohol anyżowy, acetofenon, pinen, czy limonen powodują, że anyż wykazuje pozytywny wpływ na zdrowie .

Anyż - właściwości

Anyż obniża poziom glukozy we krwi

Cukrzyca typu 2 stanowi coraz większy problem zdrowotny na świecie, a jej leczenie opiera się głównie na poprawie sposobu żywienia. W badaniach z udziałem diabetyków zaobserwowano, że anyż znacząco zmniejsza stężenie glukozy we krwi oraz wpływa korzystnie na funkcjonowanie trzustki, wspomagając tym samym leczenie cukrzycy typu 2. Sugeruje się, że składniki anyżu, wykazujące powyższe działanie to:

• kwas kofeinowy,
• kamfora,
• eugenol,
• mannitol,
• witaminy,
• składniki mineralne .

Anyż ma działanie łagodzące ból

Bolesne miesiączkowanie jest częstym problemem, występującym zwłaszcza wśród młodych kobiet. Badacze zaobserwowali, że podawanie wyciągu z anyżu (500 mg) zmniejsza ból w okolicach miednicy lepiej niż kwas mefenamowy (lek z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych) .

Podobny efekt naukowcy odnotowali przy podawaniu mieszanki zawierającej anyż, nasiona selera zwyczajnego oraz szafran uprawny kobietom po porodzie. Eksperci zauważyli, że podawanie 500 mg mieszanki PAC w odstępach 6 godzinnych w okresie poporodowym zmniejsza ból znacznie skuteczniej, niż podawanie kwasu mefenamowego .

Małe badanie kliniczne wykazało, że olejek anyżowy wpływa na zmniejszenie częstotliwości i czasu trwania napadów migreny w porównaniu z placebo . Co ciekawe w jednym z badań na szczurach jego autorzy zaobserwowali, że olejek z anyżu może wykazywać działanie przeciwbólowe porównywalne do aspiryny, a nawet morfiny.

Anyż wspomaga leczenie zaparć

W Brazylii od lat stosuje się kapsułki zawierające anyż w łagodzeniu zaparć. Efekt ten został udowodniony w kilku randomizowanych badaniach klinicznych. Obserwacja przeprowadzona na 20 osobach cierpiących na przewlekłe zaparcia zdiagnozowane zgodnie z kryteriami Amerykańskiego Stowarzyszenia Gastroenterologii pokazała, że podawanie mieszanki fitoterapeutycznej zawierającej między innymi anyż, w istotny sposób zwiększa częstotliwość wypróżnień .

W innym badaniu, wśród kobiet w okresie menopauzy podawanie kapsułek zawierających 12% anyżu spowodowało znaczący spadek częstotliwości występowania przewlekłych zaparć . Z kolei w przypadku zespołu jelita drażliwego (IBS) badacze zaobserwowali, że czterotygodniowa suplementacja olejku anyżowego powoduje zmniejszenie dolegliwości takich jak zaparcia, biegunki czy bóle brzucha .

Anyż wspomaga leczenie nudności

Jednym z przykrych skutków ubocznych chemioterapii są uporczywe nudności. N.P. Gilligan w badaniu przeprowadzonym na 25 pacjentach paliatywnych zauważyła, że podawanie naparu zawierającego anyż, miętę pieprzową, koper włoski oraz rumianek rzymski wpływało znacząco na zmniejszenie nasilenia tej dolegliwości. Warto jednak zaznaczyć, że chorzy przyjmowali również inne preparaty, a grupa badana była zbyt mała, dlatego trudno wyciągnąć jasne wnioski dotyczące skuteczności tego rodzaju preparatów .

Anyż działa przeciwbakteryjne

Według przeprowadzonych badań in vitro, ekstrakty, zwłaszcza metanolowe, oraz olejki eteryczne na bazie anyżu wykazują zdolności hamujące rozwój wielu rodzajów bakterii, w tym Staphylococcus aureus, Bacillus cereus, Escherichia coli, Proteus vulgaris, Proteus mirabilis, Salmonella typhi, Salmonella typhimurium, Klebsiella pneumoniae czy Pseudomonas aeruginosa. Właściwość ta jest związana głównie z obecnością związków fenolowych w anyżu .

Anyż może łagodzić objawy menopauzy

W 2008 roku badacze przeprowadzili badanie kliniczne, w którym kobiety w okresie menopauzy przez 4 tygodnie suplementowały 3 razy dziennie 100 mg anyżu w formie tabletki. Po miesiącu stosowania anyżu ilość i nasilenie uderzeń gorąca była znacząco mniejsza w porównaniu z grupą kontrolną, przyjmującą placebo. Wyniki wydają się być obiecujące, ale potrzebne są dalsze badania, aby to potwierdzić .

Anyż wspomaga gojenie się ran

W 2019 roku eksperci przeprowadzili badanie na 60 szczurach z cukrzycą, którym laserowo wycięto głębokie rany na plecach, a następnie przez 21 dni podawano im roztwór anyżu (Pimpinella anisum).

Eksperci zaobserwowali, że w porównaniu z antybiotykiem, ekstrakt anyżu powoduje znacznie szybsze zabliźnianie się ran oraz pojawianie się włókien kolagenowych. Po 3 tygodniach rany zamknęły się całkowicie, zmniejszył się stan zapalny oraz zwiększyła się wielkość naczyń krwionośnych w okolicach zranienia. Dalsze badania, zwłaszcza te na ludziach, są jednak konieczne, aby potwierdzić ten efekt .

Anyż - przeciwwskazania

Anyż nie wykazuje właściwości toksycznych, ale uważać na niego muszą osoby wrażliwe na rośliny z rodziny baldaszkowatych (np. koper włoski, kminek, kolendra i koper) oraz osoby uczulone na anetol .

Istnieje również ryzyko wystąpienia alergicznej reakcji krzyżowej u osób nietolerujących roślin z rodziny astrowatych .

Anyż w ciąży

Ze względu na brak wystarczających danych nie zaleca się przyjmowania preparatów zawierających anyż w przez kobiety ciążarne i w trakcie laktacji. 

Anyż w kuchni

W kuchni zastosowanie znajduje anyż gwiaździsty i występuje głównie jako przyprawa, w formie zmielonej lub w formie suszonych owoców o kształcie gwiazd. 

Do czego pasuje anyż?

Anyż, dzięki swojej słodyczy świetnie równoważy słodkie oraz pikantne potrawy i idealnie komponuje się z owocami morza. Pokrojone łodygi i korzenie mogą być wykorzystane również jako składnik bulionu. Anyż znajduje zastosowanie w daniach, w których wykorzystuje się sos sojowy, cynamon, ziele angielskie, liście laurowe, miętę czy imbir, dlatego też często używa się go w kuchni azjatyckiej. 

Jego jesienny, lekko cynamonowy aromat świetnie pasuje do jabłek, śliwek oraz gruszek i wszystkich przetworów z nich wykonanych. Anyż jest również jednym ze składników sosu bearnaise, który dodaje się przede wszystkim do steków, ale także innego rodzaju mięs. W napojach na bazie cytrusów, anyż może stanowić świetny składnik podbijający aromat i słodycz owoców. 

Chociaż biedrzeniec anyż wykorzystuje się głównie jako składnik leków, olejek przygotowany z jego owoców dodaje się do różnego rodzaju alkoholi, a także aromatyzowania napojów. 

Czym zastąpić anyż?

Anyż nie jest zbyt popularny w polskiej kuchni, ale można go łatwo zastąpić poprzez zastosowanie lukrecji, nasion kopru włoskiego lub estragon .