Estragon

Estragon pochodzi z Azji Środkowej, Europy Południowo - Wschodniej oraz Ameryki Północnej, a obecnie jest uprawiany w wielu krajach, w tym w Polsce. Jest niezwykle popularny w kuchni francuskiej, gdzie nadano mu miano "króla ziół". To właśnie stamtąd pochodzi najpopularniejsza odmiana estragonu, wykorzystywana do przyprawiania potraw. Olejek eteryczny z estragonu wykorzystywany jest także w zabiegach aromaterapii oraz do produkcji kosmetyków (szamponów, perfum, kremów i balsamów).

Łacińska nazwa estragonu pochodzi od słowa "dracunculus", które oznacza "małego smoka". Ma ona związek z kształtem liści estragonu, przypominającym smocze języki.

Roślina ta jest od dawna stosowana w tradycyjnej medycynie azjatyckiej jako środek leczniczy o właściwościach przeciwzapalnych, przeciwbólowych, przeciwgorączkowych i nasennych. Estragon jest powszechnie wykorzystywany w terapii chorób przewodu pokarmowego, robaczycy czy padaczki .

Estragon - wartości odżywcze

100 g suszonych liści estragonu dostarcza 295 kcal. Jako, że estragon dodaje się do posiłków w bardzo małych ilościach, jedna porcja  (1 łyżeczka = 0,6 g) zawiera zaledwie 1,77 kcal .

Suszone liście estragonu są bogatym źródłem:

• witamin: B6, B2, kwasu foliowego, C, niacyny, A, B1,
• składników mineralnych: manganu, żelaza, wapnia, magnezu, miedzi, potasu i cynku,
• błonnika pokarmowego .

Mimo to, estragon nie stanowi znaczącego źródła składników odżywczych w odniesieniu do całej diety, gdyż stosuje się go w niewielkich ilościach.

Składniki bioaktywne w estragonie

Głównym składnikiem ziela i liści estragonu, odpowiedzialnym za właściwości funkcjonalne tej rośliny, jest olejek eteryczny. Dominującym związkiem w olejku eterycznym estragonu jest estragol (metylochawikol) i stanowi on aż 40 - 85% wszystkich substancji.

Inne związki olejku eterycznego estragolu, które występują w znaczących ilościach to elemicyna (do. 57%), sabinen (ok. 35%) oraz metyloeugenol (ok. 25%) .

Liście estragonu, oprócz olejku eterycznego, zawierają także flawonoidy (m.in. kwercetyna, kemferol, luteolina), kwasy fenolowe (chlorogenowy, kawowy i wanilinowy), kumaryny, alkamidy i garbniki (związki nadające gorycz) .

Estragon - właściwości

Jednym z podstawowych zastosowań estragonu w medycynie tradycyjnej były choroby przewodu pokarmowego. Jednakże działanie to póki co nie zostało potwierdzone w badaniach naukowych.

Estragon działa przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo

Naukowcy wykazali, że ekstrakty oraz olejek z ziela estragonu działa przeciwko wielu bakteriom, m.in.: Staphylococcus aureus, S. epidermidis, Micrococcus luteus, Bacillus subtilis, B. cereus, Listeria monocytogenes, Streptococcus pyogenes, S. typhimurium, Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Shigella flexneri , S. marcescens, Pseudomonas aeruginosa i Salmonella spp .

Stwierdzono także przeciwgrzybiczą aktywność estragonu wobec grzybów Penicillum oraz Candida albicans .

Estragon zmniejsza insulinooporność

Naukowcy wykazali w badaniach na zwierzętach, że ekstrakt z estragonu posiada działanie przeciwcukrzycowe oraz zapobiega oporności na insulinę wywołanej dietą .

W badaniu klinicznym z udziałem 24 osób z rozpoznaną upośledzoną tolerancją glukozy wykazano, że suplementacja estragonem (1000 mg przed śniadaniem i kolacją) skutkowała znaczącycym spadkiem wydzielania insuliny w porówaniu do grupy otrzymującej placebo. Dodatkowo zaobserwowano obniżenie skurczowego ciśnienia krwi oraz wzrost poziomu cholesterolu HDL (tzw. "dobry" cholesterol) .

Choć potrzeba więcej badań w tym zakresie, można przypuszczać, że estragon zmniejsza ryzyko insulinooporności i cukrzycy typu 2.

Estragon może łagodzić ból

Badania na zwierzętach pozwalają potwierdzić przeciwbólowe i przeciwzapalne właściwości estragonu, niezwykle cenione w medycynie tradycyjnej .

Póki co brakuje badań klinicznych z udziałem ludzi, które umożliwiłyby ostateczne wykazanie przeciwbólowego działania ekstraktów z estragonu.

Estragon może działać przeciwdepresyjnie

Naukowcy wykazali w badaniach na zwierzętach, że estragon może zmniejszać lęk i zwiększać odporność na depresję . Przeciwdepresyjne właściwości estragonu wynikają prawdopodobnie z obecności związków flawonoidowych, takich jak kwas kawowy, kwas chlorogenowy, luteolina i kwercetyna

Estragon - przeciwwskazania

Estragon stosowany jako przyprawa jest w pełni bezpiecznym produktem. Również olejek eteryczny z estragonu jest uznany przez FDA (Agencja Żywności i Leków) za produkt bezpieczny .

Reakcja alergiczna na estragon występuje bardzo rzadko, choć potencjalnie jest możliwa.

W badaniach na zwierzętach wykazano, że główne składniki olejku eterycznego estragonu - estragol i eugenol metylowy - wykazują działanie genotoksyczne i rakotwórcze . Niemniej jednak, w badaniach zastosowano wysokie dawki, niemożliwe do spożycia przez człowieka razem z estragonem w formie przyprawy  oraz mało prawdopodobne do spożycia w formie wyciągów zawartych w lekach . Ponadto, zastosowanie odpowiednich technik produkcji gwarantuje zminimalizowanie ilości szkodliwych substancji w ekstraktach otrzymywanych z estragonu .

Mimo to, nie zaleca się długotrwałego stosowania leków i suplementów diety, zawierających olejek eteryczny z estragonu. Krótkotrwałe stosowanie tych preparatów nie powinno stanowić zagrożenia dla zdrowia.

Estragon w ciąży i podczas karmienia piersią

Estragon może być bezpiecznie stosowany do przyprawiania potraw przez kobiety ciężarne i karmiące piersią.

Z uwagi na brak badań, nie zaleca się stosowania podczas ciąży i laktacji wyrobów farmaceutycznych, zawierających wyciągi lub olejek eteryczny z estragonu.

Estragon w kuchni

Estragon jest niezwykle wszechstronnym ziołem, które posiada subtelny, ziołowy smak, pasujący do wielu potraw. Do przyprawiania można używać estragon zarówno świeży jak i suszony. Skład estragonu przyprawowego obejmuje suszone liście i kwitnące wierzchołki .

Do czego pasuje estragon?

Estragon  bardzo dobrze współgra z:

• pieczonymi rybami,
• pieczonymi mięsami, szczególnie drobiem i wołowiną,
• jajkami, np. jajecznicą, omletem lub pastą jajeczną,
• pieczonymi warzywami,
• sosami typu pesto i aioli,
• zupami i gulaszami.

Można go także wykorzystać do marynowania i kiszenia warzyw, np. kapusty, ogórków czy dyni. We Francji stanowi nieodzowny składnik musztardy Dijon.

Świeży estragon najlepiej dodawać już do ugotowanej potrawy, dzięki temu będzie wyczuwalny jego łagodny smak. Dodatek estragonu podczas gotowania potrawy sprawia, że staje się on bardziej gorzki.

Czym zastąpić estragon?

Zamiast estragonu można wykorzystać inne popularne zioła, a w tym tymianek, oregano, bazylię, kolendrę czy natkę pietruszki. Przyprawy te, choć posiadają inny smak i aromat, stanowią równie dobry dodatek do wielu potraw.