Majeranek

Majeranek pochodzi z rejonu basenu Morza Śródziemnego i jest uprawiany w wielu krajach Azji, Afryki Północnej i Europy.

Od wieków był ceniony ze względu na swoje właściwości prozdrowotne. W medycynie tradycyjnej i ludowej wykorzystywano jego liście, ekstrakty z liści oraz olejki eteryczne w leczeniu problemów żołądkowo - jelitowych, dolegliwości ze strony układu oddechowego, nadciśnienia tętniczego, czy bóli głowy

Majeranek - wartości odżywcze

W 100 g suszonych liści majeranku znajduje się 271 kcal. Zwyczajowo spożywana porcja (1 łyżeczka = 0,6 g) wykorzystywana jako przyprawa, dostarcza zaledwie 1,63 kcal . Tak niewielkie ilości kalorii nie mają znaczenia w kontekście wartości energetycznej całej diety.

Suszone liście majeranku dostarczają dużo:

• witamin: K, A, B6, C, kwasu foliowego, B1, B2, B3,
• składników mineralnych: żelaza, manganu, wapnia, miedzi, magnezu, cynku i potasu,
• błonnika pokarmowego .

Z uwagi na niewielką ilość majeranku dodawaną zwyczajowo do potraw, nie stanowi on istotnego źródła składników odżywczych w diecie.

Składniki bioaktywne w majeranku

Majeranek zawiera duże stężenie związków bioaktywnych, z czego najpowszechniej występują kwasy fenolowe (m.in. rozmarynowy i kawowy) oraz flawonoidy (m.in. kwercetyna, hesperytyna, hesperydyna i luteolina).

Za prozdrowotne działanie majaranku odpowiadają także związki zawarte w jego olejku eterycznym. Mowa tutaj o licznych terpenach, m.in. sabinen, terpinen-4-ol, γ-terpinen i α-terpineol .

Majeranek - właściwości

Majeranek wykazuje potencjał przeciwnowotworowy

Liczne badania na liniach komórkowych potwierdzają przeciwnowotworowy potencjał ekstraktów z majeranku. Wykazano, że majeranek może hamować rozwój komórek nowotworowych m.in dla raka piersi, włókniakomięsaka, raka okrężnicy  .

Omawiane właściwości majeranku wynikają z jego silnego działania antyoksydacyjnego .

Majeranek działa antybakteryjnie i przeciwgrzybiczo

Naukowcy wykazali, że majeranek posiada wysoką skuteczność w hamowaniu niektórych bakterii i grzybów, w tym:  Staphylococcus aureus, Enterococcus faecalis, Escherichia coli i Klebsiella pneumoniae, Aspergillus niger i Candida albicans .

Ponadto majeranek niszczy Clostridium perfringens - bakterię powszechnie przenoszoną przez żywność .

Majeranek może wpływać na cykl menstruacyjny

Ziele majeranku jest cenione w tradycyjnej medycynie ze względu na swój wpływ na regulację cyklu miesiączkowego. Przeprowadzone do tej pory nieliczne badania rzeczywiście potwierdzają takie zastosowanie majeranku.

W badaniu na zwierzętach z wywołanym PCOS (zespół policystycznych jajników) naukowcy wykazali, że ekstrakt z majeranku zmniejsza masę jajników, wpływa na uregulowanie poziomu hormonów, zwiększa wrażliwość na insulinę oraz podnosi ilość parametrów przeciwzapalnych we krwi .

Badanie kliniczne z udziałem 25 kobiet z PCOS wykazało, że picie herbaty majerankowej 2 razy dziennie przez miesiąc, wpływa na poprawę profilu hormonalnego oraz zwiększa wrażliwość na insulinę .

Majeranek może wpływać korzystnie na przewód pokarmowy

W badaniach na zwierzętach wykazano ochronne działanie ekstraktu z majeranku w chorobie wrzodowej żołądka. Podaż majeranku przyczyniła się do zmniejszenia częstości występowania wrzodów i mniejszego wydzielania kwasu w żołądku .

W badaniu in vitro odnotowano, że wodny ekstrakt z majeranku wykazuje pozytywny wpływ na hamowanie głównych mechanizmów zaangażowanych w ostrą biegunkę zakaźną . W innym badaniu wykazano, że olejek eteryczny z majeranku zmniejsza skurcze jelit, co potwierdza jego ludowe zastosowanie w przypadku bólu brzucha i kolki niemowlęcej .

Majeranek może działać pozytywnie na układ oddechowy

Jednym z podstawowych tradycyjnych zastosowań majeranku jest wykorzystanie go jako środka terapeutycznego w chorobach układu oddechowego. Powszechnie uważa się, że majeranek działa na kaszel, zmniejsza katar oraz skraca czas trwania infekcji.

Niestety póki co brakuje badań klinicznych, które potwierdzałyby takie działanie majeranku.

Jedno małe badanie wykazało, że olejek majerankowy przyjmowany z lekami może poprawić czynność płuc u osób z astmą w większym stopniu niż podczas zażywania samych leków .

Majeranek może zmniejszać bóle menstruacyjne

Zastosowanie masażu kremem, składającym się z olejków eterycznych z majeranku, lawendy i szałwii muszkatołowej, na dolną część brzucha u kobiet cierpiących na pierwotne bolesne miesiączkowanie, przyczyniło się do znaczącego skrócenia czasu odczuwania bólu (z 2,4 dnia do 1,8 dnia). Jako, że krem składał się z kilku składników, nie wiadomo jak duże znaczenie miało w tym przypadku oddziaływanie samego majeranku .

Majeranek może działać przeciwlękowo

W badaniach na zwierzętach wykazano, że olejek eteryczny oraz ekstrakt wodno - alkoholowy z majeranku wykazuje działanie przeciwdepresyjne i przeciwlękowe . Te wstępne badania potwierdzają ludowe zastosowanie majeranku jako leku na depresję i stany lękowe. Niemniej jednak potrzeba większej ilości badań, w tym badań klinicznych, które potwierdziłyby takie właściwości majeranku.

Majeranek - przeciwwskazania

Majeranek używany jako przyprawa do potraw jest w pełni bezpiecznym produktem.

Świeży majeranek może powodować podrażnienie oczu lub skóry .

Majeranek, podobnie jak inne rośliny z rodziny Lamiaceae (np. lawenda, mięta, szałwia, oregano, bazylia), może w rzadkich przypadkach powodować alergie pokarmowe .

Szczególną ostrożność w stosowaniu preparatów zawierających wyciągi z majeranku i olejek majerankowy powinny zachować osoby:

• przyjmujące leki rozrzedzające krew (np, warfarynę), ponieważ majeranek może nasilać ich działanie ,
• przyjmujące leki przeciwcukrzycowe, ponieważ lecznicze stężenia substancji aktywnych z majeranku mogą dodatkowo obniżać poziom glukozy we krwi.

Majeranek w ciąży i podczas karmienia piersią

Przyprawianie potraw suszonym majerankiem podczas ciąży i karmienia piersią jest jak najbardziej bezpieczne.

Nie zaleca się natomiast stosowania olejku z majeranku oraz suplementów zawierających eksterakty z majeranku podczas ciąży. Wynika to z jego wpływu na gospodarkę hormonalną organizmu i możliwych właściwości emmenagogicznych, polegających na pobudzaniu menstruacji .

Z racji braku badań dotyczących bezpieczeństwa, kobiety karmiące piersią i małe dzieci nie powinny stosować produktów zawierających wyciąg lub olejek eteryczny z majeranku.

Majeranek w kuchni

Majeranek posiada łagodny korzenny smak i intensywny zapach. Zwykle wykorzystuje się go w postaci suszonej, która posiada silniejszy aromat niż majeranek świeży.

Do czego pasuje majeranek?

Majeranek stanowi nieodzowny składnik wielu zup (np. żurku, flaków, barszczu czerwonego, grochowej, fasolowej), wszelkich potraw z roślin strączkowych i ciężkostrawnych dań. Przyprawa ta bardzo dobrze komponuje się w marynacie wykorzystywanej do pieczenia tłustych mięs (np. baraniny, wieprzowiny).

W przemyśle spożywczym jest bardzo często wykorzystywany przy produkcji kiełbas i wędlin.

Czym zastąpić majeranek?

Majeranek można zastąpić innymi przyprawami. Wyjątkowo dobrze sprawdzi się oregano, lecz warto dodać go nieco mniej, ponieważ posiada intensywniejszy aromat. Do dobrych zamienników majeranku należą także tymianek, rozmaryn i szałwia.