Ziele angielskie

Anglojęzyczna nazwa owoców drzewa pimentowego brzmi „allspice”, co w wolnym tłumaczeniu oznacza „wielość przypraw”. Z etymologią tego pojęcia łączy się smak ziela angielskiego, który przypomina kombinację kilku aromatycznych przypraw, takich jak  goździki, cynamon, gałka muszkatołowa i pieprz. W języku polskim ziele angielskie znane jest pod swoją zwyczajową nazwą, ponieważ pierwotnie było ono importowane z Anglii. Mniej popularne określenia tej przyprawy to pieprz jamajski, piment, owoce amomka oraz nowe korzenie  .

Ziele angielskie było niegdyś wykorzystywane przez rdzennych Indiach z dorzecza Orinoko- obok wanilii i chili stanowiło cenny składnik pitnej czekolady. Majowie i Aztekowe wykorzytywali owoce korzennika do rytułałów religilnych oraz kulinarnych .

Ziele angielskie ma bogatą historię zastosowania w medycynie ludowej wielu krajów. Mieszkańcy Jamajki i Kostaryki piją gorącą herbatę z owocami drzewa pimentowego na przeziębienie, bolesne miesiączki i niestrawności. Guatemalczycy wykorzystują rozgniecioną przyprawę w formie okładów na siniaki, bóle stawowe i mięśniowe. Poza naturalnym obszarem występowania, ziele angielskie cenione jest również w Indiach, gdzie stanowi wartościowy składnik stosowany w Ayurvedzie- przede wszystkim w łagodzeniu stanów zapanych dróg oddechowych oraz różnych bólów zębów. Niestety nie wszystkie wymienione funkcje terapeutyczne tej przyprawy zostały poparte dowodami naukowymi . 

Ziele angielskie posiada wiele właściwości prozdrowotnych oraz walorów smakowych  przez co powszechnie wykorzytywane  jest:

• w przemyśle spożywczym- jako przyprawa kuchenna oraz składnik wielu produktów, potraw i alkoholi,
• w przemyśle kosmetycznym- do produkcji perfum, świec, olejków zapachowych,
• w przemyśle chemicznym- jako naturalna alternatywa dla pestycydów i fungicydów .

Ziele angielskie - wartości odżywcze

Ziele angielskie jest niskokaloryczną przyprawą- 100 g dostarcza 263 kcal, natomiast zwyczajowa porcja (1 łyżeczka= 1,9 g) zaledwie 4,9 kcal.

Jest również cennym źródłem błonnika pokarmowego oraz wielu składników mineralnych, takich jak: wapń, żelazo, miedź, magnez, cynk oraz fosfor. Ziele angielskie zawiera również spore ilości witaminy C. Jednak z uwagi na niskie spożycie tej przyprawy w codziennej diecie ilość dostarczonych przez nią składników odżywczych jest niewielka  .

Składniki bioaktywne w zielu angielskim

W zielu angielskim znajduje się wiele składników bioaktywnych, głównie kwasy fenolowe (kwas galusowy, kwas kawowy), flawanoidy (kwercetyna) oraz kumaryny (bergamotyna).

Niezwykle zasobny w przeciwutleniacze jest pozyskiwany z przyprawy olejek etetyczny, którego składnikami są eugenol, limonen, alfa-pinen, beta-pinen, mircen . Wykazują one potwierdzone badaniami właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne oraz przeciwwirusowe .

Ziele angielskie - właściwości

Ziele angielskie ma działanie przeciwzapalne

Wyniki badań naukowych przeprowadzonych na modelach zwierzęcych oraz in vitro na liniach komórkowych potwierdzają przeciwzapalne właściwości ziela angielskiego. Owa przyprawa za sprawą obecnych w niej olejków eterycznych hamuje produkcję cytokin prozapalnych. Naukowcy sugerują, że ekstrakty z ziela angielskiego mogą być skuteczną, naturalną alternatywą dla popularnych NPLZ-tów (niesteroidowe leki przeciwzapalne) w leczeniu stanów zapalnych u ludzi .

Ziele angielskie ma działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze

Ze względu na obecność olejków eterycznych, których głównym składnikiem jest eugenol, ziele angielskie wykazuje silne działanie bakterio- oraz grzybobójcze.

W badaniach in vitro naukowcy zaobserwowali, że ekstrakty z ziela angielskiego skutecznie niszczą wiele szczepów bakterii chorobotwórczych przenoszonych głównie przez żywność, m.in: Shigella, Vibrio, Listeria, Bacillus, Salmonella, Escherichia, Pseudomonas, Staphylococcus. Opisywana przyprawa hamuje również rozwój grzybów, np. Aspergillus flavus oraz aflatoksyn (aflatoksyna B1). Uzyskane wyniki mogą sugerować potencjalne zastosowanie ekstraktów ziela angielskiego jako konserwanta produktów spożywczych .

Ziele angielskie działa przeciwwirusowo

Przeciwwirusowe właściwości ziela angielskiego, szczególnie hamujące rozwój norowirusów, które są częstą przyczyną występowania nieżytu żołądka i jelit, zostały potwierdzone badaniami in vitro. Patogeny poddane ekspozycji na olejek eteryczny z ziela angielskiego znacząco zmniejszały swoją zakaźność. Ekstrakt niszczył również kapsyd wirusa MNV .

Ziele angielskie wykazuje potencjał przeciwnowotworowy

W badaniu z 2015 roku, które zostało przeprowadzone na myszach z wszepionym nowotworem piersi, naukowcy zaobserowali pozytywny efekt terapetyczny w następstwie podaży ekstraktu z ziela angielskiego. U zwierząt z grupy badanej, którym doustnie suplementowano wodny wyciąg z przyprawy wykryto zahamowanie wzrostu guza o 38% w porównaniu do grupy kontrolnej, która nie otrzymywała ekstraktu. Mechanizm przeciwnowotworowy polegał na indukowaniu śmierci komórek guza poprzez autofagię („samozjadanie”) i zatrzymanie cyklu komórkowego .

Z kolei w badaniu z 2013 roku na ludzkich liniach komórkowych, naukowcy dowiedli, że zastosowanie ekstraktu z ziela angielskiego działa antyproliferacyjnie (zapobiega rozmnażaniu się komórek) i cytotoksycznie (uszkadzanie lub niszczenie komórek) w stosunku do raka prostaty .

 Ziele angielskie może być pomocne w leczeniu ran

Aktywność przeciwdrobnoustrojowa ziela angielskiego wykazała pozytywny efekt terapeutyczny w leczeniu zainfekowanych ran u myszy w jednym z przeprowadzonych eksperymentów. Badacze zaobserwowali, że podawanie olejku z ziela angielskiego na zranioną skórę zwierząt powodowało niszczenie patogenów. Naukowcy zasugerowali, że ekstrakty z ziela angielskiego mogą być skutecznym środkiem antyseptycznym, pomocnym w leczeniu otwartych uszkodzeń ciała także u ludzi. Niemniej potrzeba jest większa ilość badań potwierdzających te właściwości przyprawy .

Ziele angielskie może być pomocne w  leczeniu chorób metabolicznych 

W eksperymencie na modelu komórkowym, naukowcy zbadali zastosowanie ekstraktów z ziela angielskiego oraz goździków na aktywację receptorów kwasów żółciowych TGR5, które są odpowiedzialne za regulacje różnych procesów metabolicznych, m.in.: wydzielanie insuliny w trzustce, trawienie etc. Otrzymane wyniki badania sugerują, że zawarte w ekstraktach przypraw kwasy triterpenowe działają jako aktywator receptora TGR5 a tym samym regulują gospodarkę energetyczną oraz szlaki metaboliczne organizmu. To odkrycie może mieć znaczenie w profilatyce oraz leczeniu chorób metabolicznych, takich jak otyłość czy cukrzyca typu 2. Jednakże potrzebna jest większa ilość wysokiej jakości badań klinicznych aby jednoznacznie potwierdzić uzyskane efekty .

Ziele angielskie - przeciwwskazania

Ziele angielskie w swoim składzie zawiera wysoką zawartość eugenolu, który może wywoływać różne reakcje niepożądane. Eugenol przeciwwskazany jest:

• u osób, które są na niego uczulone,
• u osób z chorobami układu krążenia- eugenol może wpływać na zwiększenie aktywności leków przeciwzakrzepowych,
• u osób ze schorzeniami wątroby i nerek .

Ziele angielskie może także wywoływać alergię u osób uczulonych .

Ziele angielskie w ciąży

Kobiety w ciąży oraz karmiące piersią powinny zachować ostrożność w spożywaniu ziela angielskiego oraz jego ekstraktów. Eugenol, który jest głównym związkiem bioaktywnym przyprawy może przenikać przez łożysko oraz być wydzielany wraz z mlekiem .

Podawanie ziela angielskiego małym dzieciom jest przeciwwskazane- zarówno ze względu na wysokie prawdopodobieństwo zakrztuszenia (w przypadku niezmielonej formy przyprawy) oraz z uwagi na możliwe wystąpienie skutków ubocznych poprzez zawartość składnika aktywnego w przyprawie (eugenolu), takich jak: uszkodzenie wątroby, problemy z oddychaniem, drgawki .

Ziele angielskie w kuchni

Ziele angielskie to przyprawa o charakterystycznym, intensywnym smaku i zapachu, która łączy nuty cynamonu, goździków, gałki muszkatołowej oraz pieprzu. Wykorzystywana jest w kuchni na wiele sposobów:

• do marynat- świetnie pasuje do wieprzowiny, wołowiny, jagnięciny, dziczyzny oraz ryb; dodaje im wyrazistego smaku i aromatu,
• do sosów i zup- szczególnie do sosów pomidorowych i do dań kuchni meksykańskiej,
• do wypieków- przyprawa dobrze komponuje się z wypiekami, takimi jak pierniki, ciasta dyniowe czy jabłkowe,
• do napojów- zmielone ziele angielskie można dodać do herbaty, kawy, kakao czy przygotowywanych w domu likierów i nalewek, aby nadać im ciepłego i aromatycznego smaku.

Czym zastąpić ziele angielskie?

Do zastąpienia ziela angielskiego można użyć:

• gałki muszkatołowej,
• goździków,
• cynamonu,
• kolendry.

Warto jednak pamiętać, że żadna z tych przypraw nie będzie dokładnym zamiennikiem ziela angielskiego, dlatego warto wypróbować różne proporcje i dostosować je do indywidualnych potrzeb smakowych.