Lubczyk

Lubczyk naturalnie pochodzi z Azji Południowo - Zachodniej oraz Europy Południowej, aczkolwiek obecnie uprawiany jest na całym świecie. Od dawna był stosowany jako środek wiatropędny, moczopędny i spazmolityczny. W medycynie ludowej odgrywał istotną rolę m.in. w leczeniu infekcji dróg moczowych, kamieni nerkowych, dny moczanowej, reumatyzmu, zaburzeń miesiączkowania, zapalenia migdałków oraz problemów trawiennych  .

Liście lubczyku są powszechnie stosowane jako przyprawa, natomiast korzeń - pomimo, że również jest jadalny - wykorzystuje się przede wszystkim do celów leczniczych. To właśnie z korzenia lubczyku przygotowuje się "lecznicze" napary, preparaty oraz suplementy diety. Lubczyk jest także stosowany jako naturalny środek aromatyzujący żywność oraz kosmetyki.

Lubczyk - wartości odżywcze

Lubczyk - podobnie jak inne rośliny z gatunku selerowatych - zawiera olejek eteryczny bogaty w liczne substancje bioaktywne z grupy terpenów (m.in. α-pinen, kamfen, β-pinen, mircen).

Zarówno korzeń jak i liście lubczyku obfitują w:

• związki fenolowe o działaniu antyoksydacyjnym, wśród których najliczniej występują flawonoidy (m.in. rutyna, kwercetyna i kaempferol) i kwasy fenolowe oraz ich pochodne (m.in. 5-kawoilochinowy, synapinowy, kawowy),
• ftalidy, czyli związki smakowo - zapachowe o szerokiej aktywności farmakologicznej, obejmującej działanie przeciwzapalne, przeciwmiażdżycowe i przeciwdrobnoustrojowe,
• kumaryny i furanokumaryny, które posiadają wszechstronne właściwości, obejmujące m.in. działanie przeciwdrobnoustrojowe, przeciwcukrzycowe, przeciwnowotworowe i przeciwdepresyjne .

Lubczyk - właściwości

Choć w ludowej medycynie stosowano lubczyk na wiele schorzeń i dolegliwości, większość z tych zastosowań póki co nie ma potwierdzenia w literaturze naukowej. Szczególnie często przypisuje się lubczykowi korzystny wpływ na przewód pokarmowy (zapobieganie bólom brzucha i wzdęciom, leczenie niestrawności), zmniejszanie bólu menstruacyjnego czy działanie wykrztuśne w przypadku zapalenia oskrzeli. Jednak wymienione właściwości nadal pozostają w sferze wierzeń ludowych, gdyż nie zostały potwierdzone badaniami klinicznymi.

Lubczyk może wspomagać leczenie infekcji układu moczowego

Zgodnie z opinią Europejskiej Agencji ds. Leków z 2012 roku, przeprowadzone do tej pory badania na zwierzętach pozwalają uznać korzeń z lubczyku jako skuteczny środek moczopędny, mający zastosowanie przy drobnych infekcjach układu moczowego . 

Przeglądy literatury dotyczącej preparatu (Canephron), składającego się z liści rozmarynu, korzenia lubczyku i ziela centurii wykazały, że mieszanka ta jest skuteczna w leczeniu i profilaktyce ZUM (zakażeń układu moczowego), wspomaga usuwanie kamieni nerkowych oraz może zapobiegać ich występowaniu . Jako, że w tym przypadku lubczyk jest jednym z trzech składników preparatu, wymienionych efeków terapeutycznych nie można przypisać wyłącznie jego działaniu.

Lubczyk może wspomagać leczenie kamieni nerkowych

Jednym z podstawowych tradycyjnych zastosowań lubczyku jest terapia kamieni nerkowych. Niestety ilość badań, oceniających skuteczność i bezpieczeństwo takiego postępowania jest póki co skąpa.

Małe badanie, uwzględniające 18 osób chorujących na cystynurię (choroba genetyczna, w której dochodzi do nadmiernego wydalania z moczem cystyny i w efekcie powstawania kamieni nerkowych) wykazało, że stosowany przez 2 tygodnie wyciąg z lubczyku spowodował znaczące obniżenie poziomu cystyny i kreatyniny .

Lubczyk może wspierać zdrowy układ krążenia

Naukowcy wykazali w badaniu na szczurach z cukrzycą, że ekstrakt wodno - alkoholowy z łodygi i liści lubczyku powoduje obniżenie poziomu glukozy we krwi, a także wyraźnie poprawia parametry profilu lipidowego, poziom insuliny i kreatyniny. To wstępne badanie wskazuje na przeciwcukrzycowe i kardioprotekcyjne właściwości lubczyku .

Lubczyk może działać przeciwnowotworowo

W badaniu na liniach komórkowych wykazano, że olejek eteryczny z lubczyku hamuje wzrost ludzkich komórek raka płaskonabłonkowego głowy i szyi (HNSCC) . Przeciwnowotworowe działanie ekstraktu wodno - alkoholowego z lubczyku odnotowano także dla komórek raka piersi .

Potrzeba większej ilości badań, aby w pełni potwierdzić antynowotworowy potencjał lubczyku.

Lubczyk - przeciwwskazania

Liście lubczyku stosowane jako przyprawa są w pełni bezpiecznym produktem i mogą być spożywane przez ludzi w każdym wieku.

Doniesienia dotyczące skutków ubocznych podczas przyjmowania lubczyku są niezwykle ograniczone i obejmują łagodne powikłania.

W teorii lubczyk, podobnie jak inne rośliny z gatunku selerowatych (np. koper włoski, kolendra, koperek, pietruszka) może powodować reakcje alergiczne. Jednak w literaturze naukowej brakuje informacji dotyczących alergizujących właściwości lubczyku.

Szczególną ostrożność w przypadku chęci zażycia preparatów z korzeniem lubczyku powinny zachować:

• osoby zażywające leki przeciwzakrzepowe (np. warfarynę) - z uwagi na zawartość kumaryny oraz jej pochodnych w lubczyku istnieje ryzyko nasilenia działania leków,
• osoby cierpiące na choroby nerek i serca - z uwagi na moczopędne działanie lubczyku,
• osoby przyjmujące leki moczopędne.

Nie zaleca się stosowania korzenia lubczyku u dzieci i młodzieży poniżej 18 roku życia.

Lubczyk może zwiększać wrażliwość na słońce

Odnotowano przypadki zapalenia i oparzeń skóry podczas długotrwałego zbierania lubczyku (na plantacji) przy jednoczesnej ekspozycji na światło słoneczne . Uważa się, że wynika to z obecności w korzeniu lubczyku furanokumaryn, które mogą powodować nadwrażliwość na promieniowanie słoneczne. Nie mniej jednak potrzeba większej ilości badań naukowych, umożliwiających potwierdzenie tej teorii .

Istnieją doniesienia, że furanokumaryny pod wpływem światła mogą działać mutagennie i rakotwórczo. Nie wykazano, aby spożycie samego korzenia lubczyku lub preparatów zawierających korzeń lubczyku było powiązane z jakimkolwiek działaniem rakotwórczym i toksycznym .

W rzadkich przypadkach stany zapalne skóry mogą wystąpić także na skutek kontaktu z olejkiem lubczykowym .

Lubczyk w ciąży i podczas karmienia piersią

Kobiety w ciąży, a także karmiące piersią mogą bez obaw dodawać liście lubczyku do potraw.

Nie zaleca się natomiast stosowania korzenia lubczyku w czasie ciąży i laktacji. Jest to podyktowane brakiem wiarygodnych badań oceniających bezpieczeństwo takiego działania. Istnieją doniesienia, że lubczyk może powodować skurcze macicy i wywoływać miesiączkę, co w przypadku kobiet ciężarnych zwiększa ryzyko poronienia .

Lubczyk w kuchni

Pomimo, że jadalne są wszystkie części lubczyku, największą popularnością cieszą się liście. Zdecydowanie rzadziej spożywany jest korzeń lubczyku, który można gotować lub jeść na surowo.

Do czego pasuje lubczyk?

Liście lubczyku posiadają intensywny, lekko pikantny smak i zapach zbliżony do aromatu pietruszki i selera. Warto dodawać je do rosołu, zup, gulaszy, duszonych potraw, sosów i sałatek. Można spożywać je na surowo lub gotowane, świeże lub suszone.

Jeśli chcesz zjeść korzeń lubczyku, należy obrać go ze skórki, która jest gorzka. Można przygotować z niego surówkę lub ugotować. Korzenie lubczyku nadają się także do marynowania.

Czym zastąpić lubczyk?

Świeże liście lubczyku najłatwiej zastąpić natką pietruszki lub liśćmi selera.