Guma guar (E412)

Guma guar występuje w postaci bezwonnego, biało-żółtego proszku, o lekko mdłym smaku. Jest rozpuszczalna zarówno w zimnej, jak i gorącej wodzie, tworząc lepkie roztwory w niewielkich stężeniach. Ponadto, jest stabilna w szerokim zakresie pH (4,0 – 10,5).

Guma guar - właściwości

Guma guar pełni funkcje błonnika nie dostarczając kalorii

Guma guar nie dostarcza kalorii i zaliczana jest do błonnika pokarmowego. Jej spożycie pomaga w regulowaniu pracy jelit i zapobiega zaparciom.

W przeprowadzonych badaniach zauważono, że guma guar ogranicza trawienie skrobi poprzez blokowanie do niej dostępu przed enzymami trawiennymi.

Guma guar hamuje uczucie głodu

Uważa się, że guma guar może hamować apetyt i zmniejszać uczucie głodu, co ma szczególne znaczenie u osób odchudzających się. Wykazano, że spożycie gumy guar z posiłkiem w ilości 2 g zapewniło znaczące długotrwałe efekty nasycenia i zminimalizowało spożycie energii przez osoby zdrowe o ok. 20%.

Również w dwóch innych badaniach, w których dodawano gumę guar do zupy i posiłku półstałego wskazano, że składnik ten zapewniał uczucie sytości.

Jednakże przeprowadzona metaanaliza (opracowanie obejmujące wyniki wielu badań) pokazała, że stosowanie gumy guar nie jest skuteczne w zmniejszaniu masy ciała.

Guma guar obniża poziom cukru we krwi

Gumie guar przypisuje się działanie obniżające poziom glukozy (cukru) we krwi. Ma to szczególne znaczenie dla osób cierpiących na cukrzycę oraz insulinooporność.

W doświadczeniu przeprowadzonym na szczurach z wywołaną cukrzycą wykazano, że wzbogacenie karmy zwierząt w gumę guar spowodowało obniżenie stężenia glukozy we krwi.

Wyniki badań z udziałem osób cierpiących na cukrzycę pokazały, że podawanie gumy guar przez 6 tygodni wpłynęło na obniżenie poziomu cukru we krwi u uczestników eksperymentu.

Guma guar pomaga utrzymać prawidłowy poziom cholesterolu we krwi

Udowodniono, że guma guar może obniżać poziom cholesterolu we krwi. Zgodnie z unijnym Rozporządzeniem nr 432/2012 dotyczącym oświadczeń zdrowotnych, w przypadku, gdy dany produkt spożywczy zapewni dostarczenie co najmniej 10 g gumy guar, producent może zawrzeć na etykiecie następującą informację: „Guma guar pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi.”.

Mechanizm działania związanego z redukcją stężenia cholesterolu we krwi opiera się prawdopodobnie na zwiększeniu wydalania kwasów żółciowych wraz z kałem.

Guma guar wpływa korzystnie na zdrowie jelit

W badaniu randomizowanym z podwójnie ślepą próbą wykazano, że spożywanie 6 g częściowo zhydrolizowanej gumy guar (o nazwie handlowej Sunfiber) przez 12 tygodni zmniejszyło ryzyko wystąpienia wzdęć u osób cierpiących na zespół jelita nadwrażliwego.

 Zaobserwowano, że poprzez stosowanie rifaksyminy (antybiotyku) w połączeniu z gumą guar (podawaną w ilości 5 g / dzień przez 10 dni) osiągnięto wyższą wartość wskaźnika eradykacji (wyeliminowania niepożądanych bakterii) (87,1%) u osób z zespołem rozrostu flory bakteryjnej jelita cienkiego (SIBO, ang. small intestinal bacterial overgrowth), w porównaniu do podawania samego antybiotyku (62,1%).

Wskazano również, że guma guar może pełnić rolę prebiotyku. W przeprowadzonym badaniu z udziałem ludzi stwierdzono, że przyczynia się ona do wzrostu w jelitach korzystnych bakterii z rodzaju Bifidobacterium i Lactobacillus.

Guma guar - zastosowanie

Guma guar ma właściwości zagęszczające, stabilizujące i emulgujące

W przemyśle spożywczym guma guar pełni przede wszystkim trzy podstawowe funkcje: zagęszczającą, stabilizującą i emulgującą. Jednakże, gumę guar wykorzystuje się również w wielu innych ważnych aspektach. Wykazuje ona szereg przydatnych w produkcji żywności właściwości: 

• Ogranicza wchłanianie tłuszczu
• Wydłuża trwałość produktów (np. napojów)
• Pomaga w utrzymaniu jednolitej tekstury (np. serów)
• Zapobiega powstawaniu kryształków lodu w produktach poddawanych mrożeniu
• Wiąże wodę w produktach (np. w lodach)
• Nadaje miękkość kiełbasom
• Zapobiega migracji (przemieszczaniu się) tłuszczu podczas przechowywania
• Zwiększa objętość pieczywa
• Poprawia skrawalność ciasta

Ponadto dodanie gumy guar do agaru lub kappa-karagenu powoduje zwiększenie siły i wytrzymałości żeli wytworzonych z ich udziałem.

Guma guar jest stosowana jako dodatek do żywności pod numerem E412

Ze względu na mnogie właściwości technologiczne i brak działania toksycznego, guma guar często wykorzystywana jest w przemyśle spożywczym jako dodatek do żywności pod numerem E412. Stosuje się ją m.in. w produkcji:

• Lodów
• Jogurtów
• Serków topionych
• Pieczywa bezglutenowego
• Makaronów
• Ciasteczek
• Mieszanek ciast
• Kiełbas
• Sosów
• Przetworów warzywnych

Gumę guar bardzo często stosuje się w produktach bezglutenowych (np. w makaronach, pieczywie). Wykorzystując gumę guar można zastąpić gluten innymi dodatkami, np. skrobią kukurydzianą lub ryżową, zapewniając odpowiednią konsystencję i teksturę produktu.

Guma guar może być stosowana w wielu produktach spożywczych na tzw. zasadzie quantum satis. Oznacza to, że nie określono prawnie maksymalnej dawki (limitu), jaką można zastosować w czasie produkcji. Jednocześnie wybraną substancję powinno stosować się w jak najniższej dawce, niezbędnej do osiągnięcia zamierzonego efektu, zgodnie z dobrą praktyką produkcyjną. W produkcji żywności przeważnie dodawana jest na poziomie poniżej 1%.

Dozwolono jej wykorzystanie m.in. w produkcji:

• Fermentowanych przetworów mlecznych
• Serów topionych
• Lodów
• Owoców i warzyw w occie, oleju i solance
• Przetworów owocowych i warzywnych
• Masła orzechowego
• Wyrobów kakaowych i czekoladowych o obniżonej wartości energetycznej lub bez dodatku cukru
• Gumy do żucia
• Śniadaniowych przetworach zbożowych
• Chlebów i bułek
• Pieczywa cukierniczego i wyrobów ciastkarskich
• Słodzików stołowych w postaci płynnej
• Sosów (z wyłączeniem sosów na bazie pomidorów)
• Drożdży

Guma guar wykorzystywana jest w różnych gałęziach przemysłu

Guma guar wykorzystywana jest również w przemyśle farmaceutycznym, kosmetycznym, papierniczym, włókienniczym, a nawet wybuchowym.

Pełni ona wiele ważnych funkcji i stosowana jest jako środek:

• Tworzący powłokę leków oraz regulujący ich uwalnianie
• Zagęszczający i stabilizujący emulsje w kremach i farbach do włosów
• Zwiększający wytrzymałość papieru i tkanin
• Zagęszczający roztwory barwników
• Uszczelniający w materiałach wybuchowych

Ponadto guma guar wykorzystywana jest w żywieniu zwierząt, pochłanianiu szkodliwych substancji (np. barwników) ze ścieków, czy też stosowana jest w szczelinowaniu hydraulicznym przy tworzeniu odwiertów naftowych i gazowych.

Guma guar - szkodliwość

Amerykańska Agencja Leków i Żywności (FDA, ang. Food and Drug Administration) nadała gumie guar status GRAS (ang. generally recognized as safe), czyli uznała tę substancję za bezpieczną.

Bezpieczeństwo spożycia gumy guar zostało również stwierdzone przez Wspólny Komitet Ekspertów FAO/WHO ds. Dodatków do Żywności (JEFCA, ang. The Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives).

Dla gumy guar nie ustalono limitu dopuszczalnego dziennego spożycia (ADI, ang. Acceptable Daily Intake).

Guma guar pełni funkcje błonnika pokarmowego, dlatego też zbyt wysokie jej spożycie może spowodować krótkotrwałe wystąpienia niegroźnych skutków ubocznych, takich jak: biegunki, wzdęcia, mdłości, wymioty. Jednakże trzeba zaznaczyć, że przy zwyczajowym, normalnym spożyciu nie istnieje zagrożenie pojawienia się nieprzyjemnych objawów

Wykazano, że doustne przyjmowanie gumy guar w ilości 9 – 30 g / dobę jest ogólnie dobrze tolerowane przez ludzi. U niektórych osób, po spożyciu 15 g gumy guar / dzień może wystąpić dyskomfort w postaci bólów brzucha.

Na gumę guar powinny uważać osoby z problemami połykania

Pomimo, że guma guar nie wykazuje działania toksycznego dla organizmu, to ze względu na jej właściwości zagęszczające oraz pełnienie funkcji błonnika pokarmowego, nie powinna być spożywana w nadmiernych ilościach przez osoby cierpiące na dysfagię (problemy z połykaniem). Co więcej, szczególnie ostrożne powinny być również osoby z chorobami przełyku oraz niedrożnością jelit.

Guma guar może zmniejszać wchłanianie leków

Dane literaturowe wskazują, że guma guar może może spowalniać wchłanianie niektórych leków, szczególnie: metforminy, digoksyny, acetaminofenu, penicyliny V.

W przypadku interakcji z metforminą (której zadaniem jest obniżanie poziomu cukru) może nastąpić zbyt duży spadek glukozy we krwi. Stosowanie gumy guar wraz z przyjmowaną penicyliną może osłabić działanie leku, a tym samym ograniczyć jej wpływ na hamowanie infekcji.

Guma guar pochodząca z Indii może być niebezpieczna

Ze względu na wykrycie szkodliwych dla zdrowia związków (pentachlorofenolu i dioksyn) w partiach gumy guar pochodzącej i/lub wysyłanej z Indii, w Unii Europejskiej wydano Rozporządzenie wykonawcze (2015/175) w 2015 roku, które określa szczegółowe wymagania dla produktów sprowadzanych z tego kraju. Każda partia produktu przywożona do krajów Unii Europejskiej musi posiadać specjalne świadectwo zdrowia.

Guma guar w ciąży

Guma guar nie wykazuje właściwości teratogennych (nie wpływa na powstawanie wad w rozwoju płodu) i dlatego może być bezpiecznie spożywana przez kobiety w ciąży.

Guma guar gdzie kupić

Ze względu na stosunkowo rzadkie stosowanie gumy guar w warunkach domowych, raczej nie jest ona dostępna w sprzedaży w sklepach stacjonarnych. Jednakże bez problemu można ją dostać w wielu sklepach internetowych. Koszt jednego kilograma gumy guar to ok. 30 zł