Guma arabska (E414)

Co to jest guma arabska?

Guma arabska (E414) to substancja dopuszczona do stosowania jako dodatek do żywności o działaniu zagęszczającym, emulgującym i stabilizującym . Pozyskuje się ją z naciętych łodyg i gałęzi afrykańskich gatunków akacji: Acacia senegal i Acacia seyal, stąd jej inne nazwy: guma akacjowa i senegalska.

Wydzielana z roślin substancja ulega na powietrzu stwardnieniu i w takiej formie jest zbierana . Gumę arabską pozyskuje się przede wszystkim z takich obszarów jak Senegal, Sudan, Nigeria, Etiopia i Czad. Akację senegalską można znaleźć również w Australii i Indiach .

Wysuszona guma arabska ma postać szklistych, prześwitujących bryłek o kolorze od jasno-białego do pomarańczowo-brązowego . Jest rozpuszczalna zarówno w zimnej, jak i gorącej wodzie i tworzy bardzo gęste oraz lepkie roztwory pozbawione zapachu . Pod względem budowy chemicznej guma arabska jest mieszaniną soli magnezowych, wapniowych i potasowych kwasu arabinowego .

Guma arabska - właściwości

Guma arabska (E414) w produkcji żywności oraz sztuce kulinarnej pełni głównie funkcje zagęszczające i emulgujące. Wykorzystuje się ją do produkcji wielu produktów spożywczych.

• Gumę arabską (E414) stosuje się w przemyśle cukierniczym ze względu na jej właściwości zagęszczające oraz zapobiegające krystalizacji cukru. Zdolność tworzenia lepkich roztworów sprawia, że jest ona składnikiem wielu polew i glazur.
• W przemyśle winiarskim wykorzystuje się gumę arabską (E414) do klarowania wina. Substancję tę stosuje się również w piwach i napojach bezalkoholowych jako środek stabilizujący pianę.
• Guma arabska poprawia teksturę w produktach niskokalorycznych. Jest ona stosowana również jako stabilizator w produktach mrożonych.
• Działanie emulgujące gumy arabskiej wykorzystuje się w produkcji skoncentrowanych olejków aromatycznych.

Dużą zaletą gumy arabskiej jest fakt, że nie wpływa ona na walory sensoryczne, (smak, zapach, kolor) produktów spożywczych . Guma arabska nie jest metabolizowana (przetwarzana) w organizmie człowieka, dlatego też nie jest źródłem energii (kalorii) .

Guma arabska - wpływ na zdrowie

Guma arabska wykazuje liczne działania prozdrowotne, z czego największą uwagę przykuwają jej właściwości prebiotyczne, wpływ na zdrowie przewodu pokarmowego oraz choroby układu krążenia. Guma arabska była i jest powszechnie stosowana w leczeniu wielu chorób w regionie Afryki Subsaharyjskiej .

Guma arabska wykazuje działanie prebiotyczne

Guma arabska (E414) uznawana jest za rodzaj błonnika pokarmowego, czyli składnika nieulegającego trawieniu przez obecne w układzie pokarmowym enzymy, który jednocześnie reguluje pracę jelit .

Dane naukowe wskazują, że guma arabska może wywoływać uczucie sytości. Z tego też względu niektórzy producenci dodają ją do suplementów diety przeznaczonych dla osób odchudzających się.

Gumie arabskiej przypisuje się działanie prebiotyczne. Oznacza to, że przyczynia się ona do rozwoju korzystnej flory bakteryjnej w przewodzie pokarmowym człowieka. Przeprowadzone badania wykazały, że guma arabska może powodować rozwój bifidobakterii i bakterii kwasu mlekowego. Za optymalną dawkę uważa się ok. 10 g .

Guma arabska przyczynia się do obniżenia masy ciała

W przeprowadzonych badaniach naukowcy wykazali, że podawanie zdrowym kobietom gumy arabskiej w dawce 30 g/dzień przez 6 tygodni spowodowało obniżenie wartości wskaźnika BMI o 0,32. Wśród badanych osób nastąpił również ubytek tkanki tłuszczowej o 2,18% .

Wyniki innego doświadczenia, opublikowane w 2018 roku na łamach czasopisma Lipids in Health and Disease wskazały, że spożywanie gumy arabskiej w ilości 30 g dziennie przez 3 miesiące spowodowało obniżenie wartości wskaźnika BMI o 2%. Dodatkowo nastąpiło zmniejszenie wartości wskaźnika otłuszczenia ciała (BAI, ang. Body Adiposity Index) o 3,9%. Jednocześnie badacze nie odnotowali istotnych zmian w obwodzie talii oraz stosunku obwodu talii do obwodu bioder (WHR, ang. Waist Hip Ratio) .

Guma arabska może zmniejszać ryzyko chorób serca

12 - tygodniowa suplementacja 20 g gumy arabskiej przez osoby z zespołem metabolicznym skutkowała spadkiem skurczowego i rozkurczowego ciśnienia krwi, obniżeniem poziomu gukozy we krwi, zmniejszeniem beztłuszczowej masy ciała, a także wzrostem spożycia błonnika pokarmowego. Pacjenci zaobserwowali także redukcję wzdęć, poprawę jakości wypróżnień oraz zmniejszenie apetytu po zastosowaniu gumy arabskiej .

Stosowanie 30 g gumy arabskiej przez pacjentów z hiperlipidemią, przyjmujących leki obniżające poziom cholesterolu, doprowadziło do znaczącej redukcji poziomu cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL oraz triglicerydów w porównaniu do osób, które stosowały wyłącznie leki .

Guma arabska może zmniejszać zapalenie dziąseł

Guma arabska, jako naturalny polisacharyd o właściwościach prebiotycznych, może sprzyjać zachowaniu zrównoważonej mikroflory jamy ustnej co przekłada się na stan zdrowia zębów i dziąseł.

W badaniu z udziałem 60 osób zaobserwowano, że 30-dniowa podaż proszku z gumy arabskiej przyczynia się do istotnego zmniejszenia ilości płytki nazębnej oraz parametrów świadczących o stanie zapalnym dziąseł .

Guma arabska - szkodliwość

Guma arabska jest w pełni bezpieczną substancją. Naukowcy nie stwierdzili szkodliwego działania mutagennego oraz rakotwórczego gumy arabskiej . Nie wykazali również przypadków reakcji alergicznych po jej doustnej podaży . Spożycie wysokich ilości gumy arabskiej (30 g/dzień) przez 30 dni było dobrze tolerowane przez osoby dorosłe, tylko u niektórych osób wystąpiły wzdęcia .

Amerykańska Agencja Leków i Żywności (FDA, ang. Food and Drug Administration) nadała gumie arabskiej (E414) status GRAS (ang. Generally recognized as safe), czyli uznała tę substancję za bezpieczną .

Bezpieczeństwo spożycia gumy arabskiej (E414) potwierdził również Wspólny Komitet Ekspertów FAO/WHO ds. Dodatków do Żywności (JEFCA, ang. The Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives).

Dla gumy arabskiej eksperci nie ustalili limitu dopuszczalnego dziennego spożycia (ADI, ang. Acceptable Daily Intake). Wskazuje to na to, że spożycie gumy arabskiej nie musi podlegać szczególnym ograniczeniom .

W ciąży

Guma arabska (E414) nie wykazuje właściwości teratogennych (nie wpływa na powstawanie wad w rozwoju płodu) i może być bezpiecznie spożywana przez kobiety w ciąży .

Guma arabska - zastosowanie

Guma arabska (E414) znajduje się zwykle w:

• gumach do żucia,
• napojach owocowych,
• napojach owsianych,
• piwach,
• deserach mlecznych,
• jogurtach,
• herbatnikach. 

Guma arabska przez długi okres była dodawana do napojów typu cola.

Guma arabska może być stosowana w wielu produktach spożywczych na tzw. zasadzie quantum satis. Oznacza to, że ustawodawcy nie określili prawnie maksymalnej dawki (limitu), jaką można zastosować w czasie produkcji. Jednocześnie wybraną substancję powinno stosować się w jak najniższej ilości, niezbędnej do osiągnięcia zamierzonego efektu, zgodnie z dobrą praktyką produkcyjną.

Guma ksantanowa (E415) i guma guar (E412) to substancje o podobnych do gumy arabskiej właściwościach i zastosowaniu.

Guma arabska wykorzystywana jest w różnych gałęziach przemysłu

Ze względu na swoje szerokie właściwości, guma arabska znalazła zastosowanie nie tylko w branży spożywczej. Jest ona również z powodzeniem stosowana w:

• Przemyśle kosmetycznym – jako składnik wiążący i stabilizujący w kremach, balsamach, mydłach i pudrach; dodatkowo nadaje kremom gładkość oraz właściwości rozprowadzające
• Przemyśle farmaceutycznym – jako nośnik i środek emulgujący w lekach, zapewniający mieszanie się składników, które z natury nie mieszają się ze sobą; guma arabska wykazuje działanie osłaniające błony śluzowe w stanach zapalnych, dlatego też wykorzystuje się ją w lekach przeciwkaszlowych.
• Przemyśle drukarskim – jako zagęszczacz w pastach drukarskich; zapewnia również trwałość atramentu.
• Przemyśle włókienniczym – jako substancja zwiększająca wytrzymałość przędzy.

Gumę arabską wykorzystuje się również w celu powlekania metali, chroniąc je przed korozją.

Ponadto guma arabska dodawana jest do farb akwarelowych, nadając im połysk i przezroczystość.

Gdzie kupić gumę arabską?

Osoby chcące poeksperymentować z gumą arabską (E413) znajdą ją w sklepach internetowych, w tym w sklepach prowadzących sprzedaż dodatków do żywności. Ze względu na stosunkowo niskie zainteresowanie i wykorzystanie gumy arabskiej w warunkach domowych, raczej rzadko można znaleźć ją na sklepowych półkach.

Jeden kilogram gumy arabskiej kosztuje ok. 40-50 zł. Jednakże w sprzedaży są dostępne również mniejsze opakowania, np. 50, 100, 200 czy 500 gramów.

Guma arabska w sprzedaży występuje zwykle w postaci płatków, granulek i proszku.