Annato (E160b)

---

---

Annato - co to jest

Annato jest naturalnym barwnikiem (E 160b)

Barwnik annato (E160b) wykorzystywany jest w przemyśle spożywczym jako dodatek do żywności o właściwościach barwiących i występuje pod numerem E160d.

Barwnik ten pozyskiwany jest w sposób naturalny na drodze ekstrakcji z cienkiej, żywicznej powłoki nasion drzewa tropikalnego o nazwie Arnota właściwa (Bixa orellana) pochodzącego z Ameryki Południowej.

Stosowanie annato w tradycyjnych produktach żywnościowych w krajach Ameryki Południowej i Środkowej było znane co najmniej 200 lat przed rozpoczęciem produkcji tego barwnika na skalę przemysłową/komercyjną w USA i Europie.

Barwnikowi annato (E160b) przypisuje się miano jednego z najstarszych barwników znanych człowiekowi. Substancja ta służy głównie do barwienia produktów mlecznych, w tym szczególnie masła i serów.

W czasach starożytnych nasiona annato wykorzystywane były przez południowoamerykańskich Indian do barwienia skóry.

Annato to głównie mieszanina związków należących do karotenoidów

Annato jest niczym innym jak mieszaniną różnych karotenoidów. Jednakże zarówno biksyna jak i norbiksyna pozbawione są aktywności prowitaminy A. Oznacza to, że nie ulegają one przekształceniu w witaminę A (w odróżnieniu od innego karotenoidu – beta-karotenu).

Annato – właściwości

Annato nadaje produktom żółto-czerwoną barwę

Nasiona annato mają kolor czerwonawo-pomarańczowy, są zwykle miękkie, ale po wyschnięciu stają się twarde i łamliwe. Charakteryzują się swoistym słodkawym zapachem i nieprzyjemnym, gorzkawym smakiem soli.

W wyniku ekstrakcji nasion otrzymuje się barwnik annato występujący w dwóch formach:

• Rozpuszczalnej w tłuszczach (biksyna)
• Rozpuszczalnej w wodzie (norbiksyna)

Obydwa te związki występują w produktach spożywczych pod wspólną nazwą annato i numerem E 160b.

Z nasion przygotowuje się również pastę o nazwie achiote, którą stosuje się w celach kulinarnych jako dodatek do kiełbas, ryb, przekąsek, sosów i słodyczy.

Annato jest stabilny w podwyższonej temperaturze (do 125°C)

W porównaniu z innymi karotenoidami, biksyna i norbiksyna (annato) są bardziej odporne na działanie światła, jednakże podobnie jak pozostałe związki z tej grupy, są one wrażliwe na obecność tlenu​​​​​​.

W stosunku do pozostałych karotenoidów, te dwa składniki są również bardziej odporne na działanie podwyższonej temperatury[P]. Jednakże w temperaturze powyżej 125°C mogą ulegać rozkładowi.

Annato - zastosowanie

Annato jest stosowany głównie w produktach mlecznych

Annato wykorzystywany jest w przemyśle spożywczym jako dodatek do żywności pod numerem E 160b, pełniący funkcję barwnika.

Biksynę (rozpuszczalną w tłuszczach) często stosuje się w produktach mlecznych i produktach na bazie tłuszczu, np. w margarynach i maśle, a także w serach topionych. Biksyna jest dodawana też do wypieków, popcornu, sosów, dressingów i kremowych deserów.

Z kolei norbiksyna (rozpuszczalna w wodzie)  głównie znajduje zastosowanie jako dodatek do serów żółtych. Producenci żywności używają jej też do barwienia kiełbas, puddingów, płatków śniadaniowych, sosów pomidorowych, czy też czekoladowych nadzień.

Ze względu na szerokie wykorzystanie barwnika annato (E160b) w produktach mlecznych, badacze określają go często mianem „koloru maślanego” lub „koloru serowego”.

W sprzedaży dostępne są również mieszanki barwnikowe składające się z annato i kurkuminy. Takie połączenie wykorzystywane jest m.in. dla nadania klasycznego odcienia waniliowego lodom.

Forma annato rozpuszczalna w wodzie (norbiksyna) ze względu na niestabilność w pH <7, z technologicznego punktu widzenia nie może być stosowana w napojach o kwaśnym odczynie, np. w napojach gazowanych.

Według unijnego prawa barwnik annato (E160b) może być stosowany do takich produktów spożywczych jak:

• Fermentowane przetwory mleczne z dodatkami smakowymi lub środkami aromatyzującymi (10 mg/kg)
• Ser dojrzewający pomarańczowy, żółty oraz lekko dobarwiany (15 mg/kg)
• Ser red Leicester (50 mg/kg) oraz ser Mimolette (35 mg/kg)
• Sery topione (15 mg/kg)
• Tłuszcze (10 mg/kg)
• Lody (20 mg/kg)
• Śniadaniowe przetwory zbożowe ekstrudowane, spęcznione lub z owocowymi dodatkami smakowymi lub środkami aromatyzującymi (25 mg/kg)
• Pieczywo cukiernicze i wyroby ciastkarskie (10 mg/kg)
• Osłonki i powłoki oraz dekoracje mięsa (20 mg/kg)
• Wędzone ryby (10 mg/kg)
• Likiery (10 mg/kg)
• Przekąski na bazie ziemniaków, zbóż, mąki lub skrobi (10-20 mg/kg)
• Desery (10 mg/kg)

Annato wykorzystuje się również do barwienia skór, kosmetyków czy też karm dla zwierząt.

Annato jest dobrym zamiennikiem innego barwnika - tartrazyny i szafranu

Annato postrzega się za ważny barwnik w przemyśle spożywczym i kosmetycznym jako potencjalny substytut (zastępnik) innej substancji barwiącej – sztucznej tartrazyny (E 102), której stosowanie jest zabronione w wielu krajach, a bezpieczeństwo spożycia jest kwestionowane.

Biksyna i norbiksyna są czasem używane jako zamiennik kosztownego szafranu, używanego do barwienia m.in. tkanin. W Hiszpanii barwnik annato nazywany jest właśnie lokalnym szafranem.

Annato - szkodliwość

Annato nie powoduje nowotworów i nie wpływa negatywnie na płodność

Barwnik annato (E160b) jest powszechnie uważany za bezpieczny składnik dla większości ludzi, ponieważ nie wykazuje działania mutagennego, genotoksycznego i rakotwórczego.

W badaniach na zwierzętach naukowcy nie stwierdzili również, aby annato miał negatywny wpływ na funkcje rozrodcze (płodność).

Annato nie powoduje objawów alergicznych

W Internecie krążą szczątkowe informacje, które wskazują, że annato może być przyczyną wystąpienia reakcji alergicznych u niektórych osób. Jednakże autorzy jednaj z prac naukowych stwierdzili, że sam barwnik nie wywołuje reakcji alergicznych (IgE-zależnych).

Pojedyncze przypadki wystąpienia objawów alergicznych wynikają prawdopodobnie z tego, że barwnik może zawierać pewne pozostałości nasion (białek), z których jest wytwarzany, i że to właśnie one jak już mogą być przyczyną całego zamieszania.

Przyczyną łagodnych i umiarkowanych efektów ubocznych spożywania annato mogą być związki, które powstają w wyniku rozłożenia tego barwnika, takie jak: m-ksylen, toluen, kwas toluilowy. Związki te według doniesień naukowych mogą być przyczyną pewnych objawów neurologicznych, np. nudności i zawrotów głowy . Jednakże są to tylko teoretyczne przypuszczenia, które nie zostały dotychczas udokumentowane.

Dla annato ustalono bezpieczny poziom spożycia

Pomimo, że biksyna i norbiksyna występują wspólnie pod jedną nazwą – annato (E 160b), to eksperci ustalili dla nich odmienny poziom bezpiecznego spożycia (ADI). Dla biksyny wynosi on 12 mg/kg masy ciała/dzień, a dla norbiksyny – 6 mg/kg masy ciała/dzień.

O bezpieczeństwie spożycia annato może wskazywać fakt, że barwnik ten został sklasyfikowany przez amerykańską Agencję Żywności i Leków (FDA) jako „dodatek barwiący wyłączony z obowiązku certyfikacji”.

Wspomniany dodatek do żywności został uznany za najczęściej spożywany naturalny związek barwiący w Wielkiej Brytanii. Wysokość jego spożycia naukowcy oszacowali na poziomie 0,065 mg/kg masy ciała/dzień, czyli zaledwie 12,5% ustalonego dziennego limitu pobrania (ADI). Mówiąc wprost: ludziom daleko do przekroczenia bezpiecznego poziomu spożycia tego barwnika.

Annato nie odkłada się w organizmie

Biksyna i norbiksyna szybko wchłaniają się do krwiobiegu (podobnie jak inne karotenoidy).  Jednocześnie są one również szybko usuwane z organizmu - już po 8h (w przypadku biksyny) i 24h (w przypadku norbiksyny) od spożycia nie ma po nich śladu w osoczu krwi.

W badaniach na szczurach naukowcy wykazali, że po spożyciu, barwnik annato (E160b) nie ulega akumulacji (odkładaniu się) w organizmie.

Annato – w ciąży

Autorzy badań potwierdzili, że nawet stosunkowo wysokie dawki barwnika annato (E160b) nie mają negatywnego wpływu na zdrowie matki i rozwój płodu.

Poziom annato, dla którego eksperci nie stwierdzili działań niepożądanych (NOEL, ang. no observed adverse effect level) to 500 mg/kg masy ciała/dzień. 

Można stwierdzić, że nie ma przeciwwskazań do spożywania produktów spożywczych zawierających w swoim składzie annato (E 160b) przez kobiety ciężarne.

Annato – kupowanie i przechowywanie

W handlu dostępne są różne formy annato. Występuje on zwykle w postaci proszku lub jako płyn. Postać płynna to koszt rzędu ok. 20 zł / 50 ml.

Barwnik ten powinien być przechowywany w szczelnie zamkniętych opakowaniach i w miejscach zaciemnionych. Barwnik annato w formie płynu najlepiej, aby był przechowywany w ciemnych butelkach.

Ciekawostka

Można spotkać się z informacją, że annato zapewnia odpowiednią, taką samą barwę produktom mlecznym (głównie serom) produkowanym przez cały rok. Jest to podobno o tyle istotne, gdyż zimą krowy nie odżywiają się zieloną paszą, która jest źródłem innego barwnika – karotenu. Tym samym mleko krowie jest wówczas uboższe w ten składnik, a sery wytworzone z udziałem takiego mleka są bardziej blade. Zastosowanie annato pozwala więc na zapewnienie takiej samej barwy produktom przez cały rok.