Fosforan wapnia (E341)

Co to jest fosforan wapnia?

Fosforany wapnia to nieorganiczne związki chemiczne, sole wapniowe kwasu fosforowego. Mają postać bezwonnego i pozbawionego smaku białego proszku, który nierozpuszcza się w wodzie .

Istnieją trzy formy fosforanu wapnia:

• Fosforan monowapniowy - E341(i),
• Fosforan dwuwapniowy - E341(ii),
• Fosforan trójwapniowy - E341(iii).

Fosforany wapnia występują naturalnie w przyrodzie w skałach (np. oksydapatycie, woelicherycie, fosofrycie, apatycie). Sam fosforan trójwapniowy jest składnikiem kości i zębów w postaci hydroksyapatytu. Fosforany wapnia (E341) stosowane jako dodatki do żywności pozyskuje się na drodze syntezy chemicznej .

Fosforan wapnia - właściwości

Fosforan wapnia stosowany jest jako dodatek do żywności o symbolu E341, gdzie pełni rolę regulatora kwasowości i środka przedłużającego trwałość produktów. Substancja ta zapobiega jełczeniu tłuszczów i hamuje rozwój bakterii, pleśni i grzybów. Fosforan wapnia posiada również właściwości chelatujące (wiążące jony metali) ,dzięki czemu zwiększa aktywność przeciwutleniaczy i zapobiega zmianom barwy produktów spożywczych. W produktach sypkich wykazuje działanie przeciwzbrylające.

Fosforan wapnia jest źródłem wapnia i fosforu w diecie

Spożycie produktów zawierających fosforan wapnia (E341) wiąże się z przyswojeniem niewielkich ilości wapnia i fosforu przez organizm. Oba składniki pełnią istotną rolę w budowie kości i zębów, a także biorą udział w wielu procesach zachodzących w organizmie.

Fosforan wapnia stosowany jest także w suplementach diety, które mają na celu zapobieganie niedoborom wapnia, np. w przypadku kobiet w ciąży, lub wegan. Wśród innych form chemicznych wapnia stosowanych suplementach diety wymienia się m.in.:

• węglan wapnia,
• mleczan wapnia,
• chlorek wapnia,
• wodorotlenek wapnia,
• cytrynian wapnia.

Fosforan wapnia - szkodliwość

Fosforan wapnia stosowany jako dodatek do żywności jest substancją bezpieczną, która nie przyczynia się do występowania działań niepożądanych. Nie wykazano, aby związek ten działał genotoksycznie i rakotwórczo.

Limit dopuszczalnego dziennego spożycia (ADI) dla fosforanu wapnia (i innych fosforanów) ustalono na poziomie 40 mg/kg masy/dzień w przeliczeniu na fosfor .

Dawka toksyczna dla doustnego przyjęcia fosforanu wapnia wynosi >2 g/kg masy ciała. Taka ilość jest niemożliwa do pobrania na skutek spożycia żywności lub suplementów diety w rekomendowanych dawkach .

Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) wpisała fosforan wapnia na listę GRAS, czyli substancji powszechnie uznanych za bezpieczne .

Fosforan wapnia w ciąży

Jak dotąd nie wykazano, aby spożycie fosforanu wapnia wiązało się z negatywnymi skutkami dla ciężarnej oraz dziecka.

Produkty spożywcze, zawierające E341 mogą być  spożywane przez kobiey w ciąży i karmiące piersią.

Fosforan wapnia - zastosowanie

Fosforan wapnia cechuje się szerokim zakresem zastosowania, m.in.:

• w przemyśle spożywczym jako dodatek do żywności o symbolu E341,
• w produkcji suplementów diety stosowanych w ramach profilaktyki niedoboru wapnia,
• jako składnik leków na zgagę i refluks żołądkowo - przełykowy (fosforan wapnia zobojętnia kwas solny),
• w pastach do zębów jako źródło wapnia i fosforu,
• do produkcji nawozów sztucznych, związków fosforanowych, szkła mlecznego, porcelany, ceramiki i emalii,
• w paszach dla zwierząt,
• w przemyśle włókienniczym,
• do produkcji materiałów luminescencyjnych .

W jakich produktach można znaleźć fosforan wapnia (E341)?

Unijne prawo pozwala na stosowanie fosforanu wapnia w żywności na zasadzie quantum satis. Oznacza to, że może być on dodawany w dawce niezbędnej do uzyskania zamierzonego efektu, bez konkretnych ograniczeń co do ilości jego stosowania. 

Fosforan wapnia można znaleźć w wielu produktach, m.in.:

• napojach bezalkoholowych i napojach energetycznych,
• miodach pitnych,
• winach owocowych,
• mleku UHT,
• mleku w proszku,
• śmietance,
• serach świeżych i topionych,
• wyrobach piekarniczych,
• proszku do pieczenia,
• płatkach śniadaniowych,
• słodyczach,
• przetworach mięsnych i rybnych,
• sosach, zupach i bulionach .