Pasternak

Pasternak pochodzi z Europy i Azji, skąd został rozpowszechniony na cały świat. Był powszechnie stosowany w perskiej medycynie jako warzywo o właściwościach m.in. przeczyszczających, moczopędnych, wzmacniających libido, a także niszczący kamienie nerkowe. Ugotowany pasternak stosowano także w leczeniu bólu głowy, zapaleń jamy ustnej, oczu i skóry, a także chorób płuc, wątroby i śledziony .

Długi, kremowy korzeń pasternaku posiada słodkawy, lekko orzechowy smak dzięki czemu jest chętnie wykorzystywany w kuchni na całym świecie.

Pasternak a pietruszka - czym się różnią?

Choć pasternak łatwo pomylić z pietruszką, jest kilka cech, które je różnicują:

• korzeń pasternaku jest sporo większy od korzenia pietruszki i posiada charakterystyczne zgłębienie u nasady,
• pasternak jest sprzedawany bez liści, ponieważ zawierają one substancje fototoksyczne,
• pasternak przypomina w smaku marchew - jest słodszy od pietruszki i dzięki temu może być jedzony solo.

Pasternak - wartości odżywcze

Pasternak to niskokaloryczne warzywo o wysokiej gęstości odżywczej. Dostarcza duże ilości witamin (kwas foliowy, witamina K, C, E, B5, B1, B6, B2, niacyna), minerałów (mangan, potas, miedź, fosfor, magnez, cynk, wapń, żelazo, selen), związków aktywnych (furanokumaryny, kumaryny, flawonoidy, poliacetyleny, terpeny) i błonnika pokarmowego .

Wartości odżywcze w przeliczeniu na porcję pasternaku (130 g) :

Wartości odżywcze
Kalorie		99,8 kcal
Białko		1,6 g
Tłuszcz		0,4 g
Węglowodany		23,9 g
Błonnik pokarmowy		6,52 g (26% RWS)
Witaminy i składniki mineralne
Kwas foliowy	87,1 μg (44% RWS)	Mangan	0,73 mg (36% RWS)
Witamina K	29,25 μg (39% RWS)	Potas	487,5 mg (24% RWS)
Witamina C	22,1 mg (28% RWS)	Miedź	0,16 mg (16% RWS)
Witamina E	1,94 mg (16% RWS)	Fosfor	92,3 mg (10% RWS)
Kwas pantotenowy	0,78 mg (13% RWS)	Magnez	37,7 mg (7% RWS)
Witamina B1	0,12 mg (11% RWS)	Cynk	0,77 mg (8% RWS)
Witamina B6	0,12 mg (8% RWS)	Wapń	46,8 mg (6% RWS)
Niacyna	0,91 mg (6% RWS)	Żelazo	0,77 mg (5% RWS)
Witamina B2	0,07 mg (5% RWS)	Selen	2,34 μg (4% RWS)

Gotowany pasternak może mieć zarówno niski jak i wysoki indeks glikemiczny. Dane literaturowe podają IG dla pasternaku w przedziale od 52 do 97  .

Pasternak - właściwości

Pasternak to niezwykle zdrowe warzywo o imponujących wartościach odżywczych, które warto dodawać do codziennych posiłków. Obfitość składników odżywczych w pasternaku, takich jak witaminy, polifenole i błonnik pokarmowy sprawia, że jego regularne spożycie może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka wielu chorób przewlekłych, w tym chorób układu krążenia, cukrzycy typu 2 i chorób nowotworowych.

Pasternak dba o jelita

Jedna porcja pasternaku (130g) dostarcza aż 6,5 g błonnika pokarmowego, co stanowi 1/4 zalecanego dziennego spożycia dla tego składnika. Odpowiednia podaż błonnika w diecie jest niezwykle ważna dla funkcji jelit, ponieważ zapobiega zaparciom, wpływa pozytywnie na mikroflorę jelitową oraz zmniejsza ryzyko takich schorzeń jak hemoroidy czy nowotwory przewodu pokarmowego .

Pasternak może wspomagać proces odchudzania

Pasternak może także stanowić cenny dodatek do diety odchudzającej - jako warzywo o niskiej wartości energetycznej, a wysokiej zawartości błonnika pokarmowego, może zwiększać uczucie sytości i przyczyniać się do redukcji ilości spożywanych kalorii.

Pasternak a płodność

W tradycyjnej medycynie irańskiej pasternak uznawany jest za środek stymulujący owulację, zwiększający jakość nasienia i płodność. Zgodnie z tym może on znaleźć zastosowanie jako czynnik wspomagający leczenie niepłodności u kobiet i mężczyzn. 

Niestety brakuje badań klinicznych, które potwierdzałyby lub wykluczały wpływ pasternaku na płodność człowieka .

Pasternak - przeciwwskazania

Pasternak, podobnie jak inne rośliny z rodziny selerowatych, może być przyczyną reakcji alergicznej. Osoby, które po spożyciu pasternaku zaobserwowały u siebie niepokojące objawy powinny skonsultować się z alergologiem.

Kumaryny obecne w pasternaku mogą nasilać działanie leków przeciwzakrzepowych (np. warfaryny). Dlatego też osoby przyjmujące leki przeciwzakrzepowe powinny zachować umiar w spożyciu pasternaku.

Pasternak może zwiększać wrażliwość na promieniowanie UV

Rolą furanokumaryn występujących w soku pasternaku jest ochrona rośliny przed roślinożercami. Związki te posiadają właściwości fototoksyczne, co oznacza, że mogą powodować nadwrażliwość na promieniowanie słoneczne (promienie UV) i zwiększać ryzyko oparzeń słonecznych na skórze.

W praktyce jest mało prawdopodobne, aby spożyć doustnie jednorazowo takie ilości pasternaku, które spowodowałoby przyjęcie na tyle wysokiej dawki furanokumaryn, aby wywołać efekt toksyczny. W literaturze można spotkać jedynie opisy przypadków miejscowego zapalenia skóry na skutek kontaktu soku z dzikiego pasternaku z powierzchnią skóry i późniejszą ekspozycją na promienie słoneczne .

Jak jeść pasternak?

Pasternak, podobnie jak inne warzywa korzeniowe, doskonale sprawdza się w wielu potrawach. Można go z powodzeniem dodawać wszędzie tam gdzie zwyczajowo stosuje się marchew, korzeń pietruszki, brukiew czy ziemniaki. Pasternak nadaje się do gotowania, gotowania na parze, pieczenia, grillowania i smażenia.

Pasternak można także spożywać na surowo. Surowy pasternak posiada bardziej ziemisty, mniej słodki smak niż po ugotowaniu.

Oto kilka pomysłów na wykorzystanie pasternaku w kuchni:

• pokrój pasternak w kostkę i dodaj do ulubionej zupy,
• dodaj go do warzywnej zapiekanki lub gulaszu,
• pokrój w plasterki i ugotuj razem z marchewką i brokułami na parze,
• ugotuj na parze i rozgnieć na gładkie puree z odrobiną masła,
• zetrzyj na tarce i przygotuj z niego placki,
• pokrój w cienkie słupki na frytki, skrop oliwą i upiecz w piekarniku,
• zetrzyj na tarce i dodaj do surówki z marchewki i jabłka.