Hibiskus

  • dr Bartosz Kulczyński

    autor:

    dr Bartosz Kulczyński

    Dietetyk

    Dietetyk, doktorant na Wydziale Nauk o Żywności i Żywieniu, współzałożyciel Fundacji Dietoterapii i Promocji Zdrowia „Kierunek-Zdrowie”.

Hibiskus

Ostatnia aktualizacja: 19 czerwca 2023

  • Pisząc ten artykuł, korzystaliśmy z:
  • 10źródła
  • 10badań

Hibiskus to powszechne określenie dla ketmii szczawiowej (Hibiscus sabdariffa) - rośliny z rodziny śluzowatych (Malvaceae) występującej w postaci jednorocznego lub wieloletniego krzewu. W medycynie tradycyjnej wykorzystuje się różne części rośliny (nasion, liści, kwiatów). Surowiec zielarski najczęściej stosuje się kwiaty hibiskusa.

Wpływ na zdrowie:

Pozytywny

Nazwa:

Hibiskus

Alternatywne nazwy:

Ketmia szczawiowa

Grupa:

Suplementy diety

Zioła

Bogaty w:

Polifenole (m.in. antocyjany, kwercetyna, kwas chlorogenowy, hibiscytryna).

Właściwości:

Obniża ciśnienie tętnicze i poziom cholesterolu we krwi, nieznacznie zmniejsza stężenie glukozy we krwi.

Przeciwwskazania:

Nie zaleca się stosowania przez kobiety ciężarne.

 


W pigułce

  • Hibiskus jest składnikiem diety przyczyniającym się do redukcji ciśnienia krwi
  • Hibiskus może działać hipolipemicznie (obniżać stężenie cholesterolu)
  • Hibiskus wykazuje niewielkie właściwości hipoglikemiczne (obniżające poziom cukru we krwi)
  • Hibiskus jest surowcem bezpiecznym dla naszego zdrowia jednakże ze względu na brak badań dotyczących jego stosowania podczas ciąży, kobiety karmiące powinny go unikać
  • Hibiskus można stosować w formie suszonych kwiatów (ok. 4-9 g/dzień) do zaparzania lub suplementów diety, jako ekstrakt z hibiskusa w kapsułkach (ok. 1 g/dzień)

Co to jest hibiskus?

Sugeruje się, że hibiskus pochodzi z Indii i Malezji. Obecnie jest uprawiany na obszarach tropikalnych i subtropikalnych, szczególnie w: Sudanie, Egipcie, Nigerii, Meksyku, Arabii Saudyjskiej, na Tajwanie oraz w Ameryce Środkowej.

Hibiskus jest szeroko wykorzystywany w przemyśle spożywczym. Wykorzystuje się go do produkcji m.in. herbatek ziołowych, wina, dżemów, galaretek, lodów, czekoladek, aromatów.

W medycynie tradycyjnej hibiskus jest stosowany jako środek:

  • Moczopędny
  • Żółciopędny
  • Hipotensyjny (obniżający ciśnienie krwi)
  • Przeciwgorączkowy
  • Pobudzający perystaltykę jelit
  • Wzmagający laktację (nasiona)

Trzeba jednak podkreślić, że większość tych potencalnych właściwości zdrowotnych nie zostało dotychczas potwierdzonych w badaniach naukowych.

Hibiskus – właściwości

Hibiskus obniża ciśnienie krwi

W 2015 roku na łamach renomowanego czasopisma Journal of Hypertension opublikowano wyniki przeglądu badań naukowych (metaanalizy), które potwierdziły, że hibiskus jest skuteczny w redukcji ciśnienia krwi u osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze.

Autorzy tej pracy wykazali, że stosowanie hibiskusa spowodowało istotne obniżenia skurczowego (średnio o 7,58 mmHg) i rozkurczowego ciśnienia krwi (średnio o 3,53 mmHg).

Korzystne działanie zaobserwowano podczas spożywania:

  • 2 łyżek suszonych kwiatów hibiskusa dziennie

lub

  • 3 torebek herbaty z hibiskusem (każda zawierająca 3 g hibiskusa)

Hibiskus może zwiększać wchłanianie witaminy B12

Przeprowadzone badania in vitro pokazały, że stosowanie hibiskusa może zwiększać poziom absorbcji (wchłaniania) witaminy B12 w formie hydroksykobalaminy z przewodu pokarmowego.

Co prawda jest jeszcze zbyt wcześnie, aby jednoznacznie potwierdzić skuteczność takiego działania, to jednak osoby zmagające się z niedoborem witaminy B12 mogą rozważyć dodatkowe stosowanie hibiskusa.

Hibiskus poprawia glikemię

Najnowsza analiza badań naukowych pochodząca z 2020 roku wskazuje, że picie herbatki z hibiskusa może w nieznacznym stopniu przyczyniać się do obniżenia stężenia glukozy we krwi na czczo.

Wobec tego, herbatka z hibiskusa może być cennym składnikiem diety osób zmagających się z wysokim poziomem cukru we krwi.

Hibiskus prawdopodobnie obniża poziomu cholesterolu

Najnowsze dane pochodzące z pracy opublikowanej w 2020 roku na łamach czasopisma Phytotherapy Research wskazują, że suplementacja hibiskusem może prowadzić do poprawy profilu lipodwego krwi.

Naukowcy wykazali, że u osób stosujących hibiskus nastąpiło znaczące obniżenie poziomu:

  • Cholesterolu całkowitego (średnio o 14,66 mg/dl)
  • Cholesterolu LDL (średnio o 9,46 mg/dl)

Nie odnotowali oni jednak wpływu hibiskusa na stężenie triglicerydó we krwi.

Właściwości hipolipemiczna hibiskusa stwierdzono przy stosowaniu:

  • Herbatki z hibiskusa - w ilości 4-9 g suszu/dzień

lub

  • Ekstraktu z hibiskusa - w ilości 1 g/dzień

Trzeba wspomnieć, że w jednym z wcześniejszych opracowań naukowych wykazano, że stosowanie hibiskusa nie wiąże się z redukcją stężenia cholesterolu we krwi.

Bardziej zasadne wydaje się być jednak kierowanie najświeższymi informacjami, które jednoznacznie wskazują, że hibiskus działa korzystnie na poziom cholesterolu.

Hibiskus – skład

Hibiskus jest źródłem polifenoli

Najważniejszymi składnikami obecnymi w hibiskusie są związki chemiczne zaliczane do polifenoli. Są to przede wszystkim:

  • Antocyjany (w tym m.in. hibiscyna - cyjanidyno-3-glukozyd)
  • Hibiscytryna
  • Kwercetyna
  • Kaempferol
  • Mirycetyna
  • Daidzeina
  • Kwas chlorogenowy
  • Kwas protokatechowy
  • Kwas galusowy 

Hibiskus zawiera również wiele kwasów organicznych, takich jak:

  • Kwas hibiskusowy
  • Kwas cytrynowy
  • Kwas askorbinowy
  • Kwas melainowy
  • Kwas hibsynowy
  • Kwas szczawiowy
  • Kwas winowy

Hibiskus – skutki uboczne

Naukowcy wykazali, że hibiskus charakteryzuje się niską toksycznością ostrą.

Jednocześnie uznają oni, że bezpieczna dawka ekstraktu z hibiskusa to ok. 150-180 mg/kg masy ciała/dzień. Oznacza to, że dorosła osoba o masie ciała 70 kg mogłaby spożywać dziennie ok. 10,5-12,5 g ekstraktu bez szkodliwego wpływu na zdrowie.

Uważa się, że wyższe dawki mogą powodować uszkodzenie wątroby.

Interakcje z lekami

Hibiskus może powodować pewne interakcje z lekami.

Udokumentowano, że ekstrakt z hibiskusa spowodował zmniejszenie wydalania leków takich jak: acetaminofen, diklofenak, hydrochlorotiazyd.

Ze względu na fakt, że hibiskus obniża ciśnienie krwi, jak również redukuje poziom glukozy, to podczas jego stosowania szczególną ostrożność powinny zachować osoby stosujące leki o podobnym działaniu (leki hipotensyjne i hipoglikemiczne), aby nie doprowadzić do zbyt dużego obniżęnia ciśniania lub stężenia cukru we krwi.

Hibiskus – w ciąży

Wpływ hibiskusa na przebieg ciąży nie został jednoznacznie określony.

W jednym z opracowań naukowych autorzy zasugerowali, że hibiskus może wzmagać miesiączkę i w efekcie przyczyniać się do poronienia. Jednakże potencjalnie szkodliwe działanie hibiskusa na zdrowie matki i potomstwa nie zostało potwierdzone w badaniach naukowych.

Niektóre wyniki badań naukowych sugerują wręcz, że hibiskus jest bezpieczny dla przebiegu ciąży. Naukowcy odnotowali, że podawanie zwierzętom ciężarnym wodnego ekstraktu z hibiskusa nie spowodowało widocznych wad rozwojowych u potomstwa. Z drugiej strony jednak odnotowano itotne zmniejszenie liczebności miotu.

Ze względu na bardzo ograniczone dane dotyczące bezpieczeństwa stosowania hibiskusa w trakcie ciąży zaleca się, aby kobiety ciężarne unikały jego spożywania.

Hibiskus - jak stosować?

Nie sprecyzowano zaleceń co do stosowania konkretnych ilości hibiskusa.

Jednakże na podstawie przeprowadzonych badań naukowych można zauważyć, że pewien efekt prozdrowotny następuje przy regularnym spożywaniu 4-9 g suszonych kwiatów hibiskusa/dzień. 

Z hibiskusa można przygotować herbatkę ziołową. Wystarczy zalać susz wodą o temperaturze ok. 90°C i parzyć go pod przykryciem przez ok. 5-10 minut. Kwiaty hibiskusa można zalać również zimną wodą, jednakże wówczas należy odczekać nawet kilka godzin, zanim związki w nim zawarte zostaną odpowiednio wyekstrahowane.

W przypadku ekstraktu z hibiskusa, korzystne właściwości odnotowano dla dawki ok. 1 g/dzień.

Hibiskus – jak kupować?

Hibiskus znajduje się w sprzedaży głównie w postaci dwóch różnych produktów:

  • Suszu z kwiatów hibiskusa
  • Ekstraktu z kwiatów hibiskusa

Dotychczas nie stwierdzono, który z tych produktów może wykazywać bardziej skuteczne działanie prozdrowotne. Z tego względu powinniśmy kierować się formą hibiskusa, jaką mamy ochotę spożyć.

Jeżeli zdecydujemy się na walory smakowe hibiskusa, to warto sięgnąć po susz z kwiatów, aby przygotować z niego napar.

Jeżeli jednak wybierzemy prostotę - dobrym rozwiążaniem będą kapsułki z ekstraktem z hibiskusa. 

Więcej podobnych treści

  • dr Bartosz Kulczyński

    autor:

    dr Bartosz Kulczyński

    Dietetyk

    Dietetyk, doktorant na Wydziale Nauk o Żywności i Żywieniu, współzałożyciel Fundacji Dietoterapii i Promocji Zdrowia „Kierunek-Zdrowie”.


Czy ten artykuł okazał się pomocny?

Oceń wpis i pomóż nam w stworzeniu najlepszego w polskim internecie źródła wiedzy o zdrowiu. Czekamy na Twoje uwagi :)

Dziękujemy za oddany głos!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Cieszymy się, że znalazłeś w tym artykule to, czego szukałeś ;)

Dziękujemy za komentarz!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Dołożymy wszelkich starań aby nasze artykuły były lepsze.

Twoim zdaniem czegoś tu zabrakło?

Daj nam znać, a wspólnie uzupełnimy ten artykuł


Spis badań i źródeł

  • R Beltrán-Debón i wsp.: The aqueous extract of Hibiscus sabdariffa calices modulates the production of monocyte chemoattractant protein-1 in humans. Phytomedicine, 2010, 17(3-4), 186-91.
  • Chiung-Huei Peng i wsp.: Hibiscus sabdariffa polyphenolic extract inhibits hyperglycemia, hyperlipidemia, and glycation-oxidative stress while improving insulin resistance. J Agric Food Chem, 2011, 59(18), 9901-9.
  • Salvador Fernández-Arroyo i wsp.: Bioavailability study of a polyphenol-enriched extract from Hibiscus sabdariffa in rats and associated antioxidant status. Mol Nutr Food Res, 2012, 56(10), 1590-5.
  • Enrique Jiménez-Ferrer i wsp.: Diuretic effect of compounds from Hibiscus sabdariffa by modulation of the aldosterone activity. Planta Med, 2012, 78(18), 1893-8.
  • Zoriah Aziz i wsp.: Effects of Hibiscus sabdariffa L. on serum lipids: a systematic review and meta-analysis. J Ethnopharmacol, 2013, 150(2), 442-50.
  • Corina Serban i wsp.: Effect of sour tea (Hibiscus sabdariffa L.) on arterial hypertension: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. J Hypertens, 2015, 33(6), 1119-27.

Masz pytanie?

Jeśli chciałbyś wiedzieć więcej na ten temat lub wiesz jak uzupełnić artykuł, napisz do nas. Nasi specjaliści udzielą Tobie szybkiej odpowiedzi i przeanalizują proponowane zmiany w treści.

Administratorem Twoich danych osobowych jest vitapedia.pl. Twoje dane posłużą nam wyłącznie do kontaktowania się z Tobą.

Newsletter