Melisa

  • dr Bartosz Kulczyński

    autor:

    dr Bartosz Kulczyński

    Dietetyk

    Dietetyk, doktorant na Wydziale Nauk o Żywności i Żywieniu, współzałożyciel Fundacji Dietoterapii i Promocji Zdrowia „Kierunek-Zdrowie”.

Melisa

Ostatnia aktualizacja: 16 czerwca 2023

  • Pisząc ten artykuł, korzystaliśmy z:
  • 10źródła
  • 5badań

Melisa to zioło pochodzące z Europy Południowej należące do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Obecnie jest uprawiana na całym świecie, od Ameryki Północnej, aż po Nową Zelandię. Surowcem zielarskim szeroko wykorzystywanym są liście melisy.

Wpływ na zdrowie:

Pozytywny

Nazwa:

Melisa

Alternatywne nazwy:

Melisa lekarska, cytrynowe ziele

Grupa:

Zioła

Suplementy diety

Bogata w:

Olejki eteryczny (Cytral - geranial+neral, cytronelal), polifenole (kwercetyna, luteolina, kwasy fenolowe)

Właściwości:

Działanie uspokajające, przeciwlękowe, nasenne, łagodzące dolegliwości żołądkowo-jelitowe, redukujące objawy menstruacji, poprawiające funkcje poznawcze u osób z chorobą Alzheimera, wspomagające leczenie opryszczki (zewnętrznie)

Przeciwwskazania:

Nie zaleca się stosowania przez kobiety ciężarne, karmiące piersią i dzieci do lat 12.

 


W pigułce

  • Melisa lekarska ma działanie uspokajające, przeciwstresowe i wspomagające dobry sen
  • Melisa może łagodzić zaburzenia trawienia (np. wzdęcia)
  • Melisa łagodzi objawy menstruacji
  • Melisa może poprawiać funkcje poznawcze wśród osób z chorobą Alzheimera
  • Kremy z ekstraktem z melisy mogą prawdopodobnie pomagać w leczeniu opryszczki
  • Liście melisy są stosowane jako zwykły produkt, suplement diety lub lek
  • Melisa nie wykazuje skutków ubocznych, jednak ze względu na brak danych dotyczących bezpieczeństwa, nie powinna być stosowana przez kobiety ciężarne i karmiące piersią
  • W przypadku suplementów diety z ekstraktem z liści melisy zaleca się stosowanie 600-1200 mg/dzień
  • Leki zawierające melisę należy stosować w ilości 1-2 saszetek (1,5-4 g)/150 ml, 1-3 razy dziennie

Co to jest melisa?

Melisa to bardzo popularne zioło, któremu przypisuje się szereg właściwości zdrowotnych. W medycynie tradycyjnej uważano, że melisa ma m.in. działanie:

  • Uspokajające
  • Zmniejszające niestrawności i nudności
  • Przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze
  • Wspomagające pamięć
  • Łagodzące bóle głowy i redukujące zawroty głowy
  • Przeciwwskurczowe
  • Wspomagające sen
  • Wywołujące menstruację

Dodatkowo wskazywano, że melisa może być skuteczna w leczeniu padaczki, anemii, depresji i psychozy.

Jednakże do dnia dzisiejszego, nie wszystkie z tych właściwości zostały udokumentowane w badaniach naukowych.

Melisa – właściwości

Melisa posiada działanie uspokajające

Badania naukowe pokazały, że osoby poddane czynnikom stresotwórczym, które przyjmowały następnie 600 mg ekstraktu z melisy odczuły istotną poprawę nastroju, w porównaniu do osób nieotrzymujących tego zioła.

Podobny obserwacje poczynili inni naukowcy, którzy wskazali, że stosowanie ekstraktu z melisy w dawce 600 mg dziennie (2x 300 mg, rano i wieczorem) spowodowało złagodzenie skutków stresu.

U osób stosujących melisę nastąpiło zmniejszenie lęku i zmniejszenie bezsenności. Dodatkowo stwierdzono zredukowanie pobudzenia u osób zestresowanych i niespokojnych.

Dlatego też można przypuszczać, że melisa pomoże Tobie w przypadku:

  • Przewlekłego stresu
  • Chronicznego zmęczenia
  • Stanów lękowych
  • Problemów z zasypianiem

Warto też zauważyć, że liść melisy jest stosowany jako lek w przypadku łagodnych stanów napięcia nerwowego.

Melisa jest stosowana w dolegliwościach żołądkowo-jelitowych

Od dziesiątek lat, melisa jest szeroko wykorzystywana w medycynie tradycyjnej, w łagodzeniu zaburzeń ze strony układu pokarmowego.

Europejska Agencja Leków (ang. European Medicines Agency, EMA) uznała melisę za tradycyjny ziołowy produkt leczniczy, stosowany w celu redukcji dolegliwości żołądkowo-jelitowych (zaburzeń trawienia), w tym m.in. wzdęć i skurczów brzucha.

Na rynku dostępne są leki oparte na liściach melisy, które są dedykowane osobom cierpiącym na łagodne zaburzenia żołądkowo-jelitowe (np. wzdęcia).

Melisa łagodzi objawy miesiączki

Szereg przeprowadzonych badań dowodzi, że melisa może być pomocna dla kobiet w trakcie miesiączki.

Odnotowano, że stosowanie 1200 mg ekstraktu melisy na dzień przez 7 dni w miesiącu spowodowało złagodzenie objawów miesięczki, takich jak:

  • Objawy psychosomatyczne
  • Lęki
  • Zaburzenia snu
  • Depresja
  • Zaburzenia funkcji społecznych

W innym doświadczeniu potwierdzono, że symptomy menstruacji mogą być zmniejszone po spożyciu 1000 mg ekstraktu.

Melisa może poprawiać zdrowie osób z chorobą Alzheimera

W jednym badaniu naukowym zaobserwowano, że podawanie płynnego ekstraktu z liści melisy spowodowało poprawę w zakresie funkcji poznawczych.

Oczywiście to zbyt mało, aby móc jednoznacznie stwierdzić korzyści zdrowotne dla osób z chorobą Alzheimera na skutek stosowania melisy. Potrzebne są dalsze badania, aby lepiej poznać ten temat.

Melisa stosowana miejscowo a wirus opryszczki

Czytając o działaniu zdrowotnym melisy bardzo często można znaleźć informację o tym, że gdy jest stosowana zewnętrznie w postaci kremu, to jest skuteczna w leczeniu opryszczki.

I faktycznie, dwa przeprowadzone badania dostarczają obiecujących efektów. Zaobserwowano, że stosowanie kremu z ekstraktem z liści melisy spowodowało złagodzenie zaczerwienienia i zmniejszenie obrzęku skóry u osób z opryszczką.

Trzeba jednak podkreślić, że nie wszystkie badania naukowe potwierdziły skuteczność takiego działania.

Melisa – skład

Melisa jest źródłem różnych związków bioaktywnych

W liściach melisy stwierdzono obecność związków z grupy polifenoli, takich jak:

  • Kwercetyna
  • Ramnocitryna
  • Luteolina
  • Hesperydyna
  • Kwas kawowy
  • Kwas rozmarynowy
  • Kwas protokatechowy

Liście melisy są również bogate w olejki eteryczne. Spośród nich, w największych ilościach występują:

  • Cytral
  • Geraniol
  • Neral
  • Cytronelal
  • Izogeraniol
  • Octan geraniolu
  • Octan nerolu
  • Kariofilen
  • Tlenek kariofilenu

Melisa – przeciwwskazania

Melisa jest bezpieczna dla zdrowia

Melisa została uznana za składnik bezpieczny dla zdrowia (posiada status GRAS).

Dotychczas nie stwierdzono praktycznie żadnych skuktów ubocznych stosowania melisy.

Wyłącznie w pojedynczych przypadkach na skutek stosowania melisy odnotowano bóle głowy, nudności i biegunkę.

Istnieją pewne przekonania, że melisa nie powinna być stosowana przez osoby z chorobami tarczycy, gdyż może potencjalnie zaburzać powstawanie hormonów tarczycy. Jednakże te doniesienia nie zostały dokładnie zbadane i potwierdzone.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że melisa może wykazywać słabe działanie nasenne. Z tego względu może niekorzystnie nasilać działanie leków uspokajających i nasennych.  Lekami o takim działaniu są m.in.: klonazepam, lorazepam, fenobarbital, zolpidem.

Melisa – w ciąży

Dotychczas nie przeprowadzono badań, które mogłyby jednoznaczne potwierdzić bezpieczeństwo stosowania melisy w ciąży lub podczas laktacji.

Choć wydaje się, że melisa jest bezpieczna, to wobec braku wystarczających danych, nie powinna być stosowana przez kobiety ciężarne i karmiące piersią.

Melisa - jak stosować?

Liście melisy można stosować jako:

  • Suplement diety (np. ekstrakt w kapsułkach lub płynny wyciąg)
  • Lek (w postaci saszetek do zaparzania lub płynu)

Jak zaparzać liście melisy?

W przypadku liści melisy do zaparzania, zaleca się zalewać 1 lub 2 saszetki (ok. 1,5-4 g) wrzącą wodą w ilości 150 ml (ok. 3/4 szklanki). Całość należy zostawić pod przykryciem na 5-15 minut. 

Tak przygotowany napar zaleca się pić 1-3 razy dziennie.

Jaką stosować ilość ekstraktu z liści melisy?

Zgodnie z uzyskanymi wynikami dotychczas przeprowadzonych badań naukowych można zalecić stosowanie ekstraktu z liści melisy w ilości 600-1200 mg/dzień.

Melisa – która najlepsza?

Melisę można kupić w postaci: 

  • zwykłego produktu (suszone liście lub płynny wyciąg),
  • suplementu diety (ekstrakt w kapsułkach),
  • leku (saszetki z suszem liści).

Spośród wyżej wymienionych form, najlepszym rozwiązaniem byłby wybór leku (saszetki z suszonymi liściami do zaparzania lub płynny wyciąg). Wynika to z faktu, ze produkty lecznicze są odpowiednio przebadane. Wówczas wiemy, że ten, konkretny produkt (lek) ma określone, potwierdzone działanie zdrowotne.

Niewykluczone jest, że skuteczne właściwości będą wykazywać również suszone liście (jako zwykły produkt) stosowane do przygotowania naparu. Ich skład, jakość i działanie mogą być podobne do leków z liściem melisy. Różnią się one tym od leku, że konkretny produkt je zawierający nie został po prostu przebadany.

Korzystny wpływ na zdrowie mogą wykazywać również suplementy diety z ekstraktem z liści melisy. Badania naukowe wskazały, w jakiej ilości ekstrakt ten wykazuje działanie zdrowotne.

Biorąc pod uwagę powyższe informacje należy stwierdzić, że najlepiej wybierać lek, ponieważ posiada udokumentowane właściwości. Nie oznacza to jednak, że zwykłe produkty z melisą lub suplementy diety również nie będą działać.

Więcej podobnych treści

  • dr Bartosz Kulczyński

    autor:

    dr Bartosz Kulczyński

    Dietetyk

    Dietetyk, doktorant na Wydziale Nauk o Żywności i Żywieniu, współzałożyciel Fundacji Dietoterapii i Promocji Zdrowia „Kierunek-Zdrowie”.


Czy ten artykuł okazał się pomocny?

Oceń wpis i pomóż nam w stworzeniu najlepszego w polskim internecie źródła wiedzy o zdrowiu. Czekamy na Twoje uwagi :)

Dziękujemy za oddany głos!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Cieszymy się, że znalazłeś w tym artykule to, czego szukałeś ;)

Dziękujemy za komentarz!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Dołożymy wszelkich starań aby nasze artykuły były lepsze.

Twoim zdaniem czegoś tu zabrakło?

Daj nam znać, a wspólnie uzupełnimy ten artykuł


Spis badań i źródeł

  • Catherine Ulbricht i wsp.: Lemon balm (Melissa officinalis L.): an evidence-based systematic review by the Natural Standard Research Collaboration. J Herb Pharmacother, 2005;5(4):71-114., 5(4), 71-114.
  • http://leki.urpl.gov.pl/files/43_Metocard_tabl_100mg.pdf
  • https://jnnp.bmj.com/content/74/7/863
  • David O Kennedy i wsp.: Attenuation of laboratory-induced stress in humans after acute administration of Melissa officinalis (Lemon Balm). Psychosom Med, Jul-Aug, 66(4), 607-13.
  • Julien Cases i wsp.: Pilot trial of Melissa officinalis L. leaf extract in the treatment of volunteers suffering from mild-to-moderate anxiety disorders and sleep disturbances. Med J Nutrition Metab, 2011, 4(3), 211-218.
  • Abolfazl Shakeri i wsp.: Melissa officinalis L. - A review of its traditional uses, phytochemistry and pharmacology. J Ethnopharmacol, 2016, 188, 204-28.

Masz pytanie?

Jeśli chciałbyś wiedzieć więcej na ten temat lub wiesz jak uzupełnić artykuł, napisz do nas. Nasi specjaliści udzielą Tobie szybkiej odpowiedzi i przeanalizują proponowane zmiany w treści.

Administratorem Twoich danych osobowych jest vitapedia.pl. Twoje dane posłużą nam wyłącznie do kontaktowania się z Tobą.

Newsletter