Guarana - właściwości, stosowanie, skutki uboczne

Co to jest guarana?

Guarana (gwarana) to roślina o naukowej nazwie Paullinia cupana, pochodząca z dorzecza Amazonki w Brazylii. Owoce guarany są zamknięte w czerwonych torebkach, które pękają po osiągnięciu dojrzałości, ukazując czarne nasiona z białą osnówką, przypominające ludzkie oko.

Z prażonych i sproszkowanych nasion owoców guarany otrzymuje się ekstrakt o cennych właściwościach pobudzających. Głównymi składnikami aktywnymi guarany są kofeina i inne alkaloidy ksantynowe (teofilina i teobromina), a także garbniki, katechiny i procyjanidyny . Duża zawartość wymienionych związków wpływa na wysoki potencjał przeciwutleniający guarany .

Jakie właściwości ma guarana?

Guarana jest suplementowana przede wszystkim z uwagi na właściwości pobudzające, związane z wysoką zawartością kofeiny. Kofeina działa stymulująco na ośrodkowy układ nerwowy (poprzez blokowanie receptorów adenozynowych) co prowadzi do redukcji uczucia zmęczenia i senności, a zwiększenia czujności i koncentracji.

Z działaniem tym wiąże się tradycyjne, lecznicze zastosowanie guarany przez plemiona amazońskie, obejmujące m.in. zmniejszenie poziomu zmęczenia, głodu i pragnienia, a także terapię bólu głowy i bóli menstruacyjnych.

Czy guarana odchudza?

Suplementy z guaraną są bardzo często promowane jako skuteczne środki na odchudzanie. Choć badania na zwierzętach dają obiecujące wyniki  , niestety brakuje badań klinicznych z udziałem ludzi, które mogłyby potwierdzić korzyści ze stosowania samej guarany u osób z nadwagą i otyłością.

Wiadomo jednak, że sama kofeina przyczynia się przyspieszenia tempa metabolizmu w oragnizmie. Metaanaliza z 2019 roku wykazała, że każde podwojenie ilości kofeiny w diecie wiązało się z większym spadkiem masy ciała o 22%, zmniejszeniem BMI o 17% i spadkiem ilości tkanki tłuszczowej o 28% .

Na tej podstawie można przypuszczać, że stosowanie guarany sprzyja szybszej utracie masy ciała u osób, które wprowadziły ujemny bilans kaloryczny w diecie.

Czy guarana zmniejsza ryzyko chorób przewlekłych?

Badanie obserwacyjne osób żyjących w brazylijskim regionie uprawy Paullinia cupana wykazało, że nawykowe spożycie guarany wiąże się z niższym ciśnieniem krwi oraz poziomem cholesterolu, a także z mniejszym ryzykiem otyłości i zespołu metabolicznego w porównaniu do osób, które w ogóle nie spożywają guarany .

W badaniach na zwierzętach wykazano także potencjał przeciwnowotworowy i kardioprotekcyjny ekstraktu z guarany. Jednak dopiero wysokiej jakości randomizowane badania kliniczne z udziałem ludzi pozwolą ocenić dokładne właściwości zdrowotne ekstraktu z tej rośliny.

Jak stosować guaranę?

Guarana może być przyjmowana w postaci tabletek, proszków i produktów płynnych. Bardzo często stanowi dodatek do herbat i wieloskładnikowych suplementów diety, zalecanych na odchudzanie, poprawę koncentracji i szybsze przyswajanie wiedzy.

Guarany nie należy przyjmować na noc, ponieważ może powodować problemy ze snem. Niewskazane jest także łączenie guarany z alkoholem.

Guarana w tabletkach

Brakuje danych dotyczących zalecanego dawkowania guarany. Zawartość ekstraktu z guarany występująca w popularnych suplementach diety waha się w granicach 400 - 500 mg na dzień i dostarcza ok. 50 - 100 mg kofeiny. W suplementach wieloskładnikowych ilości te są z reguły mniejsze. W ograniczonych badaniach klinicznych stosowano dawkowanie guarany w ilości 75 - 1000 mg na dobę.

Guarana w proszku

W sklepach ze zdrową żywnością i przez internet można zakupić guaranę w proszku, którą dodaje się do wody i pokarmów (np. owsianki, koktajlu). Zalecana ilość guarany w proszku wynosi zwykle 3 g na dobę (1 łyżeczka) i zawiera ok. 100 - 120 mg kofeiny.

Guarana - możliwe skutki uboczne

Guarana stosowana w zalecanych dawkach jest bezpieczna dla zdrowia i nie przyczynia się do uszkodzenia wątroby czy żółtaczki .

Zbyt wysokie dawki guarany wywołują skutki uboczne charakterystyczne dla nadużycia kofeiny:

• pobudzenie,
• dezorientację i niepokój,
• drżenie,
• bezsenność,
• wzrost ciśnienia,
• kołatanie serca,
• ból głowy .

Guarana - przeciwwskazania do suplementacji

Przeciwwskazania do suplementacji guarany są takie same jak w przypadku samej kofeiny i obejmują:

• refluks żołądka,
• chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy,
• choroby wątroby,
• nadciśnienie tętnicze,
• stosowanie niektórych leków, m.in. leków psychotropowych i na nadciśnienie .

Ostrożność w stosowaniu guarany powinny zachować kobiety w ciąży i karmiące piersią. Kofeina przenika przez łożysko do płodu i zwiększa ryzyko poronienia oraz niskiej masy urodzeniowej dziecka .

Nadmiar kofeiny w przypadku dzieci może dawać takie same skutki uboczne jak u dorosłych, a także wpływać negatywnie na ich rozwój. Dzieci i młodzież powinny unikać spożycia napojów z guaraną i kofeiną.