Witamina D dawkowanie

  • autor:

    dr n.med. Marta Pełczyńska

    Dietetyk, biotechnolog

    Dietetyk i biotechnolog z wieloletnim doświadczeniem dydaktycznym. Zajmuje się problematyką związaną z żywieniową terapią chorób metabolicznych oraz zaburzeń dietozależnych.

Ostatnia aktualizacja: 19 sierpnia 2021

  • Pisząc ten artykuł, korzystaliśmy z:
  • 48źródła
  • 8badań

Mianem witaminy D określa się grupę związków, do których należą: kalcyferol (witamina D1), ergokalcyferol (witamina D2) oraz cholekalcyferol (witamina D3). W ostatnich latach zwraca się uwagę na częste występowanie niedoborów witaminy D w różnych grupach społecznych (niezależnie od wieku i płci). W związku z tym, zaleca się podjęcie działań mających na celu utrzymanie stężenia tego związku we krwi na właściwym poziomie, poprzez przebywanie odpowiednią ilość czasu na słońcu, stosowanie diety bogatej w witaminę D oraz indywidualnie dobranej suplementacji.


W pigułce

  • Głównym źródłem witaminy D dostarczanej do organizmu człowieka jest produkcja skórna (80-90%) oraz konsumpcja wraz z dietą (10-20%)
  • Z pożywieniem powinno przyjmować się 10-15 μg witaminy D na dobę
  • Źródłem witaminy D są tłuste ryby morskie
  • Celem wyprodukowania odpowiedniej ilości witaminy D zaleca się, aby w okresie od końca kwietnia do początku września, przebywać na słońcu przez minimum 15 minut od 2 do 3 razy na tydzień (pomiędzy godziną 10.00 a 15.00.) z odsłoniętymi 18% powierzchni ciała, tj. twarzą, przedramionami i nogami, bez jednoczesnego używania filtrów przeciwsłonecznych
  • Obligatoryjna suplementacja witaminą D zalecana jest w grupie noworodków, niemowląt i dzieci przedwcześnie urodzonych, kobiet ciężarnych i karmiących, osób starszych oraz osób otyłych 
  • Na rynku konsumenckim dostępnych jest wiele preparatów zawierających witaminę D. Warto wybierać preparaty z formą witaminy D3, która charakteryzuje się lepszą efektywnością i skuteczniej podnosi stężenie 25(OH)D we krwi

Witamina D – źródła

Witamina D3 obecna jest w produktach pochodzenia zwierzęcego

Roślinne produkty żywnościowe zawierają witaminę D2 (np. grzyby Shiitake), natomiast produkty pochodzenia zwierzęcego posiadają witaminę D3.

Powyżej 10 µg cholekalcyferolu (witamina D3) zawarte jest w tłustych rybach morskich, w tym w śledziu, łososiu, pstrągu tęczowym, węgorzu.

Od 5 do 10 µg witaminy D3 obecne jest w halibucie, karpiu, makreli, soli oraz margarynach wzbogaconych.

Od 2 do 5 µg witaminy D znajduje się w pstrągu, tuńczyku i pieczarkach, natomiast poniżej 2 µg tej witaminy zawarte jest w produktach nabiałowych (serach, mleku), jajach, maśle, mięsie i jego przetworach.

Wzbogacanie żywności witaminą D

Ze względu na niską podaż witaminy D wraz z dietą, na rynku spożywczym coraz częściej można znaleźć produkty wzbogacone tym związkiem.

Regulacje prawne nakładają na producentów żywności nakaz wzbogacania witaminą D niektórych produktów spożywczych, takich jak margaryny oraz mleka modyfikowane dla niemowląt. Z kolei dobrowolnie wzbogacane witaminą D mogą być produkty mleczne (np. jogurty), sojowe oraz zbożowe (np. kaszki dla dzieci).

Witamina D – produkcja skórna

Głównym źródłem witaminy D jest jej produkcja w skórze

Zasadniczym źródłem witaminy D jest jej produkcja w komórkach skóry. Witamina D3 powstaje z 7-dehydrocholesterolu, związku prekursorowego, którego ilość maleje wraz z wiekiem (nawet do 70%), pod wpływem promieni ultrafioletowych o długości fali 290-315 nm.

Warto wiedzieć, iż u osób o ciemnej karnacji (większej zawartości barwnika skórnego – melaniny) proces przekształcania 7-dehydrocholesterolu do cholekalcyferolu jest mniej efektywny. Tym samym, osoby te wymagają od 5 do 10-krotnie dłuższego okresu nasłonecznienia niż ludzie o jasnym kolorze skóry.

W okresie letnim powinno przebywać się odpowiednią ilość czasu na słońcu

Żeby wyprodukować odpowiednią ilość witaminy D zaleca się, aby w okresie od końca kwietnia do początku września, przebywać na słońcu przez minimum 15 minut od 2 do 3 razy na tydzień (pomiędzy godziną 10.00 a 15.00.) z odsłoniętymi 18% powierzchni ciała, tj. twarzą, przedramionami i nogami, bez jednoczesnego używania filtrów przeciwsłonecznych.

Ilość witaminy D powstałej w skórze określa minimalna dawka rumieniowa

Zapotrzebowanie na witaminę D pokrywane jest poprzez przebywanie na słońcu przez okres 1000-1500 godzin w okresie wiosny, lata i wczesnej jesieni.

Wiedza

wiem więcej!

Celem ustalenia ilości witaminy D, która może być wytworzona w skórze pod wpływem słońca, wprowadzono pojęcie minimalnej dawki rumieniowej (MED, ang. minimal erythemal dose). Jest to najmniejsza dawka promieniowania, która po 24 godzinach powoduje wyraźne zaczerwienienie naświetlonej skóry.

Dla przykładu, u osoby dorosłej ubranej w strój kąpielowy, poddanej działaniu minimalnej dawki rumieniowej, której skóra ulega zaróżowieniu w okresie 24 godzin od czasu nasłonecznienia, produkcja skórna zapewnia produkcję nawet 10000-25000 IU cholekalcyferolu. MED zależna jest od pigmentacji skóry, przez co u osób o różnej karnacji może być osiągnięta w różnym czasie (u osób o jasnej karnacji szybciej).

W okresie zimowym produkcja skórna witaminy D jest obniżona

W jednym z badań, oceniających ilość promieniowania słonecznego niezbędnego do pokrycia zapotrzebowania na witaminę D (min. 1000 IU na dobę) wykazano, iż w okresie zimowym jest ona zbyt niska i zapewnia produkcję tego związku tylko w dawce około 220 IU na dobę (czyli dużo mniej niż potrzebujemy).

Nadmiar witaminy D przekształcany jest w związki biologicznie nieaktywne

Nadmiar witaminy D wytworzony w komórkach skóry przekształcany jest do związków nieaktywnych biologicznie (lumisterolu, tachysterolu). Dlatego przypadki zatrucia witaminą D na skutek nadmiernego korzystania z kąpieli słonecznych są bardzo rzadkie.

Ewentualna nadmierna ilość witaminy D może być zmagazynowana w tkance tłuszczowej (w postaci kalcydiolu – 25(OH)D) i uwalniana do krwiobiegu w czasie kiedy nie jest ona wytwarzana.

Produkcja witaminy D w skórze może być także indukowana w sposób sztuczny, tj. z wykorzystaniem lamp emitujących odpowiednią długość fal.

Witamina D – dawkowanie

Witamina D może być wytwarzana w organizmie człowieka i dostarczana wraz z dietą

Wyróżnia się dwie drogi dostarczania witaminy D do organizmu człowieka:

  1. Produkcję w komórkach skóry na skutek promieniowania słonecznego (UVB)
  2. Spożywanie wraz z dietą

Pierwsza z nich pokrywa zapotrzebowanie na witaminę D w 80-90%, natomiast druga w 10-20%.

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę D wynosi 10-15 µg

Wytyczne Polskiego Instytutu Żywności i Żywienia, zawarte w „Normach żywienia dla populacji Polski” z 2017 roku wskazują, iż zapotrzebowanie na witaminę D (na poziomie wystarczającego spożycia) wynosi 10 µg (400 IU) dla dzieci do 1. roku życia oraz 15 μg (600 IU) cholekalcyferolu na dobę dla dzieci, młodzieży i osób dorosłych[P].

Tabela 1. Zapotrzebowanie człowieka na witaminę D.
Płeć i wiek Dawka witaminy D
(μg/dzień)
Dzieci do 1. roku życia 10
Dzieci od 1. do 18. roku życia 15
Osoby dorosłe 15

Nasz sposób żywienia decyduje ile dostarczamy witaminy D

Wegetarianie oraz weganie, ze względu na eliminację produktów pochodzenia zwierzęcego z diety nie spożywają odpowiedniej ilości witaminy D. Ponadto, zwyczajowo niskie spożycie ryb (zazwyczaj jeden raz w tygodniu) pogłębia niedobory tej witaminy.

Spożycie witaminy D wraz z dietą jest niewystarczające

Szacuje się, że przeciętna zawartość witaminy D w codziennej diecie wynosi od 100 do 200 IU, co stanowi około 10-20% dziennego zapotrzebowania na tę witaminę (przy założeniu, że całkowite zapotrzebowanie wynosi 1000-2000 IU), w związku z czym jest niewystarczające.

Zapotrzebowanie na witaminę D zależy od wielu czynników

Zapotrzebowanie na witaminę D zależy od cech indywidualnych organizmu, takich jak:

  • Wiek
  • Kolor skóry
  • Zawartość tkanki tłuszczowej
  • Ciąża/laktacja
  • Obecność chorób przewlekłych (np. wątroby albo nerek)

Dodatkowo, dostępność witaminy D zależy od warunków środowiskowych, tj.:

  • Miejsca zamieszkania w określonej szerokości geograficznej
  • Pory roku
  • Pory dnia
  • Stylu życia z uwzględnieniem sposobu ubierania (noszenia odzieży zasłaniającej duże powierzchnie ciała) i stosowania filtrów przeciwsłonecznych

Witamina D – kto powinien suplementować?

Noworodki, niemowlęta oraz dzieci przedwcześnie urodzone wymagają suplementacji witaminą D

Suplementacja witaminą D wskazana jest w grupie noworodków i niemowląt. Wśród przyczyn uzupełniania tej witaminy u małych dzieci wymienia się unikanie promieniowania słonecznego oraz stosowanie filtrów przeciwsłonecznych.

Zgodnie z najnowszymi zaleceniami dla populacji polskiej, suplementacja witaminą D w przypadku dzieci w wieku od 0 do 6 miesięcy wynosi 400 IU, niezależnie od sposobu żywienia, natomiast u dzieci w wieku 6-12 miesięcy 400-600 IU, zależnie od ilości tej witaminy dostarczanej wraz z dietą. Suplementacja ta zalecana jest przez okres całego roku.

W przypadku dzieci przedwcześnie urodzonych, poniżej 32 tygodnia ciąży, zaleca się suplementację witaminą D w dawce 800 IU od pierwszych dni życia (niezależnie od sposobu żywienia).

Podaż witaminy D powinna odbywać się pod regularną kontrolą stężenia 25-hydroksywitaminy D we krwi, począwszy od 4 tygodni od rozpoczęcia suplementacji, celem monitorowania poziomu tej witaminy we krwi.

U dzieci urodzonych w 33-36 tygodniu ciąży, zaleca się suplementację witaminą D w ilości 400 IU, niezależnie od sposobu żywienia.

Kobiety ciężarne i karmiące piersią powinny suplementować witaminę D

Kobiety w okresie prekoncepcyjnym (na etapie planowania ciąży) powinny zadbać o właściwą suplementację witaminy D w dawce 800-2000 IU/dobę

Witamina ta ma znaczenie dla zachowania ogólnego, dobrego stanu zdrowia. Ponadto wykazano, iż wpływa ona pozytywnie zarówno żeńską, jak i męską płodność, zwiększając tym samym szanse na poczęcie dziecka.

W ciąży witamina D powinna być przyjmowana w ilości 2000 IU/dobę, pod jednoczesną kontrolą stężenia jej poziomu we krwi, które powinno mieścić się w zakresie 30-50 ng/mL.

Suplementacja witaminy D jest niezbędna dla prawidłowego rozwoju dziecka, stąd znalazła się ona w tzw. „wielkiej piątce”, czyli wykazie witamin i składników mineralnych zalecanych do przyjmowania przez kobietę ciężarną (zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego).

Należy pamiętać, że witamina D w niewielkim zakresie przenika do mleka kobiecego (tylko w około 20%), dlatego w okresie karmienia piersią także warto zadbać o jej prawidłową podaż z dietą i dodatkowo uzupełniać w postaci suplementów (w dawce 2000 IU/dobę).

Suplementacja witaminą D wskazana jest u osób wieku podeszłym

Ze względu na obniżoną wydajność skórnej produkcji witaminy D, jest ona zalecana do całorocznej suplementacji u osób w wieku podeszłym (po 65. r.ż.) oraz starszym (po 75. r.ż.). W pierwszym z przypadków zaleca się jej farmakologiczne uzupełnienie w dawce 800-2000 IU/dobę, natomiast w drugim w ilości 2000-4000 IU/dobę.

Osoby otyłe narażone są na niedobory witaminy D

U ludzi otyłych zaleca się całoroczną suplementację witaminą D w dawce dwukrotnie wyższej, niż u osób o prawidłowej masie ciała.

Dorośli i młodzież od 11. roku życia, z nadmierną masą ciała, powinni przyjmować witaminę D w dawce 1600-4000 IU/dobę, natomiast dzieci do 10. roku życia 1200-2000 IU/dobę.

Otyłe osoby starsze także powinny suplementować podwójne dawki witaminy D, tj. 1600-4000 IU/dobę po 65. roku życia oraz 4000-8000 IU/dobę po 75. roku życia .

Do głównych przyczyn obniżonego stężenia witaminy D we krwi osób otyłych zalicza nadmiar tkanki tłuszczowej, która stanowi swoisty jej magazyn oraz utrudnia przedostawanie się do krwioobiegu.

Zalecana dzienna dawka dla zdrowej osoby dorosłej wynosi 800-2000 IU/dobę

Biorąc pod uwagę, najnowsze zalecenia dotyczące suplementacji witaminą D w populacji polskiej (z maja 2018 roku), obligatoryjnie witaminę tę powinny przyjmować:

  • Dzieci przedwcześnie urodzone i do 1. roku życia
  • Kobiety w ciąży i karmiące piersią
  • Osoby starsze
  • Osoby z nadmierną ilością tkanki tłuszczowej

W przypadku dzieci zdrowych od 1. roku życia, młodzieży i osób dorosłych, nie ma konieczności suplementacji tej witaminy (choć nadal jest ona zalecana i bezpieczna), jeśli wytyczne dotyczące nasłonecznienia w okresie letnim zostały spełnione. W innym przypadku, zaleca się przyjmowanie preparatów z witaminą D przez okres całego roku.

Nie należy przekraczać górnego poziomu spożycia witaminy D

Maksymalna dobowa dawka suplementacja witaminy D, w zdrowej populacji wynosi: 1000 IU dla dzieci do 1. roku życia, 2000 IU dla dzieci od 1. do 10. roku życia oraz 4000 IU dla młodzieży od 11. do 18. roku życia i osób dorosłych do 65. roku życia.

Ustalonych, górnych tolerowanych dawek witaminy D nie powinno się przekraczać, ponieważ przyjmowanie jej zbyt wysokich ilości może skutkować przedawkowaniem i wystąpieniem objawów toksycznych.

Tabela 2. Zalecenia dotyczące suplementacji witaminą D dla zdrowej populacji.
Wiek Zalecana dawka dzienna witaminy D dla zdrowej populacji Maksymalna dawka dzienna witaminy D dla zdrowej populacji Zalecana dawka dzienna witaminy D dla osób ze stężeniem 25(OH)D 0-25 nmol/L (0-10 µg)
0-6 m.ż. 400 IU
(10 μg)
1000 IU
(25 μg)
2000 IU
(50 µg)
6-12 m.ż. 400-600 IU
(10-15 μg)
1000 IU
(25 μg)
2000 IU
(50 µg)
1-10 r.ż. 600-1000 IU
(15-25 μg)
2000 IU
(50 μg)
3000-6000 IU
(75-150 μg)
11-18 r.ż. 800-2000 IU
(20-50 μg)
4000 IU
(100 μg)
6000 IU
(150 μg)
19-65 r.ż. 800-2000 IU
(20-50 μg)
4000 IU
(100 μg)
6000 IU
(150 μg)

Witamina D – którą wybrać?

Na rynku konsumenckim dostępnych jest wiele preparatów zawierających witaminę D

Witaminę D można nabyć pod postacią środków farmakologicznych (leków), suplementów diety oraz środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego.

Ze względu ścisłą kontrolę oraz badania dotyczące bezpieczeństwa stosowania przed dopuszczeniem do obrotu, lepiej wybierać leki zawierające witaminę D3. Są one dostępne bez recepty, a ich asortyment jest znacznie ograniczony (dostępnych jest niewiele leków zawierających tę witaminę).

Znacznie częściej można zakupić suplementy diety, w postaci pojedynczej (zawierających samą witaminę D) lub złożonej (zawierających dodatkowo np. witaminę K, wapń, inne witaminy lub składniki mineralne).

Z kolei środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, zawierające witaminę D, kierowane są przede wszystkim do określonych grup odbiorców, np. małych dzieci.

Witaminę D można nabyć w postaci kapsułek, tabletek, kropel oraz proszku, w ilości 400 IU, 500 IU, 800 IU, 1000 IU, 2000 IU czy 4000 IU. Cena tych preparatów zależna jest od wytycznych producenta, składu czy zawartości samej witaminy D.

W sprzedaży dostępne są preparaty zawierające witaminę D2 lub D3

Na rynku konsumenckim można znaleźć preparaty zawierające witaminę D2 (pochodzenia roślinnego) lub D3 (pochodzenia zwierzęcego). Roślinne źródła witaminy D w preparatach suplementacyjnych stanowią algi, azjatyckie grzyby, drożdże, z kolei zwierzęce źródła tej witaminy izolowane są z lanoliny (blado-żółty wosk znajdujący się w owczej wełnie) czy olei z wątroby ryb (zwłaszcza tłustych ryb morskich).

Wegetarianie i weganie mogą przyjmować tylko witaminę D2

Preparaty z witaminą D2 mogą być przyjmowane przez wegan i wegetarian. Ta forma witaminy D, jak wcześniej wspomniano, jest izolowana z produktów pochodzenia roślinnego, dlatego może być stosowana przez osoby unikające żywności i produktów odzwierzęcych.

Warto wiedzieć, że ze względu na różnice w budowie chemicznej pomiędzy formą witaminy D2 i D3, ta pierwsza posiada słabszą zdolność do łączenia się z białkiem wiążącym witaminę D (VDBP, ang. Vitamin D Binding Protein), czyli cząsteczką transportową tego związku. Ogranicza to szybkość jej przemian w organizmie, czego skutkiem jest mniejsza efektywność w wyrównywaniu ewentualnych niedoborów we krwi.

Zaleca się wybierać witaminę D3

Suplementacja formą witaminy D3 charakteryzuje się lepszą efektywnością i skuteczniej podnosi stężenie 25(OH)D we krwi.

Witamina D3 dostarczana wraz z lekami/suplementami diety, swoją strukturą odpowiada tej, która jest naturalnie produkowana w skórze, w związku z czym w organizmie człowieka ulega ona szybkim przemianom do formy aktywnej.

W składzie preparatów z witaminą D znaleźć można także tłuszcze, w tym średnio łańcuchowe kwasy tłuszczowe, oliwę z oliwek, olej słonecznikowy, lniany czy krokoszowy, które są jej nośnikiem, ponieważ jest to witamina rozpuszczalna w tłuszczach. W skład otoczki kapsułek natomiast najczęściej wchodzi żelatyna wieprzowa i glicerol (substancja utrzymująca wilgoć).

Ponadto poza preparatami z naturalnie wyodrębnioną witaminą D, w obrocie dostępne są także syntetyczne (wytworzone z wykorzystaniem procesów technologicznych) formy tej witaminy, które ze względu na proces pozyskiwania są jej tańszym odpowiednikiem w stosunku do tych pochodzenia naturalnego.

Witamina D w połączeniu z witaminą K i wapniem

Jednoczesna suplementacja witaminą D i K korzystnie wpływa na stan kośćca

Zarówno witamina D, jak i K należą do związków rozpuszczalnych w tłuszczach. W wielu badaniach doświadczalnych (zarówno na zwierzętach i ludziach) zaobserwowano, że jednoczesna suplementacja tych witamin korzystniej wpływa na stan mineralny kości, niż przyjmowanie ich pojedynczo.

Wśród przyczyn tego zjawiska wymienia się zdolność witaminy D do zwiększania poziomu białek kości, których ilość zależy od witaminy K. Dodatkowo uważa się, że pod wpływem witaminy D, witamina K efektywniej oddziałuje na mineralizację kości aniżeli przyjmowana samodzielnie.

Większość badań nad jednoczesną suplementacją witamin D i K obejmuje kobiety w okresie okołomenopauzalnym. W jednej z publikacji, dokonującej przeglądu danych w tym zakresie odnotowano, iż korzystniejszy efekt na gęstość mineralizację kości, ryzyko złamań i wreszcie występowanie osteoporozy posiada równoczesna suplementacja omawianych witamin.

Witaminy D oraz K wpływają pozytywnie na układ krążenia

Innym kierunkiem oddziaływań jednoczesnej suplementacji witamin D i K jest pozytywny wpływ na ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia.

Zaobserwowano, że równoczesne przyjmowanie preparatu z witaminami D i K zmniejsza wytwarzanie (ekspresję) cząsteczek prozapalnych (np. czynnika martwicy nowotworów α,
interleukiny 6), których zwiększony poziom obserwuje się np. u pacjentów z osteoporozą czy chorobą niedokrwienną serca.

Kto nie powinien łączyć witaminy D z witaminą K?

Z drugiej strony, pomimo iż w ostatnich latach podkreśla się istotną rolę witaminy K w profilaktyce i terapii m.in. chorób układu kostnego czy krążenia, należy pamiętać, że pomimo bezpieczeństwa jej stosowania u większości osób, nie każdy człowiek powinien przyjmować preparaty zawierające tę witaminę (np. w połączeniu z witaminą D).

W grupie tej, znajdują się chociażby osoby przyjmujące leki obniżające krzepliwość krwi (np. warfarynę), czyli działające przeciwstawienie do witaminy K, której zasadniczą rolą w organizmie człowieka jest udział w syntezie czynników krzepnięcia krwi. W takim przypadku, chęć suplementacji preparatu zawierającego witaminy D i K warto skonsultować z lekarzem.  

Równoczesne przyjmowanie preparatów z witaminą D i wapniem jest korzystnie w profilaktyce i terapii chorób układu kostnego

Podobnie jak w przypadku jednoczesnej suplementacji witaminy D i K, jej połączenie z wapniem, ma najistotniejsze znaczenie z punktu występowania chorób układu kostnego, zwłaszcza w populacji osób starszych.

Nie ulega wątpliwości, że równoczesne przyjmowanie witaminy D i wapnia (z pożywieniem lub środkami farmakologicznymi) jest skuteczniejsze w terapii chorób kości oraz wpływa korzystnie na m.in. ich gęstość mineralną czy ryzyko osteoporozy oraz złamań.

Niemniej, przyjmowanie dużych ilości wapnia i jego wysokie stężenie we krwi może mieć także niekorzystny wpływ na zdrowie, np. poprzez jego odkładanie się w ścianach naczyń i wzrost potencjalnego ryzyka rozwoju chorób układu krążenia (np. zawału mięśnia sercowego).

Tym samym zaleca się, aby odpowiednia ilość wapnia (1000-1200 mg/dobę), niezbędnego po prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu, pochodziła z pożywienia (produktów nabiałowych), a w przypadku udokumentowanych chorób układu kostnego bądź niedostatecznego spożycia tego makroelementu wraz z dietą, była uzupełniana za pomocą środków farmakologicznych, których dawkowanie ponownie powinien ustalić lekarz.

Przeciwwskazania

Witaminy D dostarczanej na skutek syntezy skórnej nie można przedawkować

Jak już wcześniej wspomniano, witaminę D dostarcza się w do organizmu człowieka wraz z pożywieniem oraz na skutek produkcji skórnej.

Ta druga jest najefektywniejszą metodą podaży witaminy D, dzięki której w komórkach skóry może powstać nawet do 25000 IU w czasie 24 godzin od czasu ekspozycji (co zależy od wystawionej powierzchni ciała oraz czasu przebywania na słońcu).

Niemniej, nadmiar witaminy D powstałej w skórze przekształcany jest w związki nieaktywne i wydalany z organizmu bądź magazynowany w tkance tłuszczowej w związku czym, do tej pory nie odnotowano przypadków przedawkowania witaminy D z powodu nadmiernej ilości czasu spędzonego na słońcu.

Witaminę D dostarczaną z lekami/suplementami w dużych ilościach można przedawkować

Inna sytuacja dotyczy możliwości przedawkowania witaminy D przyjmowanej w nadmiernych ilościach wraz z lekami i suplementami diety, która pomimo iż zdarza się rzadko, stanowi zagrożenia do zdrowia.

Niekontrolowane przyjmowanie dużych ilości tej witaminy może prowadzić do wzrostu jej stężenia we krwi powyżej 100 ng/mL (>250 nmol/L), które postrzegane jest jako potencjalnie toksyczne.

Zwiększenie poziomu 25-hydroksywitaminy D (parametru służącego ocenie statusu tej witaminy w organizmie człowieka) w zakresie lub powyżej 150-200 ng/mL może powodować objawy toksyczne, takie jak:

  • Nudności i wymioty
  • Odwodnienie
  • Wielomocz
  • Zaparcia
  • Ogólne osłabienie
  • Zaburzenia koncentracji
  • Senność
  • Utrata masy ciała
  • Osłabienie apetytu

Zwiększonemu stężeniu witaminy D we krwi często towarzyszy wzrost poziomu wapnia zarówno we krwi, jak i moczu (który wymaga odpowiedniego leczenia) oraz obniżone stężenie parathormonu.

Jak leczyć nadmiar witaminy D?

W przypadku przedawkowania witaminy D i występowania objawów klinicznych, ogólne postępowanie terapeutyczne obejmuje nawodnienie za pomocą roztworów soli fizjologicznej, a następnie wdrożenie leków diuretycznych i zastosowanie glukokortykoidów, bisfosfonianów, kalcytoniny lub ketokonazolu (traktowane jako leczenie drugiego rzutu).

Ponadto konieczna jest rezygnacja z stosowanej suplementacji oraz regularne monitorowanie stężenia 25-hydroksywiatminy we krwi.

Przeciwwskazania do suplementacji witaminą D

Suplementację witaminą D należy z ostrożnością stosować m.in. u pacjentów z chorobami ziarniniakowymi (np. w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna, gruźlicy), sarkoidozą, przerzutami chorób nowotworowych do kości czy chorobą Williamsa, ze względu na możliwość rozwoju hiperkalcemii (wysokiego stężenia wapnia we krwi) i hiperkalciurii (zwiększonego wydalania wapnia z moczem) u tych pacjentów.

Nadwrażliwość na witaminę D może wynikać z zaburzonego metabolizmu kalcidiolu (25(OH)D) i kalcytriolu (1,25(OH)2D) lub nadmiernej i niekontrolowanej (poprzez sprzężenia zwrotne) lokalnej bądź uogólnionej ich produkcji.

Więcej podobnych treści

  • autor:

    dr n.med. Marta Pełczyńska

    Dietetyk, biotechnolog

    Dietetyk i biotechnolog z wieloletnim doświadczeniem dydaktycznym. Zajmuje się problematyką związaną z żywieniową terapią chorób metabolicznych oraz zaburzeń dietozależnych.


Czy ten artykuł okazał się pomocny?

Oceń wpis i pomóż nam w stworzeniu najlepszego w polskim internecie źródła wiedzy o zdrowiu. Czekamy na Twoje uwagi :)

Dziękujemy za oddany głos!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Cieszymy się, że znalazłeś w tym artykule to, czego szukałeś ;)

Dziękujemy za komentarz!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Dołożymy wszelkich starań aby nasze artykuły były lepsze.

Twoim zdaniem czegoś tu zabrakło?

Daj nam znać, a wspólnie uzupełnimy ten artykuł


Spis badań i źródeł

  • http://ptfarm.pl/pub/File/Bromatologia/2013/2/BR%202-2013%20-%20s.%20121-131.pdf
  • http://www.czytelniamedyczna.pl/5735,vitamin-d-skin-synthesis-revisited.html
  • http://www.czytelniamedyczna.pl/5738,vitamin-d-toxicity.html
  • https://journals.viamedica.pl/ginekologia_polska/article/view/45889
  • https://ncez.pl/upload/normy-zywienia-dla-populacji-polski-2017937.pdf
  • https://www.bmj.com/content/340/bmj.b5463

Masz pytanie?

Jeśli chciałbyś wiedzieć więcej na ten temat lub wiesz jak uzupełnić artykuł, napisz do nas. Nasi specjaliści udzielą Tobie szybkiej odpowiedzi i przeanalizują proponowane zmiany w treści.

Administratorem Twoich danych osobowych jest vitapedia.pl. Twoje dane posłużą nam wyłącznie do kontaktowania się z Tobą.

Newsletter