Witamina B6 dawkowanie

Witamina B6 – źródła

Organizm ludzki nie posiada zdolności wytwarzania witaminy B6, dlatego jedyną możliwością zaspokojenia zapotrzebowania człowieka na tę witaminę jest dostarczenie jej wraz ze spożywaną dietą.

Największe ilości witaminy B6 znajdziemy w produktach pochodzenia zwierzęcego (m. in. łosoś, makrela, pstrąg, wątróbka, mięso drobiowe, wieprzowina), produktach zbożowych z pełnego ziarna (m. in. kasza gryczana, ryż brązowy, razowe pieczywo, otręby i zarodki pszenne) oraz orzechach (głównie włoskich i laskowych).

Mniejsze, lecz wciąż istotne ilości witaminy B6 zawierają produkty, jak: biała fasola, nasiona słonecznika, papryka czerwona, suszone morele, banany, rodzynki, groch, ziemniaki, awokado czy szpinak.

Witamina B6 - zapotrzebowanie

Zapotrzebowanie na witaminę B6 nie jest identyczne dla wszystkich ludzi. Nieco inaczej kształtuje się w przypadku kobiet, a nieco inaczej w przypadku mężczyzn. Odmienne zapotrzebowanie mają dzieci i dorośli, a jeszcze inne osoby starsze. 

U kobiet w ciąży i matek karmiących, a także osób powyżej 50 roku życia zapotrzebowanie na witaminę B6 wzrasta.

Nie bez wpływu pozostają również używki, jak tytoń czy alkohol. Co więcej niektóre leki (m.in. doustne leki antykoncepcyjne, L-DOPA, hydralazyna) mogą obniżać stężenie witaminy B6 w organizmie.

Aktualne normy żywieniowe na witaminę B6 opracowane dla populacji Polskiej przez IŻŻ (Instytut Żywności i Żywienia) z uwzględnieniem płci, wieku i stanu fizjologicznego (ciąża, laktacja) przedstawia tabela 1.

Tabela 1. Zapotrzebowanie człowieka na witaminę B6.

Płeć i wiek	Dawka witaminy B6 (mg/dzień)
Niemowlęta
0-0,5	0,1 (AI)
0,5-1,0	0,4 (AI)
Dzieci
1-3 lat	0,5
4-6 lat	0,6
7-9 lat	1,0
Chłopcy
10-12 lat	1,2
13-15 lat	1,3
16-18 lat	1,3
Dziewczęta
10-12 lat	1,2
13-15 lat	1,2
16-18 lat	1,2
Mężczyźni
19-50 lat	1,3
>50 lat	1,7
Kobiety
19-50 lat	1,3
>50 lat	1,5
ciężarne	1,9
w okresie laktacji	2,0

Należy podkreślić, że normy przedstawione w tabeli dotyczą wyłącznie ludzi zdrowych i nie uwzględniają pewnych specyficznych sytuacji, w których zapotrzebowanie może być zwiększone!

Kto wymaga wyższych dawek witaminy B6?

Istnieją pewne sytuacje, w których zapotrzebowanie na witaminę B6 zwiększa się ze względu na większe jej wykorzystanie, czy też gorsze wchłanianie z przewodu pokarmowego, a co za tym idzie większe jej straty z organizmu.

Sytuacje, w których wzrasta zapotrzebowanie na witaminę B6 to:

• Ciąża
• Stosowanie doustnej antykoncepcji
• Palenie papierosów
• Nadużywanie alkoholu
• Wyczynowe uprawianie sportu
• Długotrwałe ( > 6 miesięcy) przyjmowanie NLPZ - niesteroidowych leków przeciwzapalnych (są to leki o działaniu przeciwbólowym, przeciwgorączkowym, przeciwzapalnym, np. ibuprofen, diklofenak, naproxen, ketoprofen; stosowane są m.in. w leczeniu objawów bólowych różnego pochodzenia, migreny, stanów gorączkowych oraz przede wszystkim długotrwale podawane osobom z reumatoidalnym zapaleniem stawów)
• Przyjmowanie niektórych leków, jak np. L-DOPA (w leczeniu choroby Parkinsona), Izoniazyd i Cykloseryna (leki przeciwgruźlicze),  Teofilina (w leczeniu astmy i POCHP - przewlekłej obturacyjnej choroby płuc), leki przeciwpadaczkowe, benzodiazepiny (w leczeniu zaburzeń lękowych, bezsenności)
• Wiek – u osób starszych zapotrzebowanie jest większe
• Niektóre stany chorobowe, jak niedożywienie, celiakia, przewlekła niewydolność nerek

Witamina B6 - dla dzieci

Witamina B6 jest jednym z ważniejszych składników mającym wpływ na prawidłowy rozwój i funkcjonowanie układu nerwowego. Odgrywa bowiem kluczową rolę w tworzeniu neuroprzekaźników (cząsteczek przekazujących sygnały pomiędzy komórkami nerwowymi) i pośrednio w rozwoju komórek mózgu.

Nie ma zatem wątpliwości, że jest istotnym składnikiem w diecie dziecka. Niemniej jednak żadne dotychczas opublikowane rekomendacje dla populacji polskiej nie zalecają suplementacji witaminy B6 u dzieci zdrowych. Oznacza to, iż zapotrzebowanie dzieci na witaminę B6 powinno zostać pokryte przez odpowiednie spożycie tej witaminy wraz z dietą.

Rozważając zasadność suplementacji witaminy B6 u dzieci nie można zapominać o negatywnych konsekwencjach zdrowotnych jej nadmiaru. Suplementacja witaminy B6 u dzieci wiąże się ze znacznie większym ryzykiem przedawkowania w porównaniu z dorosłymi.

Górny tolerowany poziom spożycia (UL) witaminy B6 dla dzieci jest bowiem znacznie niższy niż UL ustalony dla dorosłych. UL w zależności od wieku dziecka przedstawia tabela 2.

Tabela 2. Górny tolerowany poziom spożycia (UL) witaminy B6.

Wiek (lata)	Górny tolerowany poziom spożycia (UL)
1-3	5
4-6	7
7-10	10
11-14	15
15-17	20

Kiedy podawać witaminę B6 dzieciom?

Podawanie witaminy B6 dzieciom ma uzasadnienie w przypadku wykrycia jej niedoboru w organizmie, jak również w przypadku podejrzenia drgawek pirydoksynozależnych. Jest to rzadko występująca choroba uwarunkowana genetycznie.

Objawami klinicznymi tego zaburzenia są uporczywe drgawki, (często z towarzyszącymi stanami padaczkowymi) niepoddające się leczeniu klasycznymi lekami przeciwpadaczkowymi. Ustąpienie bądź wyraźne zmniejszenie objawów widoczne jest w wyniku podania leczniczych dawek witaminy B6.

W klasycznej postaci choroby drgawki pojawiają się w pierwszych dniach bądź tygodniach życia noworodka. Mogą jednak rozpocząć się już w życiu płodowym – wówczas odczuwane są przez ciężarną (najczęściej będącą w III trymestrze ciąży) jako rytmiczne ruchy płodu lub czkawka.

Leczenie witaminą B6 umożliwia pełną kontrolę napadów drgawkowych u 70-80% chorych. W przypadku tej choroby pirydoksyna podawana jest zwykle doustnie – 15 – 30 mg/kg m.c./d w rozdzieleniu na 3 dawki. W ciężkich przypadkach (drgawki trudne do opanowania, atak padaczkowy) konieczne może być wstrzyknięcie dożylne 100 mg witaminy.

Witamina B6 - dla kobiet ciężarnych i karmiących

Zalecane dzienne spożycie (RDA) witaminy B6 w ciąży wynosi 1,6 mg/d, a w czasie laktacji 1,9 mg/d.

W rekomendacjach Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczących stosowania witamin i składników mineralnych u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących nie ma zaleceń popierających konieczność dodatkowej suplementacji diety witaminą B6. Sugeruje to, iż zwiększone zapotrzebowanie powinno być zrealizowane poprzez odpowiednią podaż witaminy B6 wraz z dietą.    

Istnieją publikacje sugerujące, że suplementacja witaminy B6 w ciąży może zmniejszać ryzyko stanu przedrzucawkowego, wspomagać leczenie niedokrwistości u matek, poprawiać stan zdrowia jamy ustnej, zmniejszać częstość wad wrodzonych u płodu, czy pozytywnie wpływać na masę urodzeniową.

Dwa przeglądy badań – jeden z 2012 roku i drugi z 2015 roku podsumowują jednak, iż nie ma wystarczających dowodów na korzyści kliniczne związane z suplementacją witaminy B6 w ciąży. Istniejące przesłanki nie uzasadniają zatem konieczności dodatkowej suplementacji witaminą B6.

Nie ma również rekomendacji dotyczących suplementacji witaminy B6 w okresie karmienia piersią. 

Witamina B6 łagodzi nudności i wymioty u kobiet ciężarnych

Dość przekonywujące są jednak dowody, że podawanie witaminy B6 może być skuteczną metodą łagodzącą uporczywe nudności i wymioty ciążowe.

Amerykańskie i Kanadyjskie Kolegium Położników i Ginekologów (ang. The American and Canadian Colleges of Obstetrics and Gynecology) jako pierwszy krok w leczeniu nudności i wymiotów ciężarnych zaleca stosowanie witaminy B6 w dawce 10 mg i bursztynianu doksyloaminy również w dawce 10 mg.'

Przyjmowanie witaminy B6 u kobiet ciężarnych w niewielkich dawkach względnie uznawane jest za bezpieczne.

Bardzo duże dawki (według Naukowego Komitetu UE ds. Żywności – SCF – przekraczające 100 mg) przyjmowane przez długi czas mogą działać neurotoksycznie i nieść za sobą poważne skutki zdrowotne nie tylko dla kobiet ciężarnych.

Górny tolerowany poziom spożycia (UL) dla witaminy B6, jaki został ustalony dla kobiet ciężarnych i karmiących to 25 mg/dobę.

Witamina B6 - przedawkowanie

Wysokie dawki witaminy B6 mają działanie neurotoksyczne

Nadmiar witaminy B6 w organizmie może powodować poważne konsekwencje zdrowotne w postaci polineuropatii (zapalenia nerwów obwodowych) obejmującej zarówno zaburzenia czuciowe jak też zaburzenia motoryczne.

SCF (Naukowy Komitet UE ds. Żywności) opiniuje, że bardzo duże dawki tj. 500 mg (a nawet 100 mg) przyjmowane przez długi czas mogą działać neurotoksycznie i nieść za sobą poważne skutki zdrowotne.

W przeglądzie literatury opublikowanym w 2014 roku autorzy uznali, że przyjmowanie pirydoksyny (jednej z form witaminy B6, która najczęściej występuje w suplementach) w dawce > 50 g/d przez długi okres czasu – tzn. > 6 miesięcy jest prawdopodobnie szkodliwe. Nie ma wystarczających dowodów na szkodliwe działanie mniejszych dawek.

W nowszej publikacji naukowej z 2018 roku badacze podsumowują jednak, iż nie można wykluczyć związku przyczynowego pomiędzy długotrwałym przyjmowaniem witaminy B6 nawet w dawkach < 50mg/d ,a dolegliwościami neurologicznymi

Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) ustalił  górny tolerowany poziom spożycia (UL) witaminy B6 dla osób dorosłych, w tym kobiet ciężarnych i karmiących na 25 mg/dobę. Ta maksymalna bezpieczna dawka dotyczy ilości witaminy dostarczonej do organizmu wraz ze spożywanym pokarmem, jak i ilości witaminy dostarczanej w postaci suplementu.

Witamina B6 – kiedy wzrasta ryzyko przedawkowania?

Jeśli witaminę B6 dostarczamy wyłącznie ze spożywanymi pokarmami (bez stosowania suplementacji czy leczenia witaminą B6) to przekroczenie górnego tolerowanego progu UL (25mg/d) jest praktycznie niemożliwe.

Dostępne w Polsce leki, w których substancją czynną jest witamina B6 zawierają chlorowodorek pirydoksyny w dawce 50 mg. Wysoka dawka witaminy B6 jest w tym wypadku zrozumiała, gdyż zadaniem produktu leczniczego jest, jak sama nazwa wskazuje leczenie stanów niedoborowych tego składnika.

Zawartość witaminy w suplementach jest bardzo zróżnicowana. Większość z nich zawiera chlorowodorek pirydoksyny w dawce do 5 mg w zalecanej dziennej porcji, choć znajdziemy i takie, które w zalecanej dziennej porcji zawierają 25 mg. 

Zakładając, że zdecydujemy się na „profilaktyczną” suplementację witaminy B6 (nie mając niedoboru) i wybierzemy suplement z wysoką dawką witaminy B6 możemy łatwo przekroczyć poziom UL a tym samym zwiększyć ryzyko negatywnych skutków nadmiaru witaminy B6. 

Dostępne są również prace naukowe wskazujące, iż toksyczność witaminy B6 jest zależna nie tylko od stosowanej dawki, ale również od formy witaminy.

Najbardziej toksyczne działanie przypisywane jest pirydoksynie.

Witamina B6 zarówno w lekach, jak też w suplementach najczęściej występuje w postaci chlorowodorku pirydoksyny. 

Witamina B6 - suplementacja

Na dzień dzisiejszy nie ma wytycznych dotyczących suplementacji witaminy B6 u osób zdrowych.

Witaminę B6 znajdziemy praktycznie we wszystkich produktach spożywczych, co sprawia, że dostarczenie jej do organizmu w zgodnych z naszym zapotrzebowaniem ilościach nie jest trudne.

Badania epidemiologiczne wskazują, że jawne niedobory witaminy B6 są rzadko spotykane, jednak łagodne niedobory mogą być obecne nawet u 50% ludzi z populacji europejskiej.

Musimy być świadomi, że bardzo duże dawki przewyższające UL (>25 mg/dobę) (a takie występują w niektórych suplementach) przyjmowane przez długi czas mogą działać neurotoksycznie i nieść za sobą poważne skutki zdrowotne.

Witamina B6 - leki vs suplementy

Witamina B6 dostępna jest na rynku farmaceutycznym zarówno w formie leku, jak i suplementu diety.

Produkty lecznicze są jednoskładnikowe, co oznacza, że zawierają wyłącznie witaminę B6, zaś suplementy diety zazwyczaj są wieloskładnikowe i oprócz witaminy B6 zawierają również inne witaminy (najczęściej z grupy B – witaminę B1, witaminę B2, kwas foliowy, witaminę B12, kwas pantotenowy), składniki mineralne (magnez, cynk, wapń, potas) czy ekstrakty roślinne (np. ekstrakt z zielonej herbaty, ekstrakt z żeń-szenia).   

W jakich formach dostępna jest witamina B6 w lekach i suplementach?

Witamina B6 zarówno w lekach, jak i suplementach występuje najczęściej w postaci chlorowodorku pirydoksyny. Pirydoksyna jest bowiem formą najbardziej odporną na działanie wysokiej temperatury, światła, czy promieniowanie UV.

Witamina B6 (lek) dostępna jest głównie w dwóch postaciach: w postaci roztworu do iniekcji (wstrzyknięć) domięśniowych oraz w postaci tabletek.

Witamina B6 (suplement) występuje w różnych postaciach, m.in. w postaci tabletek, kapsułek musujących, czy proszku.

Witamina B6 – lek – czy wymagana jest recepta?

Aby zakupić lek z witaminą B6 w formie roztworu do wstrzyknięć konieczna jest recepta wypisana przez lekarza. Witamina B6 – lek w formie tabletek dostępna jest bez recepty.

Witamina B6 – w przypadku niedoboru lepszy lek czy suplement?

Leki i suplementy podlegają zupełnie odrębnym przepisom prawnym.

Wymagania dotyczące suplementów są regulowane w Polsce Ustawą z dn. 25 sierpnia 2006r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia z późniejszymi zmianami oraz Rozporządzeniem MZ z dn. 9 października 2007r. w sprawie składu i oznakowania suplementów diety z późniejszymi aktami zmieniającymi. Leki zaś podlegają zasadom Prawa farmaceutycznego.

Produkt leczniczy przed wprowadzeniem do obrotu musi przejść najpierw odpowiednie badania kliniczne potwierdzające skuteczność i bezpieczeństwo jego stosowania. Badania takie nie są konieczne w przypadku wprowadzania na rynek suplementu diety. Już ta różnica daje nam częściową odpowiedź który produkt lepiej wybrać.

W artykule naukowym, który ukazał się w 2016 roku naukowcy podjęli się oznaczenia zawartości witaminy B6 w 8 preparatach (2 produktach leczniczych i 6 suplementach diety) dostępnych na rynku polskim. Okazało się, że zawartość witaminy B6 w badanych lekach oznaczona przez naukowców była zbliżona do ilości, jaką deklarował producent, lecz we wszystkich suplementach diety oznaczona ilość witaminy B6 była wyższa niż ilość zdeklarowana na opakowaniu i stanowiła 101,6% do nawet 126% ilości deklarowanej. Rzeczywisty skład ilościowy suplementów jest zatem wątpliwy.

Do leków zawsze dołączone są ulotki, na których znajdziemy zapis ostrzegający o możliwych działaniach niepożądanych, do suplementów taka informacja nie jest dołączana.

Witamina B6 - połączenie z innymi składnikami

Witamina B6 + witamina B12 + kwas foliowy

Witaminy B6, B12 i kwas foliowy to grupa trzech związków biorących udział w przemianach homocysteiny, a przez to zapobiegających jej nadmiernemu gromadzeniu.

Homocysteina jest aminokwasem, którego wysokie stężenia we krwi powiązane są ze stanem zapalnym, uszkodzeniami naczyń krwionośnych czy zwiększonym ryzykiem chorób sercowo- naczyniowych.

Można zatem przypuszczać, że suplementacja kombinacji witaminy B6, B12 i kwasu foliowego będzie pośrednio chroniła przed nadmiarem homocysteiny i jego negatywnym skutkom. Czy tak jest faktycznie?

Metaanaliza 11 badań opublikowana w 2016 roku wykazała, że łączna suplementacja witaminy B6, witaminy B12 i kwasu foliowego znacząco redukowała stężenie homocysteiny we krwi oraz zmniejszała ryzyko udaru, jednak nie wykazała podobnego efektu w przypadku incydentów secowo-naczyniowych. 

Autorzy przeglądu badań klinicznych z randomizacją opublikowanego w 2018 roku wykazali, iż łączna suplementacja kwasu foliowego, witaminy B6 i witaminy B12 powodowała obniżenie homocysteiny o 25% oraz zmniejszała ryzyko udaru o 10% w porównaniu z placebo.

Wydaje się zatem, iż u osób z podwyższonym poziomem homocyteiny suplementacja trzema witaminami z grupy B (witaminaB6, witamina B12, kwas foliowy) może przynieść korzystne działanie. O takiej suplementacji, zastosowanym preparacie i wielkości dawki decydować jednak  powinien lekarz.

Magnez + witamina B6

Do licznych suplementów diety zawierających magnez dodawana jest witamina B6 z załączonym uzasadnieniem, iż „witamina B6 zwiększa wchłanianie magnezu z przewodu pokarmowego”. Informacja ta nie jest jednak do końca potwierdzona.

Wyniki jednego z przeprowadzonych badań naukowych wykazały, iż podawanie wyłącznie dużych dawek (tj. 1000 mg/d i 1500 mg/d) zwiększało wchłanianie magnezu, jednak dawki witaminy B6 poniżej 1000 mg/d nie wykazywały już takiego działania.

Jest to istotna informacja, gdyż dodatek witaminy B6 w suplementach magnezowych rzadko przekracza 5 mg/ zalecaną porcje dzienną. Zatem umieszczanie na suplementach diety informacji o korzystnym działaniu witaminy B6 na przyswajalność magnezu w świetle dotychczasowych badań wydaje się być nadinterpretacją.