Jak dawkować Witaminę K?

Gdzie występuje Witamina K?

Bogatym źródłem witaminy K1 są zielone warzywa liściaste

Spośród wszystkich surowców, najbogatsza w witaminę K1 jest świeża natka pietruszki. Jedna łyżeczka pietruszki (ok. 5 g) dostarcza aż 60 µg witaminy K, co w pełni pokrywa zapotrzebowanie człowieka na ten składnik.

Dobrym roślinnym źródłem witaminy K są również inne zielone warzywa: rzeżucha, szpinak, jarmuż, endywia, szczypiorek, brukselka, sałata, brokuły, kapusta.

W mniejszych ilościach witamina K obecna jest również w olejach roślinnych (sojowym, rzepakowym), margarynie, orzechach nerkowca i kiwi.

Witamina K2 znajduje się w produktach pochodzenia zwierzęcego

Witaminę K (szczególnie jej formę K2) można spotkać też w produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak: wątroba z gęsi, salami, mięso z piersi kurczaka, żółtko jaja.

Witamina K2 występuje w produktach fermentowanych

Witamina K2 obecna jest również w produktach fermentowanych. Tradycyjna japońska potrawa nazywana natto (sfermentowana soja) zawiera nawet 1600 µg witaminy K w 100 g produktu. Niewielkie ilości witaminy K2 można znaleźć w serach twardych (np. Gouda) i miękkich (sery pleśniowe).

Zwyczajowo stosowana dieta dostarcza głównie witaminę K1

Według danych naukowych, witamina K1 stanowi ok. 60-90% całkowitej puli dostarczanej witaminy K z pożywienia.

Witamina K jest wytwarzana w organizmie człowieka

Jedna z form witaminy K – witamina K2, nazywana menachinonem jest syntetyzowana w przewodzie pokarmowym człowieka (głównie w jelicie krętym i czczym) za sprawą obecnej w nim flory bakteryjnej. 

Jak dawkować Witaminę K?

Witaminę K należy spożywać w ilości ok. 1 µg / kg masy ciała

Zapotrzebowanie na witaminę K zależy szczególnie od płci, wieku i stanu fizjologicznego organizmu.

Osoby dorosłe powinny średnio spożywać ok. 60 µg witaminy K na dobę. Dla uproszczenia jest to 1 µg na 1 kg masy ciała.

W poniższej tabeli zamieszczono szczegółowe informacje dotyczące wystarczających poziomów spożycia witaminy K.  

Tabela 1. Zapotrzebowanie człowieka na witaminę K.

Płeć i wiek	Dawka witaminy K (µg/dzień)
Niemowlęta
0-0,5	5
0,5-1,0	8,5
Dzieci
1-3 lat	15
4-6 lat	20
7-9 lat	25
Chłopcy
10-12 lat	40
13-15 lat	50
16-18 lat	65
Dziewczęta
10-12 lat	40
13-15 lat	50
16-18 lat	55
Mężczyźni
>18 lat	65
Kobiety
>18 lat	55
Kobiety ciężarne	55
Kobiety karmiące	55

Podane w tabeli zalecane spożycie odnosi się do takiej ilości witaminy K, która pozwala zapewnić odpowiednią aktywność czynników krzepnięcia krwi. Wydaje się jednak, że aby witamina K spełniała jeszcze inne funkcje terapeutyczne, jej spożycie powinno być wyższe niż to proponowane i wynosić nawet ok. 1 mg/dzień.

Zwyczajowa dieta pokrywa zapotrzebowanie na witaminę K

Według danych naukowych, średnie spożycie witaminy K w ogólnej populacji mieści się w zakresie 60 – 200 µg/ dzień, co oznacza, że jej zbyt niskie spożycie wśród społeczeństwa zdarza się stosunkowo rzadko. 

Spożywanie odpowiedniej ilości witaminy K zapobiega m.in. samoistnym krwawieniom i wzmacnia układ kostny.

Nie ustalono tolerowanej górnej dawki witaminy K

Według założeń naukowców, dopuszczalny górny poziom spożycia danego składnika odżywczego to taka jego maksymalna ilość, która nie powoduje u większości społeczeństwa skutków ubocznych.

W przeprowadzonych badaniach na zwierzętach i z udziałem ludzi nie zaobserwowano żadnych działań niepożądanych związanych ze spożywaniem naturalnej witaminy K w postaci żywności lub suplementów diety. Dlatego też nie ustalono dla witaminy K maksymalnego progu spożycia.

Witamina K dla noworodków

Niemowlętom tuż po urodzeniu należy podawać witaminę K

Ze względu na niewielki stopień przenikania witaminy K przez łożysko, nierozwiniętą jeszcze mikroflorę jelitową produkującą witaminę K oraz na niską zawartość tego składnika w mleku matki, aktualne zalecenia przewidują domięśniowe lub doustne podanie witaminy K wszystkim nowonarodzonym dzieciom.

Rekomenduje się, aby noworodkom donoszonym podawać jednorazowo witaminę K domięśniowo w dawce 1 mg w ciągu pierwszych 6h po urodzeniu.

Schemat podawania witaminy K noworodkom

W sytuacji niewyrażenia zgody przez rodziców na domięśniową podaż witaminy K lub w przypadku wystąpienia hemofilii (choroby genetycznej związanej z niedoborem czynników krzepnięcia krwi) stosuje się:

• podanie doustne tuż po urodzeniu, w dawce 2 mg oraz następnie 1 mg / tydzień u niemowląt karmionych piersią aż do ukończenia 3. miesiąca życia

lub

• podanie doustne tuż po urodzeniu, w dawce 3 x 2 mg oraz następnie ta sama dawka podawana jest między 4, a 6 dniem życia i pomiędzy 4, a 6 tygodniem życia

Należy zaznaczyć, że w momencie, gdy dziecko zwymiotuje w okresie 1h od momentu podania, czynność tą należy powtórzyć.

U noworodków urodzonych przedwcześnie podaje się jednorazowo domięśniowo witaminę K w dawce 0,5 mg (przy masie urodzeniowej 1500 mg lub mniejszej) lub 1,0 mg (przy masie urodzeniowej powyżej 1500 mg.

Witamina K1 czy K2?

Witamina K występuje w dwóch naturalnych formach:

• K1 (filochinon, fitomenadion)
• K2 (menachinon)

Może być również wytwarzana sztucznie i wówczas nazywana jest witaminą K3 (menadion).

Niestety nie ma zbyt dużo badań pokazujących, jaka jest biodostępność (przyswajalność) witaminy K pochodzącej z różnych źródeł pokarmowych. Jednakże wydaje się, że witamina K występująca w surowcach roślinnych, która jest połączona z innymi składnikami może być gorzej wchłaniana od tej, która znajduje się w olejach czy też w suplementach diety. Pomimo tego, to nadal zielone warzywa liściaste powinny być jej głównym źródłem w naszej diecie..

Zaobserwowano, że witamina K2 wchłania się w jelitach prawie całkowicie, zaś witamina K1 na poziomie 5-15%.

Dodatkowo stwierdzono, że witamina K2 cechuje się wyższą aktywnością biologiczną niż witamina K1 i ma dłuższy okres półtrwania (dłużej utrzymuje się we krwi).

Ze względu na fakt, że witamina K jest rozpuszczalna w tłuszczach, to dodanie źródła tłuszczu (np. oleju) do produktu bogatego w tę witaminę spowoduje zwiększenie jej przyswajalności. W dzisiejszych czasach modne jest spożywanie produktów o obniżonej zawartości tłuszczu, co jednak w tym przypadku może okazać się niekorzystne i warto dodać kilka kropel dobrej jakości oleju np. do surówki z kapusty.

Witamina K jako lek

W Japonii witamina K stosowana jest w leczeniu osteoporozy

W Japonii stosuje się pewną odmianę witaminy K2 nazywaną menatetrenonem w leczeniu osteoporozy, w dawce aż 45 mg/dzień.

Witamina K i D - współdziałanie

Podawanie witaminy K razem z witaminą D wpływa korzystnie na kości

W przeprowadzonych badaniach zauważono, że jednoczesne podawanie witaminy K z witaminą D wywołuje bardziej korzystny efekt w mineralizacji kości, niż działanie tych związków osobno.

Przeciwwskazania

Witamina K spożywana wraz z dietą lub suplementami diety może powodować niebezpieczne dla zdrowia interakcje ze stosowanymi lekami – tzw. antykoagulantami (środkami przeciwzakrzepowymi).

Leki te blokują działanie witaminy K i z tego też powodu niejednokrotnie nazywa się je antagonistami witaminy K.

Z kolei niskie spożycie witaminy K może nasilać działanie antykoagulantów i być przyczyną nadmiernego krwawienia.

Z powyżej wspomnianego powodu zaleca się, aby osoby przyjmujące leki przeciwzakrzepowe spożywały w miarę możliwości witaminę K na stałym poziomie. Trzeba podkreślić, że wcale nie oznacza to, że należy zrezygnować ze spożywania produktów zawierających witaminę K. Dostarczanie witaminy K codziennie w podobnej ilości pomoże w znacznym stopniu ustalić potrzebną dawkę leku.

Wśród leków będących antagonistami witaminy K wymienia się m.in. warfarynę i acenokumarol.