Cholina

  • dr Bartosz Kulczyński

    autor:

    dr Bartosz Kulczyński

    Dietetyk

    Dietetyk, doktorant na Wydziale Nauk o Żywności i Żywieniu, współzałożyciel Fundacji Dietoterapii i Promocji Zdrowia „Kierunek-Zdrowie”.

Cholina

Ostatnia aktualizacja: 16 czerwca 2023

  • Pisząc ten artykuł, korzystaliśmy z:
  • 20źródła
  • 0badań

Cholina (2-hydrokyetylo-N-trójmetyloamina) to niezbędny składnik odżywczy dla człowieka. Pod względem chemicznym jest to czwartorzędowa amina, która występuje w żywności w formie zestryfikowanej lub wolnej.

Wpływ na zdrowie:

Pozytywny

Nazwa:

Cholina

Grupa związków:

Związek bioaktywny

Właściwości:

Zapewnia rozwój i prawidłowe działanie układu nerwowego, wpływa korzystnie na metabolizm lipidów, bierze udział w przekształcaniu homocysteiny do metioniny

Główne źródła:

Wątróbka, żółtka jaj, wołowina, mięso drobiowe, mleko, kiełki pszenicy, nasiona roślin strączkowych

W ciąży:

Niezbędna dla prawidłowego rozwoju łożyska, płodu i noworodków.


W pigułce

  • Cholina to związek niezbędny dla zdrowia, którego źrodłem są m.in. wątroba, ryby, wołowina, drób, żółtka jaj, strączki, kiełki pszenicy
  • Cholina wpływa korzystnie na rozwój i funkcjonowanie układu nerwowego
  • Cholina zapobiega chorobom wątroby i jest odpowiedzialna za przekształcanie homocysteiny do metioniny
  • Cholina jest potrzebna dla prawidłowego rozwoju łożyska, płodu i noworodków
  • Osoby dorosłe powinny spożywać ok. 400-550 mg choliny dziennie
  • Niedobór choliny może być przyczyną chorób wątroby i uszkodzenia mięśni
  • Zbyt wysokie dawki choliny (>3500 mg/dzień, u osób dorosłych) mogą uszkadzać wątrobę i powodować niedociśnienie 

Pierwotnie cholinę klasyfikowano jako witaminę z grupy B. Określana była nawet mianem witaminy B4 lub Bt.

Jednakże ze względu na to, że cholina w stosunkowo niewielkich ilościach może powstawać w organizmie człowieka, to oficjalnie nie jest uznawana za witaminę. Choć należy podkreślić, że ilości te są zbyt małe, aby pokryć zapotrzebowanie na ten składnik.

Cholina powstaje w ustroju z aminokwasu - seryny. Jej produkcja odbywa się dodatkowo przy udziale metioniny, kwasu foliowego i witaminy B12.

Cholina występuje w różnych formach chemicznych. Zazwyczaj są to:

  • Fosfatydylocholina (lecytyna) (rozpuszczalna w tłuszczach)
  • Sfingomielina (rozpuszczalna w tłuszczach)
  • Fosfocholina (rozpuszczalna w wodzie)
  • Glicerofosfocholina (rozpuszczalna w wodzie)
  • Wolna cholina (rozpuszczalna w wodzie)

Cholina - właściwości

Cholina wykazuje wiele różnych, istotnych funkcji w organizmie człowieka:

  • Uczestniczy w wytwarzaniu neuroprzekaźników (acetylocholiny)
  • Buduje błony komórkowe (fosfolipidy)
  • Bierze udział w transporcie lipidów (lipoproteiny) i zapobiega nadmiernemu gromadzeniu się tłuszczu w wątrobie
  • Uczestniczy w przekształcaniu homocysteiny do metioniny (tzw. metabolizm grup metylowych)
  • Działa neuroprotekcyjnie
  • Jest prekursorem betainy (składnika niezbędnego do właściwego funkcjonowania kłębuszków nerkowych)
  • Zapewnia właściwe funkcjonowanie łożyska
  • Prawdopodobnie może łagodzić objawy parkinsonizmu

Cholina spożywana w odpowiednich ilościach w trakcie ciąży, wpływa korzystnie na funkcje poznawcze dzieci (np. na pamięć).

Cholina - źródła

Cholina znajduje się głównie w produktach zwierzęcych

Najlepszym źródłem choliny w diecie człowieka są produkty pochodzenia zwierzęcego. Wysokie ilości tego związku występują m.in. w:

  • Wątróbce drobiowej lub wołowej (i innych podrobach, np. nerkach, sercu, mózgu)
  • Mięsie drobiowym
  • Wołowinie
  • Łososiu
  • Jajach (żółkach)
  • Mleku

Spośród produktów roślinnych, najwięcej choliny zawierają:

  • Migdały
  • Kiełki pszenicy
  • Nasiona roślin strączkowych
  • Grzyby shiitake
  • Brukselka
  • Brokuły
  • Kalafior
  • Komosa ryżowa

Cholina znajduje się w suplementach diety

W sprzedaży dostępne są również suplementy diety, które zawierają w swoim składzie cholinę.

Cholina znajduje się w suplementach diety, które zawierają lecytynę. Jednakże zazwyczaj jej poziom jest stosunkowo niski.

Jednakże cholinę można kupić również jako samodzielny preparat. Jest ona sprzedawana najczęściej w formie kapsułek, a rzadziej w postaci proszku.

Zazwyczaj 1 kapsułka dostarcza 250-350 mg choliny.

W suplementach diety cholina występuje w różnych połączeniach chemicznych, m.in. jako:

  • Dwuwinian choliny
  • Diglicynian choliny
  • Wodorocytrynian choliny

Jednakże w literaturze naukowej brakuje danych dotyczących tego, która forma jest najlepiej wchłaniana.

Cholina - dawkowanie

Jednoznacznie nie określono, ile choliny powinniśmy dziennie spożywać.

Istotny wpływ na zapotrzebowanie na cholinę mają pewne uwarunkowania genetyczne.

Niemniej jednak, ogólnie zaleca się, aby osoby dorosłe spożywały dziennie ok. 400-550 mg choliny. Naturalnie, u dzieci zapotrzebowanie to jest niższe.

Tabela 1. Zapotrzebowanie człowieka na cholinę (mg/dzień).
Wiek Płeć (wg IOM i IŻŻ) wg EFSA
Kobiety Mężczyźni
0-0,5 lat 125 125 7-11 miesięcy 160
0,5-1 lat 150 150 1-3 lat 140
1-3 lat170 200 200 4-6 lat 170
4-8 lat 250 250 7-10 lat 250
9-13 lat 375 375 11-14 lat 340
14-18 lat 400 550 15-17 lat 400
>19 lat 425 550 Dorośli 400

 

Warto dodać, że zarówno ciąża, jak i okres karmienia piersią zwiększają zapotrzebowanie matki na cholinę (mleko matki jest bogate w ten składnik).

W przypadku kobiet ciężarnych zapotrzebowanie na cholinę wynosi 450-480 mg/dzień, zaś u kobiet karmiących piersią - 520-550 mg/dzień.

Cholina - objawy niedoboru

Dane pochodzące z literatury naukowej wskazują, że niedobór choliny może powodować szereg objawów klinicznych. Należy wymienić tu przede wszystkim:

  • Stłuszczenie wątroby (z wysoką aktywnością enzymów wątrobowych we krwi)
  • Uszkodzenie mięsni (z podwyższonym stężeniem fosfokinazy kreatynowej)

Osoby z niedoborem choliny mogą być również bardziej podatne na występowanie:

  • Stanów lękowych
  • Bólów głowy

Warto zauważyć, że brak w diecie metioniny i kwasu foliowego zwiększa ryzyko niedoboru choliny.

Niedoborem choliny zagrożone są przede wszystkim takie osoby, jak:

  • Kobiety ciężarne
  • Kobiety po menopauzie
  • Osoby nadużywające alkoholu

Brak choliny w ciąży powoduje poważne komplikacje zdrowotne

Niedobór choliny w trakcie ciąży zwiększa ryzyko wystąpienia wady nerwowej i rozszczepu podniebienia u rozwijającego się płodu i noworodków.

Cholina - objawy nadmiaru

Zbyt wysokie spożycie choliny może powodować wystąpienie następujących objawów:

  • Rybi zapach ciała
  • Wymioty
  • Biegunki
  • Nadmierne pocenie się i ślinienie
  • Niedociśnienie
  • Uszkodzenie wątroby

Na podstawie danych, naukowcy określili górny limit spożycia choliny, poniżej którego nie powinny nastąpić skutki uboczne. Osoby dorosłe nie powinny spożywać więcej, niż 3500 mg choliny dziennie

Tabela 2. Górny tolerowany limit spożycia choliny (mg/dzień).
Wiek Płeć
Kobiety Mężczyźni
1-3 lat 1000 1000
4-8 lat 1000 1000
9-13 lat 2000 2000
14-18 lat 3000 3000
>19 lat 3500 3500

Cholina - interakcje z lekami

Cholina może wchodzić w pewne interakcje z lekami. Skutkiem tego mogą być m.in.:

  • Zwiększenie ryzyka lub nasilenia działań niepożądanych wybranych leków
  • Zwiększenie stężenia leku we krwi
  • Zwiększenie stężenia choliny we krwi

Wobec powyższego, dla bezpieczeństwa lepiej jest zrobić ok. 3-4h przerwy pomiędzy przyjmowaniem leków, a stosowaniem choliny jako suplementu diety.

Dane dotyczące interakcji choliny z konkretnymi lekami (w języku angielskim) znajdują się TUTAJ .

Cholina - w ciąży

Cholina jest składnikiem niezbędnym w ciąży

Cholina wpływa korzystnie na funkcjonowanie łożyska, jak również przyczynia się do prawidłowego rozwoju układu nerwowego płodu i noworodka.

 

Więcej podobnych treści

  • dr Bartosz Kulczyński

    autor:

    dr Bartosz Kulczyński

    Dietetyk

    Dietetyk, doktorant na Wydziale Nauk o Żywności i Żywieniu, współzałożyciel Fundacji Dietoterapii i Promocji Zdrowia „Kierunek-Zdrowie”.


Czy ten artykuł okazał się pomocny?

Oceń wpis i pomóż nam w stworzeniu najlepszego w polskim internecie źródła wiedzy o zdrowiu. Czekamy na Twoje uwagi :)

Dziękujemy za oddany głos!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Cieszymy się, że znalazłeś w tym artykule to, czego szukałeś ;)

Dziękujemy za komentarz!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Dołożymy wszelkich starań aby nasze artykuły były lepsze.

Twoim zdaniem czegoś tu zabrakło?

Daj nam znać, a wspólnie uzupełnimy ten artykuł


Spis badań i źródeł

Masz pytanie?

Jeśli chciałbyś wiedzieć więcej na ten temat lub wiesz jak uzupełnić artykuł, napisz do nas. Nasi specjaliści udzielą Tobie szybkiej odpowiedzi i przeanalizują proponowane zmiany w treści.

Administratorem Twoich danych osobowych jest vitapedia.pl. Twoje dane posłużą nam wyłącznie do kontaktowania się z Tobą.

Newsletter