Maślanka

Tradycyjna maślanka (tzw. słodka maślanka) stanowi płyn pozostały po przerobieniu pełnego mleka na masło (ubijania śmietany) i różni się od tej maślanki, którą obecnie możemy kupić w sklepie. W przemyśle spożywczym maślankę produkuje się z pasteryzowanego mleka krowiego, które zostaje ukwaszone specjalnymi kulturami bakterii fermentacji mlekowej (m.in. Lactococcus lactis, Lactobacillus bulgaricus) w temperaturze ok. 25 stopni C .

W procesie fermentacji powstaje kwas mlekowy, który obniża pH napoju. Spadek pH przyczynia się do zagęszczenia maślanki i nadania jej charakterystycznego, kwaśnego smaku.

Jak wybrać maślankę?

Do podstawowych i wystarczających składników maślanki zalicza się mleko i bakterie fermentacji mlekowej. Jednak w produkcie tym często można spotkać dodatek białek mleka lub mleka w proszku, których rolą jest zagęszczenie maślanki. Choć są to w pełni bezpieczne składniki, ich obecność w maślance wpływa na obniżenie jakości produktu.

Na półkach sklepowych można znaleźć maślanki naturalne, ale także smakowe (m.in. truskawkowe, brzoskwiniowe, straciatella). Te drugie cechują się zwykle wysoką zawartością cukru, którego spożycie warto ograniczać. Przedstawione w artykule wartości odżywcze i właściwości zdrowotne dotyczą maślanki naturalnej, bez dodatku cukru.

Maślanka - wartości odżywcze

Wartości odżywcze w szklance maślanki naturalnej (240g):

• Kalorie - 152 kcal
• Białko - 7,86 g
• Tłuszcz - 8,11 g
• Węglowodany - 12 g

Maślanka ma mało kalorii i niski indeks glikemiczny (IG)

Maślanka jest produktem niskokalorycznym. W 100 g maślanki znajduje się 62 kcal, co w przeliczeniu na porcję (1 szklanka = 240 g) daje 152 kcal.

Maślanka naturalna, podobnie jak inne fermentowane przetwory mleczne bez dodatku cukru, ma niski indeks glikemiczny i może być bezpiecznie spożywana przez osoby chore na cukrzycę .

Maślanka - witaminy i składniki mineralne

Maślanka dostarcza dużo witaminy B12

W jednej porcji maślanki (240 g) znajduje się aż 1,1 µg witaminy B12, co pozwala pokryć dzienne zapotrzebowanie na ten składnik w 44%.

Witamina B12 odpowiada m.in. za:

• prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego,
• powstawanie krwinek czerwonych i aktywnej formy kwasu foliowego.

Zawartość witamin w porcji maślanki (240 g):

• Witamina B12 - 1,1 µg (44% RWS)
• Witamina D - 3,12 µg (31% RWS)
• Ryboflawina - 0,41 mg (30% RWS)
• Kwas pantotenowy - 0,91 mg (15% RWS)
• Witamina A - 112,8 µg (14% RWS)
• Tiamina - 0,11 mg (10% RWS)
• Witamina B6 - 0,09 mg (6% RWS)
• Kwas foliowy - 12 µg (6% RWS) 

Maślanka jest dobrym źródłem wapnia

Szklanka maślanki dostarcza 276 mg wapnia, co pokrywa dzienne zapotrzebowania na ten składnik w 34%.

Wapń odpowiada m.in. za:

• budowę kości,
• skurcze mięśni,
• gojenie się ran,
• aktywację czynników krzepnięcia krwi.

Zawartość składników mineralnych w porcji maślanki (240 g):

• Wapń - 276 mg (34% RWS)
• Fosfor - 204 mg (29% RWS)
• Potas - 324 mg (16% RWS)
• Selen - 8,88 µg  (16% RWS)
• Cynk - 0,91 mg (9% RWS)
• Magnez - 24 mg (6% RWS)
• Miedź- 0,06 mg (6% RWS)

Czy maślanka jest zdrowa?

Maślanka to lekkostrawny produkt o działaniu probiotycznym, cechujący się wyjątkową strukturą i składem. W błonach globulek tłuszczu mlecznego (MFGM, milk fat globule membrane) prawdziwej maślanki występują unikalne polarne lipidy (fosfolipidy i sfingolipidy) i białka bioaktywne, którym przypisuje się właściwości obniżania poziomu cholesterolu, działanie przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne czy przeciwnowotworowe .

Maślanka może działać ochronnie na serce

Na podstawie badania z udziałem 34 osób odnotowano spadek poziomu cholesterolu całkowitego (o 3%), cholesterolu LDL (o 3%) i triglicerydów (o 10%) na skutek codziennego spożycia 45 g maślanki . Interwencja ta dodatkowo wpłynęła na obniżenie poziomu skurczowego ciśnienia krwi (o 2,6 mm Hg) oraz średniego ciśnienia krwi (o 1,7 mm Hg) u osób z początkowym prawidłowym ciśnieniem krwi .

Choć wyniki wstępnych badań są obiecujące, potrzeba większej ilości danych, aby potwierdzić wyjątkowe działanie kardioprotekcyjne związane ze spożyciem maślanki.

Maślanka wspomaga zdrowie jelit

Maślanka fermentowana jest źródłem szczepów bakterii probiotycznych, które wpływają pozytywnie na skład mikroflory jelitowej. Regularne spożycie maślanki, podobnie jak w przypadku kefir, może nieść duże korzyści dla zdrowia układu pokarmowego i całego organizmu.

Maślanka wykazuje potencjał przeciwnowotworowy

Badania eksperymentalne z wykorzystaniem składników aktywnych maślanki (sfingolipidów i fosfolipidów) wskazało na ich silny przeciwnowotworowy potencjał wobec ludzkich komórek raka okrężnicy i jajnika .

Potrzeba większej ilości badań, aby ustalić rolę składników aktywnych maślanki w profilaktyce i leczeniu chorób nowotworowych.

Maślanka wpływa pozytywnie na kości

Maślanka zawiera dużo białka, wapnia, fosforu i witaminy D, czyli składników niezbędnych do budowy kości.

W badaniach obserwacyjnych zauważono, że spożycie fermentowanych produktów mlecznych, które są dodatkowo źródłem probiotyków (kefir, maślanka, jogurt naturalny), jest powiązane z mniejszym ryzykiem złamania kości szyjki udowej .

Maślanka - przeciwwskazania

Maślanka może być spożywana przez większość osób bez negatywnych skutków ubocznych.

Wyjątek stanowią osoby z:

• alergią na białka mleka krowiego,
• silną nietolerancją laktozy.

Jak jeść maślankę?

Maślankę można pić codziennie o dowolnej porze dnia, zarówno rano (również na czczo) jak i wieczorem przed snem. Świetnie sprawdza się jako samodzielny, orzeźwiający napój. Oprócz tego warto dodawać ją do:

• owocowych koktajli,
• domowych wypieków,
• placuszków, racuchów, gofrów i pancakes,
• zup (np. chłodników),
• letnich obiadów jako dodatek do młodych ziemniaków z koperkiem.

Kefir czy maślanka?

Zarówno kefir jak i maślanka posiadają zbliżone wartości odżywcze i właściwości. Różnica dotyczy przede wszystkim smaku: maślanka cechuje się łagodniejszym, mniej kwaśnym smakiem niż kefir. Oba te produkty warto jeść wymiennie.