Kapary

Kapary rosną głównie w rejonie Morza Śródziemnego oraz niektórych obszarach Azji, Afryce Północnej i Wschodniej, Indonezji, Australii i Oceanii. Cieszą się bogatą historią spożycia oraz zastosowania w celach leczniczych. Już w czasach starożytnych Egipcjanie i Arabowie spożywali korzenie kaparu ciernistego w ramach terapii chorób wątroby i nerek. Starożytni Rzymianie używali tej rośliny do leczenia paraliżu, zaś tradycyjna medycyna chińska stosowała ją na reumatoidalne zapalenie stawów oraz dnę moczanową  .

Kapary - wartości odżywcze

Kapary składają się głównie z wody: 91,2% składu. Na drugim miejscu są węglowodany (5,3%), następnie białko (2,6%) i tłuszcz (0,9%).

Wartości odżywcze w przeliczeniu na 1 odsączoną łyżkę kaparów z zalewy (8,6 g) :

• Kalorie - 2 kcal
• Białko - 0,2 g
• Tłuszcz - 0,07 g
• Węglowodany - 0,4
• Błonnik pokarmowy - 0,28 g (1% RWS)

Kapary są niskokaloryczne i mają niski indeks glikemiczny (IG)

Wartość energetyczna 100 g marynowanych kaparów wynosi zaledwie 23 kcal. Z kolei jedna, standardowo zjadna porcja (1 łyżka) dostarcza blisko 2 kcal. Bez wątpienia jest to produkt niskokaloryczny.

Zarówno indeks glikemiczny jak i ładunek glikemiczny dla kaparów są niskie i wynoszą odpowiednio 20 (IG = 20) oraz 0,8 (ŁG = 0,8) .

Kapary - witaminy i składniki mineralne

Kapary marynowane - ze względu na swój charakterystyczny smak - są z reguły dodawane do posiłków w niewielkich ilościach. W związku z tym, można odnieść wrażenie, że produkt ten nie zawiera znaczących ilości witamin i składników mineralnych.

Biorąc pod uwagę wartości odżywcze w 100 g kaparów, uznaje się, że są one dobrym źródłem witaminy K, kwasu foliowego, witaminy B2, miedzi oraz żelaza. Jednocześnie - tak jak każdy produkt marynowany - kapary zawierają bardzo dużo sodu.

Zawartość witamin w łyżce kaparów marynowanych wygląda następująco:

• Witamina K - 2,12 µg (3% RWS)
• Kwas foliowy - 1,98 µg (1% RWS)
• Ryboflawina - 0,01 mg (1% RWS)

Kapary zawierają dużo sodu

Kapary są bezsprzecznie produktem zasobnym w sód. Jedna łyżka odsączonych z zalewy kaparów dostarcza aż 202 mg sodu, co stanowi 9% zalecanego dziennego spożycia dla tego minerału.

Sód jest niezwykle ważnym elementem diety, ponieważ bierze udział m.in. w regulacji gospodarki wodno - elektrolitowej organizmu. Jednak z drugiej strony, nadmierne spożycie tego pierwiastka koreluje z większym ryzykiem nadciśnienia tętniczego . Ponadto dieta obfitująca sód jest powiązana ze wzrostem ryzyka raka żołądka .

Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy, zaleca się, aby spożycie sodu mieściło się w przedziale 3 - 5 g/dzień . W osiągnięciu tego celu pomoże ograniczenie spożycia produktów konserwowych i marynowanych, do których zaliczają się także kapary.

Zawartość składników mineralnych w łyżce kaparów z zalewy:

• Sód - 202 mg (9% RWS)
• Miedź - 0,03 mg (3% RWS)
• Żelazo - 0,14 mg (1% RWS)
• Magnez - 2,84 mg (1% RWS)

Kapary - składniki aktywne

Kapar ciernisty posiada szeroką gamę składników bioaktywnych, które znajdują się w jego różnych częściach (liście, pąki, owoce, korzenie i nasiona). Wśród głównych grup substancji obecnych w kaparach wymienia się alkaloidy, glukozynolany, flawonoidy, terpenoidy, steroidy i tokoferole .

Do najistotniejszych związków bioaktywnych obecnych w kaparach zalicza się:

• rutyna - flawonoid, który posiada właściwości przeciwutleniające, obniża poziom cholesterolu i wzmacnia naczynia krwionośne,
• kwercetyna, zmniejszająca ryzyko chorób sercowo - naczyniowych,
• ginkgetyna, cechująca się działaniem przeciwzapalnym i neuroprotekcyjnym,
• glukokaparyna, należąca do glukozynolanów o działaniu przeciwnowotworowym .

Kapary - właściwości

Kapary obniżają poziom glukozy

W 2 - miesięcznym badaniu przeprowadzonym z udziałem 54 osób z cukrzycą typu 2, zaobserwowano, że zastosowanie 3 razy dziennie 400 mg ekstraktu z owoców kaparu, skutkuje istotnym obniżeniem poziomu: glukozy na czczo, hemoglobiny glikowanej oraz triglicerydów .

Podobne korzyści odnotowano w badaniu z 30 pacjentami ze zdiagnozowanym zespołem metabolicznym oraz źle kontrolowaną cukrzycą typu 2. 3 - miesięczna suplementacja wodno - alkoholowego ekstraktu z owoców kaparów była związana z zahamowaniem wzrostu stężenia glukozy we krwi oraz spadkiem ilości triglicerydów. Co ciekawe, w grupie przyjmującej ekstrakt z kaparów zaobserwowano także znaczący spadek masy ciała .

Przegląd badań, dotyczący przeciwcukrzycowych właściwości kaparów, sugeruje, iż składniki aktywne w nich zawarte mogą wspomóc terapię cukrzycy poprzez zwiększenie wchłaniania glukozy przez komórki, zmniejszenie wchłaniania węglowodanów z jelita cienkiego oraz ochronne działanie na komórki trzustki .

Kapary zmniejszają stres oksydacyjny i stan zapalny

Badania na zwierzętach potwierdzają przeciwzapalne właściwości kaparów. Doustna podaż metanolowego ekstraktu Capparis spinosa wpłynęła na zmniejszenie obrzęku łap u myszy. Doszło do zahamowania procesu zapalnego poprzez wpływ na uwalnianie mediatorów prozapalnych . W innym badaniu wykazano, że ekstrakt z kaparów łagodzi ból neuropatyczny poprzez działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne. Za efekt ten odpowiadają prawdopodobnie flawonoidy obecne w kaparach .

W badaniu na myszach z ostrym uszkodzeniem wątroby wykazano hepatoprotekcyjne działanie kaparów. Podaż ekstraktu z kaparów działała ochronnie na wątrobę i zapobiegała jej uszkodzeniu. Był to wynik przeciwutleniających właściwości związków fenolowych obecnych w ekstrakcie .

Kapary wykazują potencjał przeciwnowotworowy

Badania ekstraktu kaparów wykazały, że posiada on wysoką aktywność przeciwutleniającą i skuteczne działanie przeciwnowotworowe. Autorzy pracy sugerują, że kapar ciernisty może stanowić dobry naturalny lek w terapii nowotworów .

W badaniach na ludzkich liniach komórkowych raka żołądka i piersi zaobserwowano, że ekstrakt z kaparów może wywoływać apoptozę (śmierć) komórek nowotworowych . Praca oceniająca wpływ ekstraktu z Capparis spinosa na uszkodzone komórki serca wykazała przeciwutleniające i przeciwnowotworowe działanie kaparów . 

Kapary działają korzystnie na serce

Kapary są bardzo dobrym źródłem rutyny i kwercetyny - flawonoidów, które posiadają udokumentowany korzystny wpływ na układ krążenia.

Wykazano, że rutyna wzmacnia naczynia krwionośne i hamuje tworzenie się zlepków płytek krwi w ich obrębie. Korzyści te wynikają z przeciwutleniających właściwości rutyny a także ze zdolności do wychwytywania wolnych rodników . Ponadto rutyna wspiera obniżenie poziomu cholesterolu frakcji LDL, zmniejszając tym samym ryzyko miażdżycy .

Kwercetyna wykazuje potencjał terapeutyczny w chorobach serca z uwagi na swoje działanie przeciwnadciśnieniowe, przeciwzapalne oraz antyoksydacyjne .

Kapary - przeciwwskazania

Kapary są bezpiecznym produktem, a ich spożycie nie wiąże się z żadnymi skutkami niepożądanymi .

Niemniej jednak, z uwagi na wysoką zawartość sodu, warto traktować kapary jako sporadyczny dodatek do diety, a nie codzienny produkt. Szczególny umiar powinny zachować osoby chorujące na nadciśnienie tętnicze, ponieważ nadmierne spożycie sodu u osób wrażliwych może powodować wzrost ciśnienia krwi .

Jak jeść kapary?

Kapary najczęściej spożywane są w postaci marynowanej w occie, oleju lub solance.

Dodaje się je do potraw w niewielkich ilościach w celu podkreślenia smaku. Co istotne, kapary tracą smak podczas obróbki termicznej, dlatego najlepiej dodać je na sam koniec gotowania.

Kapary sprawdzają się świetnie jako składnik:

• past kanapkowych,
• dipów i sosów,
• sałatek,
• jajecznicy,
• kanapek, zapiekanek i pizzy,
• potraw mięsnych i ryb.