Bakłażan

Pochodzenie bakłażana nie jest dokładnie poznane. Z pewnością wywodzi się on z rejonów środkowo-wschodniej Azji. Naukowcy jednak nie są zgodni, czy pierwotnie uprawiany on był w Indiach, Chinach, czy na terenach Filipin. Z czasem bakłażan został rozpowszechniony na pozostałe kontynenty .

Wedle danych FAOSTAT na 2021 rok, światowa produkcja bakłażanów wyniosła około 58 mln ton. Największymi producentami i eksporterami bakłażanów na świecie były Chiny, Indie oraz Egipt .

Bakłażanów nie wolno spożywać na surowo! Zawierają one glikoalkaloidy - solamarginę oraz solasoninę. Są to związki przydatne samym roślinom, ponieważ chronią je przed chorobami oraz szkodnikami. Dla człowieka jednak są trujące w nadmiernych ilościach. Powodują zaburzenia żołądkowo-jelitowe oraz neurologiczne. Z tego względu bakłażany należy zawsze poddawać obróbce termicznej, ponieważ glikoalkaloidy tracą wtedy swoje toksyczne właściwości .

Bakłażan - wartości odżywcze

Bakłażan jest niskokalorycznym warzywem, które składa się w 92,3% z wody. Wysokiej zawartości wody zawdzięcza również swoją niską kaloryczność (jedynie 25 kcal/100 g produktu).

Wartości odżywcze w przeliczeniu na porcję surowego bakłażana (½ warzywa - ok. 120 g):

• Kalorie - 30 kcal
• Białko - 1,18 g
• Tłuszcz - 0,22 g
• Węglowodany - 7,06 g
  • Cukry proste - 4,24 g
  • Błonnik pokarmowy - 3,6 g (14,4% RWS) .

Bakłażan jest dobrym źródłem błonnika

Wraz ze standardową porcją bakłażana dostarczamy do organizmu 3,6 g błonnika, co stanowi 14,4% dobowego zapotrzebowania na ten składnik.

Błonnik pokarmowy w ustroju odgrywa wiele istotnych ról:

• zapewnia uczucie sytości poposiłkowej, sprzyjając utracie lub utrzymaniu prawidłowej masy ciała,
• sprzyja zachowaniu optymalnej perystaltyki jelit, a co za tym idzie - regularnego rytmu wypróżnień,
• zmniejsza wchłanianie cholesterolu oraz metali ciężkich z pożywienia,
• spowalnia wchłanianie cukrów prostych ze spożywanych produktów, tym samym zapobiegając gwałtownym wahaniom stężenia glukozy we krwi.

Bakłażan ma niski indeks oraz ładunek glikemiczny

Indeks glikemiczny bakłażana wynosi 30 (IG = 30), co plasuje go w grupie pokarmów o niskim IG. Również ładunek glikemiczny porcji bakłażana jest bardzo niski, ponieważ wynosi jedynie 2,1 (ŁG = 2,1) .

Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że powyższe wartości dotyczą surowego warzywa. Po obróbce termicznej zarówno indeks, jak i ładunek glikemiczny wzrosną. Nie są to jednak na tyle znaczące różnice, aby się ich obawiać.

Bakłażan - witaminy i składniki mineralne

Bakłażan jest bogaty zarówno w witaminy, jak i w składniki mineralne. Szczególnie wyróżnia się jednak pod kątem zawartości kwasu foliowego, a także manganu i potasu.

Bakłażan jest bogatym źródłem kwasu foliowego

Kwas foliowy jest kojarzony głównie z warzywami zielonymi. Jak się okazuje jednak, bakłażan również zawiera znaczne ilości witaminy B9. Standardowa porcja (½ warzywa - ok. 120 g) dostarcza 26,4 μg kwasu foliowego, co pozwala pokryć dobowe zapotrzebowanie na niego w 13,2%.

Kwas foliowy (witamina B9) w organizmie bierze udział w:

• erytropoezie, czyli procesie tworzenia czerwonych krwinek,
• przekształcaniu niekorzystnej homocysteiny, która przyczynia się do rozwoju wielu chorób w nieszkodliwą metioninę,
• łagodzeniu stanów zapalnych,
• prawidłowym rozwoju układu nerwowego płodu.

Zawartość witamin w porcji bakłażana (½ warzywa - ok. 120 g):

• Kwas foliowy - 26,4 µg (13,2% RWS),
• Witamina B6 - 0,1 mg (7,2% RWS),
• Witamina B5 - 0,34 mg (5,6% RWS),
• Witamina K - 4,2 µg (5,6% RWS),
• Witamina B3 - 0,78 mg (4,9% RWS),
• Witamina B1 - 0,05 mg (4,3% RWS),
• Witamina C - 2,64 mg (3,3% RWS),
• Witamina B2 - 0,04 mg (3,2% RWS),
• Witamina E - 0,36 mg (3% RWS),
• Witamina A - 1,2 µg (0,2% RWS).

Bakłażan zawiera znaczne ilości manganu i potasu

Bakłażan jest bardzo dobrym źródłem manganu, czyli jednego z niezbędnych pierwiastków śladowych. Standardowa porcja (½ warzywa - ok. 120 g) dostarcza 0,28 mg tego składnika, co pozwala pokryć dobowe zapotrzebowanie na niego w 13,9%. W takiej samej porcji bakłażana znajdziemy również 274,8 mg potasu, co stanowi 13,7% dziennego zapotrzebowania na ten pierwiastek.

Mangan w ustroju odgrywa rolę w:

• metabolizmie węglowodanów i regulacji poziomu glukozy we krwi,
• współtworzeniu enzymu dysmutazy ponadtlenkowej, która bierze udział w neutralizowaniu wolnych rodników tlenowych,
• budowie i utrzymaniu prawidłowej struktury kości,
• wspomaganiu procesów krzepnięcia krwi wraz z witaminą K.

Potas odpowiada za:

• prawidłowe przekaźnictwo impulsów nerwowych,
• przebieg procesu skurczu mięśni, w tym mięśnia sercowego,
• utrzymywanie równowagi kwasowo-zasadowej oraz bilansu wodno-elektrolitowego organizmu,
• zachowywanie prawidłowych wartości ciśnienia tętniczego krwi.

Zawartość składników mineralnych w porcji bakłażana (½ warzywa - ok. 120 g):

• Mangan - 0,28 mg (13,9% RWS),
• Potas - 274,8 mg (13,7% RWS),
• Miedź - 0,1 mg (9,7% RWS),
• Magnez - 16,8 mg (4,5% RWS),
• Fosfor - 28,8 mg (4,1% RWS),
• Żelazo - 0,28 mg (2% RWS),
• Cynk - 0,19 mg (1,9% RWS),
• Wapń - 10,8 mg (1,4% RWS),
• Selen - 0,36 µg (0,7% RWS).

Bakłażan - składniki aktywne

Bakłażan jest bogatym źródłem składników aktywnych. Są to przede wszystkim antocyjany, zaliczane do grupy polifenoli oraz glikoalkaloidy. Antocyjany są naturalnymi barwnikami, nadającymi kolor warzywom i owocom w odcieniach niebieskiego, fioletu i czerwieni. Mają działanie przeciwutleniające, kardio- oraz neuroprotekcyjne oraz antynowotworowe .

Wspomniane już wcześniej glikoalkaloidy, są związkami o niejednoznacznym wpływie na zdrowie człowieka. Dostarczone w nadmiarze (ponad dopuszczalne dzienne spożycie) mają działanie toksyczne. Jednak w niższych stężeniach wykazują się korzystnym działaniem w zakresie:

• ochrony przed degeneracją neuronów,
• działania przeciwnowotworowego,
• łagodzenia stanów zapalnych,
• obrony przed drobnoustrojami .

Bakłażan - właściwości

Bakłażan wykazuje potencjał antyoksydacyjny i przeciwnowotworowy

Naukowcy zbadali wpływ ekstraktów ze skórki bakłażanów na komórki raka żołądka. Jak się okazało, bakłażan nie wpłynął w żaden sposób na zdrowe komórki. Wykazał się natomiast znaczną toksycznością w stosunku do komórek nowotworowych, przyczyniając się do ich śmierci . Ponadto, zapobiegał powstawaniu mutacji w obrębie DNA . Jest to obiecująca perspektywa, jednak wymaga potwierdzenia w kolejnych badaniach klinicznych.

Działanie to przypisywane jest zarówno wysokiej zawartości polifenoli, głównie antocyjanów, jak i glikoalkaloidów . Dzięki obecności tych związków, bakłażan ma wysoki potencjał antyoksydacyjny. Zwalczając wolne rodniki tlenowe, przyczynia się do wygaszania stanów zapalnych w organizmie, które są silnie skorelowane z rozwojem nowotworów . Związki te same w sobie również wykazują się działaniem przeciwnowotworowym.

Bakłażan wykazuje działanie kardioprotekcyjne

Jak dowodzą badania, spożycie bakłażanów może zmniejszać ryzyko rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego. Ekstrakty ze skórki, zaaplikowane zwierzętom laboratoryjnym przyczyniły się do poprawy profilu lipidowego (obniżenie stężenia całkowitego cholesterolu, lipoprotein LDL i VLDL, triglicerydów oraz podwyższenie lipoprotein HDL) .

Dodatkowo, ekstrakty z bakłażanów redukowały skutki zawału mięśnia sercowego u zwierząt laboratoryjnych. Wpłynęły m.in. na zwiększenie funkcji lewej komory serca oraz zmniejszenie liczby obumarłych komórek . Te efekty również przypisywane są wysokiej zawartości antocyjanów.

Bakłażan - przeciwwskazania

Bakłażan, mimo wielu pozytywnych właściwości, na niektórych może wpływać niekorzystnie. Na jego spożycie muszą uważać osoby, które mają:

• alergię pokarmową - ponieważ kontakt z alergenem może wywołać gwałtowną, niekorzystną reakcję organizmu,
• choroby układu pokarmowego - bakłażan jest ciężkostrawny i zawiera sporo błonnika, co może wpłynąć na zaostrzenie objawów choroby.

Przede wszystkim zaś należy pamiętać o poddawaniu bakłażanów obróbce termicznej przed spożyciem, aby zneutralizować toksyczne działanie glikoalkaloidów.