Babka jajowata

  • dr Bartosz Kulczyński

    autor:

    dr Bartosz Kulczyński

    Dietetyk

    Dietetyk, doktorant na Wydziale Nauk o Żywności i Żywieniu, współzałożyciel Fundacji Dietoterapii i Promocji Zdrowia „Kierunek-Zdrowie”.

Babka jajowata

Ostatnia aktualizacja: 20 czerwca 2023

  • Pisząc ten artykuł, korzystaliśmy z:
  • 4źródła
  • 24badań

Babka jajowata (Plantago ovata) to jednoroczna roślina należąca do rodziny babkowatych (Plantaginaceae), która jest uprawiana jako roślina lecznicza. Babka jajowata pochodzi z Azji Zachodniej i występuje przede wszystkim na Wyspach Kanaryjskich, w południowej Hiszpanii, w północnej części Afrtyki, na Bliskim Wschodzi, jak również w Pakistanie i Indiach.

Wpływ na zdrowie

Pozytywny

Nazwa:

Babka jajowata

Alternatywne nazwy:

Plantago ovata

Kalorie:

Babka jajowata łuska:
180 kcal/100 g
9 kcal/5 g - 1 łyżka
Babka jajowata nasiona/ziarno:
250-270 kcal/100 g
25-27 kcal/10 g - 1 łyżka

Bogata w:

Błonnik pokarmowy

Właściwości:

Obniżanie stężenia glukozy i cholesterolu we krwi, redukowanie ciśnienia tętniczego, hamowanie głodu, łagodzenie zaparć i biegunek, działanie prebiotyczne, korzystny wpływ na działanie lewodopy (leku), zapobieganie występowaniu wielu chorób

W ciąży:

Przeciwwskazania:

Alergią na babkę jajowatą, problemy z połykaniem, niezdrożność jelit, zwężenie przełyku


W pigułce

  • Babka jajowata to produkt sprzedawany w formie nasion lub łusek, który jest stosowany jako błonnik pokarmowy
  • Spożywanie babki jajowatej powoduje obniżenie stężenia cholesterolu i glukozy we krwi
  • Babka jajowata zapewnia uczucie sytości i hamuje uczucie głodu
  • Babka jajowata jest pomocna w łagodzeniu zaparć i biegunek
  • Babka jajowata będąc błonnikiem pokarmowym może zmniejszać ryzyko niektórych chorób (nowotworów, chorób serca, udarów mózgu, cukrzycy)
  • Babka jajowata może poprawiać stan zdrowia osób z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego (WZJG)
  • Babka jajowata działa jako prebiotyk zwiększając wzrost pożytecznych bakterii w jelitach

Babka jajowata: wartości odżywcze

Babka jajowata praktycznie nie dostarcza kalorii

  • Babka jajowata charakteryzuje się bardzo niską kalorycznością. Wartość energetyczna babki jajowatej wynosi zaledwie ok. 200-250 kcal/100 g.

Oznacza to, że 1 łyżka łusek babki jajowatej (5 g) dostarcza zaledwie 10-12,5 kcal. Stąd można przyjąć, że babka jajowata nie ma żadnego wpływu na kaloryczność naszej diety.

Babka jajowata jest źródłem błonnika pokarmowego

W sprzedaży babka jajowata znajduje się w dwóch nieco odmiennych postaciach:

  • w formie nasion
  • w formie łusek

Obydwie postaci babki jajowatej zawierają wysokie ilości błonnika pokarmowego.

Podstawowa wartość odżywcza nasion babki jajowatej (w przeliczeniu na 1 łyżkę = 10 g) wygląda następująco:

  • Białko - 1,7 g
  • Tłuszcz - 0,44 g
  • Węglowodany - 0,39 g
  • Błonnik pokarmowy - 6,4  g (25,6% RWS)

Z kolei wartość odżywcza łuski/łupin babki jajowatej (w przeliczeniu na 1 łyżkę = 5 g) kształtuje się jak poniżej:

  • Białko - 0,06 g
  • Tłuszcz - 0,03 g
  • Węglowodany - 0,05 g
  • Błonnik pokarmowy - 4,3  g (17,2% RWS)

Babka jajowata: właściwości

Lista 10 potwierdzonych właściwości babki jajowatej: 

1. Babka jajowata obniża poziom cholesterolu

Spożywanie babki jajowatej może poprawiać profil lipidowy krwi. 

W 2018 roku na łamach renomowanego czasopisma American Journal of Clinical Nutrition przedstawione zostały wyniki wielu badań, które pokazały, że stosowanie babki jajowatej może istotnie obniżać stężenie tzw. "złego" cholesterolu LDL.

Ilość babki jajowatej, przy której stwierdzone zostało prozdrowotne działanie to ok. 10 g/dzień.

2. Babka jajowata redukuje ciśnienie krwi

Najnowsze dane pochodzące z 2020 roku wskazują, że suplementacja babką jajowatą może prowadzić do obniżenia skurczowego ciśnienia krwi (średnio o ok. 2 mmHg).

 

Podsumowanie: babka jajowata może być wartościowym dodatkiem w diecie osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze.

3. Babka jajowata obniża stężenie cukru we krwi

Szereg badań przeprowadzonych z udziałem ludzi potwierdził, że babka jajowata może skutecznie poprawiać parametry gospodarki węglowodanowej.

Naukowcy wielokrotnie udowodnili, że suplementacja babką jajowatą powoduje obniżenie poziomu glukozy i hemoglobiny glikowanej (HbA1c) we krwi, jak również przyczynia się do redukcji wartości wskaźnika insulinooporności (HOMA-IR).

Wspomniane działanie może wynikać z faktu, że babka jajowata ogranicza wchłanianie glukozy z przewodu pokarmowego.

Aby babka jajowata skutecznie redukowała poziom cukru we krwi, to najlepiej spożywać ją przed posiłkiem.

Skuteczna porcja babki jajowatej w obniżaniu stężenia glukozy we krwi wynosiła ok. 10-15 g/dzień.

4. Babka jajowata zapewnia uczucie sytości

Babka jajowata, która jest spożywana pomiędzy posiłkami powoduje wzrost sytości i zmniejsza uczucie głodu.

Trzeba jednak zauważyć, że nie przekłada się to na masę ciała. Najnowsze dane opublikowane w 2020 w czasopiśmie Critical Reviews in Food Science and Nutrition pokazały, że stosowanie babki jajowatej nie przyczynia się do obniżenia masy ciała, czy też obwodu talii.
 

Podsumowanie: babka jajowata zapewnia uczucie sytości, jednakże nie posiada potwierdzonych właściwości odchudzających.

5. Babka jajowata łagodzi zaparcia

Babka jajowata poprawia motorykę (pracę) jelit i powoduje zwiększenie zawartości wody w stolcu.

W efekcie babka jajowata (Plantago ovata) zwiększa częstość wypróżnień i działa lekko przeczyszczająco u osób cierpiących na zaparcia.

Działanie przeciwko zaparciom zostało potwierdzone przy stosowaniu babki jajowatej w ilości ok. 5 g/dzień.

Stosując babkę jajowatą (szczególnie w przypadku walki z zaparciami) należy pamiętać o tym, aby zwiększyć ilość wypijanych płynów (najlepiej wody).

6. Babka jajowata wspomaga leczenie biegunki 

Poprzez regulowanie działania przewodu pokarmowego, babka jajowata nie tylko jest pomocna w łagodzeniu zaparć, ale również może pomagać w przypadku biegunek.

Na podstawie aktualnego stanu wiedzy można powiedzieć, że działanie przeciwbiegunkowe babki jajowatej wynika z jej wpływu na zwiększanie objętości stolca (i w ten sposób spowalnianie jego przechodzenia przez okrężnicę)

Dodatkowo może również w pewnym stopniu wydłużać czas opróżniania żołądka, co również zmniejsza częstość wypróżnień.

7. Babka jajowata ma działanie prebiotyczne

W przeprowadzonych badaniach naukowcy dowiedli, że stosowanie babki jajowatej wpływa na skład flory bakteryjnej jelit.

Odnotowali oni, że babka jajowata może powodować wzrost liczebności korzystnych bakterii z rodzaju Phascolarctobacterium i Faecalibacterium.

8. Babka jajowata wpływa korzystnie na farmakokinetykę lewodopy

W 2014 roku hiszpańscy naukowcy opublikowali wyniki badania randomizowanego, które jednoznacznie pokazały, że spożywanie łuski babki jajowatej korzystnie reguluje wchłanianie lewodopy (leku stosowanego u osób z chorobą Alzheimera).

W rezultacie, babka jajowata zapewnia stabilny poziom wspomnianego leku. Efektem tego jest zmniejszenie skutków ubocznych spowodowanych lewodopą.

Dodatkowo na podstawie poczynionych obserwacji można stwierdzić, że babka jajowata pozytywnie wydłuża dłuższy efekt działania lewodopy.

9. Babka jajowata może wspomagać leczenie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (WZJG)

Przeprowadzone badania kliniczne pokazały, że spożywanie 5 g babki jajowatej dziennie może być pomocne w utrzymaniu remisji u pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego (WZJG). 

Mówiąc w skrócie: babka jajowata może wydłużać okres, w którym cofają się objawy WZJG.

10. Babka jajowata może obniżać ryzyko niektórych chorób

Jak wcześniej wspomniano, babka jajowata jest stosowana jako źródło błonnika pokarmowego.

Dotychczasowo zostało przeprowadzonych wiele badań naukowych, które pokazują, że wysokie spożycie błonnika pokarmowego może zmniejszać ryzyko rozwoju wielu chorób, w tym m.in.:

  • Nowotworów (np. raka trzustki, nerek, żołądka, przełyku, jelita grubego, jajnika, piersi, endometrium)
  • Choroby niedokrwiennej serca
  • Udarów mózgu
  • Cukrzycy

Co ciekawe, sugeruje się, że spożywanie babki jajowatej może zmniejszać śmiertelność z powodu raka jelita grubego, choć wymaga to jeszcze dokładnego zbadania .

Przeciwwskazania

Babka jajowata jest ogólnie bezpieczna dla naszego zdrowia i spożywana w umiarkowanych ilościach nie powoduje skutków ubocznych.

Jednakże u osób wrażliwych może powodować niewielkie działania niepożądane, które obejmują m.in.:

  • Wzdęcia
  • Nudności
  • Niestrawność
  • Zgaga
  • Ból mostka

Kto nie powinien spożywać babki jajowatej?

Nie każdy powinien stosować babkę jajowatą. Nie zaleca się, aby sięgać po nią w przypadku:

  • Alergii na babkę jajowatą
  • Niedrożności jelit
  • Trudności w połykaniu
  • Zwężenia przełyku

Więcej podobnych treści

  • dr Bartosz Kulczyński

    autor:

    dr Bartosz Kulczyński

    Dietetyk

    Dietetyk, doktorant na Wydziale Nauk o Żywności i Żywieniu, współzałożyciel Fundacji Dietoterapii i Promocji Zdrowia „Kierunek-Zdrowie”.


Czy ten artykuł okazał się pomocny?

Oceń wpis i pomóż nam w stworzeniu najlepszego w polskim internecie źródła wiedzy o zdrowiu. Czekamy na Twoje uwagi :)

Dziękujemy za oddany głos!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Cieszymy się, że znalazłeś w tym artykule to, czego szukałeś ;)

Dziękujemy za komentarz!

Twoja opinia jest dla nas ważna. Dołożymy wszelkich starań aby nasze artykuły były lepsze.

Twoim zdaniem czegoś tu zabrakło?

Daj nam znać, a wspólnie uzupełnimy ten artykuł


Spis badań i źródeł

  • F Fernández-Bañares i wsp.: Randomized clinical trial of Plantago ovata seeds (dietary fiber) as compared with mesalamine in maintaining remission in ulcerative colitis. Spanish Group for the Study of Crohn's Disease and Ulcerative Colitis (GETECCU). Am J Gastroenterol, 1999, 94(2), 427-33.
  • J W Anderson i wsp.: Effects of psyllium on glucose and serum lipid responses in men with type 2 diabetes and hypercholesterolemia. Am J Clin Nutr, 1999, 70(4), 466-73.
  • J Murphy i wsp.: Testing control of radiation-induced diarrhea with a psyllium bulking agent: a pilot study. Can Oncol Nurs J, Summer, 10(3), 96-100.
  • José Carlos López i wsp.: Plantago ovata consumption and colorectal mortality in Spain, 1995-2000. J Epidemiol, 2009;19(4):206-11., 19(4), 206-11.
  • J Stevens i wsp.: Comparison of the effects of psyllium and wheat bran on gastrointestinal transit time and stool characteristics. J Am Diet Assoc, 1988, 88(3), 323-6.
  • Elena Jovanovski i wsp.: Effect of psyllium (Plantago ovata) fiber on LDL cholesterol and alternative lipid targets, non-HDL cholesterol and apolipoprotein B: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Am J Clin Nutr, 2018, 108(5), 922-932.

Masz pytanie?

Jeśli chciałbyś wiedzieć więcej na ten temat lub wiesz jak uzupełnić artykuł, napisz do nas. Nasi specjaliści udzielą Tobie szybkiej odpowiedzi i przeanalizują proponowane zmiany w treści.

Administratorem Twoich danych osobowych jest vitapedia.pl. Twoje dane posłużą nam wyłącznie do kontaktowania się z Tobą.

Newsletter